Quyền và nghĩa vụ về nhân thân giữa vợ và chồng.

Việt Nam là một nước giàu truyền thống, trải qua bao thăng trầm lịch sử. Gia đình luôn là nền tảng giữ vai trò cốt yếu trong các mối quan hệ giữa con người với con người. Trong một gia đình, ngoài quan hệ giữa cha mẹ với các con, giữa anh chị em, giữa ông bà với cháu là những người có quan hệ huyết thống thì quan hệ giữa vợ và chồng cũng là mối quan hệ chủ đạo.

I, Khái niệm về quyền nhân thân của vợ chồng

Quyền và nghĩa vụ nhân thân mang yếu tố tình cảm, là lợi ích tinh thần giữa vợ và chồng, gắn liền với bản thân vợ chồng trong suốt thời kỳ hôn nhân. Nội dung của quyền và nghĩa vụ nhân thân giữa vợ và chồng là lợi ích tinh thần, là yếu tố tình cảm, không mang nội dung kinh tế, không phụ thuộc vào khả năng kinh tế của vợ chồng. Quyền và nghĩa vụ nhân thân giữa vợ và chồng là chuẩn mực đạo đức, cách ứng xử mang tính tự nhiên và truyền thống giữa vợ và chồng.

II, Các quyền và nghĩa vụ nhân thân của vợ chồng

1, Quyền bình đẳng, tự do, dân chủ của vợ chồng.

Theo quy định tại Điều 17 đến Điều 23 của Luật hôn nhân và gia đình 2014 có quy định về quyền và nghĩa vụ về nhân thân giữa vợ và chồng cụ thể:

Thứ nhất, bình đẳng về quyền, nghĩa vụ giữa vợ, chồng: Trong xã hội hiện nay, vấn đề bình đẳng luôn tồn tại trong rất nhiều mối quan hệ và quan hệ hôn nhân cũng không ngoại lệ. Vợ, chồng bình đẳng với nhua, có quyền, nghĩa vụ ngang nhau về mọi mặt trong gia đình, trong việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ của công dân được quy định trong Hiến pháp, Luật này và các luật khác có liên quan.

Thứ hai, bảo vệ quyền, nghĩa vụ về nhân thân của vợ, chồng: Quyền, nghĩa vụ về nhân thân của vợ, chồng quy định tại Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên qaun được tôn trọng và bảo vệ.

Thứ ba, tình nghĩa vợ chồng: Đa số các cuộc hôn nhân được thiết lập, tồn tại dựa trên quan hệ tình cảm của hai bên, vì vậy việc bảo vệ phần tình cảm đấy được xem như cách cơ bản nhất để bảo vệ gia đình, duy trì hôn nhân. Tình nghĩa vợ chồng được coi là một dạng tình cảm rất thiêng liêng và đáng được trân trọng nên đây được xem là một trong những quyền được pháp luật bảo vệ. Vợ chồng có nghĩa vụ thương yêu, chung thủy, tôn trọng, quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau; cùng nhau chia sẻ, thực hiện các công việc trong gia đình.

Tình yêu thương và sự chung thủy là hai yếu tố giúp cho vợ chồng chung sống hạnh phúc và duy trì quan hệ hôn nhân bền vững. Vợ chồng luôn ý thức và giữ gìn tình cảm thương yêu nhau. Khi đang tồn tại quan hệ hôn nhân, vợ, chồng không được chung sống như vợ chồng với người khác và hiện nay tình trạng này xảy ra tương đối phổ biến. Hành vi đó là vi phạm nghiêm trọng đến quyền và nghĩa vụ của vợ chồng mà pháp luật quy định. Sự tôn trọng, quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau giữa vợ và chồng thể hiện ở hành vi, cách xử sự và thái độ của họ đối với nhau. Đó là việc giữ gìn danh dự, uy tín, nhân phẩm cho nhau, lắng nghe ý kiến của nhau, quan tâm, động viên lẫn nhau… Mọi hành vi ngược đãi, hành hạ, xúc phạm danh dự, uy tín, nhân phẩm giữa vợ và chồng bị nghiêm cấm, cụ thể là tình trạng bạo lực gia đình- đây là biểu hiện của sự vi phạm quyền và nghĩa vụ nhân thân giữa vợ và chồng.

Vợ chồng cùng phải có ý thức chăm sóc lẫn nhau cả về vật chất lẫn tinh thần, chăm lo, chia sẻ cùng nhau công việc gia đình. Mỗi bên vợ, chồng phải nhận thức và hành động đúng pháp luật về bình đẳng giới trong gia đình. Xóa bỏ định kiến giới và tình trạng phân công lao động truyền thống là lao động việc nhà thuộc về phụ nữ. Vợ chồng có nghĩa vụ sống chung với nhau để có thể thực hiện tốt nghĩa vụ yêu thương, chung thủy, quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau, cùng chia sẻ, thực hiện các công việc trong gia đình; trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận khác hoặc do yêu cầu của nghề nghiệp, công tác, học tập, tham gia các hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và lý do chính đáng khác.

Thứ tư, lựa chọn nơi cứ trú của vợ chồng: Do vợ chồng thỏa thuận, không bị ràng buộc bởi phong tục, tập quán, địa giới hành chính.

Thứ năm, tôn trọng danh dự, nhân phẩm, uy tín của vợ, chồng: vợ, chồng có nghĩa vụ tôn trọng, giữ gìn và bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín của nhau. Bởi vợ, chồng dù trong quan hệ hôn nhân vẫn là hai các thể khác biệt có những quyền nhân thân riêng và được pháp luật tôn trọng, bảo vệ. Và quyền được tôn trọng danh dự, nhân phẩm, uy tín được xem là một trong những quyền cơ bản nhất được tôn trọng.

Thứ sáu, tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của vợ, chồng: Vợ, chồng có nghĩa vụ tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của nhau.

Thứ bảy, quyền, nghĩa vụ về học tập, làm việc, tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội: Vợ, chồng có quyền, nghĩa vụ tạo điều kiện, giúp đỡ nhau chọn nghề nghiệp; học tập, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ; tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Khi vợ hoặc chồng thực hiện quyền của họ thì người kia không được có hành vi ngăn cản.

2, Quyền và nghĩa vụ đại diện cho nhau giữa vợ và chồng.

Một là , đại diện theo pháp luật:  Theo quy định của pháp luật dân sự và luật hôn nhân gia đình thì đại diện theo pháp luật giữa vợ và chồng phát sinh khi một bên mất năng lực hành vi dân sự mà bên kia có đủ điều kiện làm giám hộ; khi một bên bị Tòa án tuyên bố hạn chế năng lực hành vi dân sự mà bên kia được Tòa án chỉ định làm người đại diện theo pháp luật cho người đó; khi vợ chồng kinh doanh chung hoặc đưa tài sản chung vào kinh doanh; khi tài sản chung của vợ chồng mà giấy chứng nhận quyền sở hữu, giấy chứng nhận quyền sử dụng tài sản chỉ ghi tên một bên.

Thứ hai, đại diện theo ủy quyền: Vợ, chồng có thể ủy quyền cho nhau xác lập, thực hiện và chấm dứt giao dịch mà theo quy định của pháp luật phải có sự đồng ý của cả hai vợ chồng. Theo quy định của pháp luật dân sự và pháp luật hôn nhân và gia đình thì việc ủy quyền giữa vợ và chồng phải được lập thành văn bản, có chữ ký của các bên. Trên cơ sở văn bản quỷ quyền, vợ hoặc chồng (bên được ủy quyền) có thể thực hiện các giao dịch dân sự liên quan đến tài sản chung của vợ chồng hoặc tài sản riêng của bên ủy quyền. Trong đại diện theo ủy quyền, người được ủy quyền chỉ được thực hiện hành vi trong phạm vi được ủy quyền. Nếu người được ủy quyền thực hiện giao dịch dân sự vượt quá phạm vi được ủy quyền thì người được ủy quyền phải thực hiện nghĩa vụ đối với người thứ ba (người đã tham gia giao dịch với người đại diện) phần giao dịch vượt quá đó. Người ủy quyền không phải thực hiện nghĩa vụ đối với phần vượt quá này.

Như vậy, có thể hiểu quyền và nghĩa vụ nhân thân mang yếu tố tình cảm, là lợi ích tinh thần giữa vợ và chồng, gắn liền với bản thân vợ chồng trong suốt thời kỳ hôn nhân. Đó là những  chuẩn mực đạo đức, cách ứng xử mang tính tự nhiên và truyền thống giữa vợ và chồng.

Luật Hoàng Anh