Thế nào là nghĩa vụ và quyền giáo dục con của cha mẹ?

Cha mẹ là người mang lại cho chúng ta cuộc sống; sự yêu thương, nuôi nấng; dạy dỗ ta từ khi lọt lòng. Có thể thấy, bên cạnh việc chăm sóc, nuôi dưỡng con thì việc giáo dục con là công việc hết sức quan trọng của cha mẹ.

Luật Trẻ em số: 102/2016/QH13 năm ban hành ngày 05 tháng 4 năm 2016 đã khẳng định tại Điều 16 về quyền được giáo dục, học tập và phát triển năng khiếu của trẻ em, theo đó: Trẻ em có quyền được giáo dục, học tập để phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng của bản thân; Trẻ em được bình đẳng về cơ hội học tập và giáo dục; được phát triển tài năng, năng khiếu, sáng tạo, phát minh.

Để quyền này được thực hiện trên thực tế, Luật Hôn nhân và gia đình 2014 đã quy định Nghĩa vụ và quyền giáo dục con của cha mẹ:

“Điều 72. Nghĩa vụ và quyền giáo dục con

1. Cha mẹ có nghĩa vụ và quyền giáo dục con, chăm lo và tạo điều kiện cho con học tập.

Cha mẹ tạo điều kiện cho con được sống trong môi trường gia đình đầm ấm, hòa thuận; làm gương tốt cho con về mọi mặt; phối hợp chặt chẽ với nhà trường, cơ quan, tổ chức trong việc giáo dục con.

2. Cha mẹ hướng dẫn con chọn nghề; tôn trọng quyền chọn nghề, quyền tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của con.

3. Cha mẹ có thể đề nghị cơ quan, tổ chức hữu quan giúp đỡ để thực hiện việc giáo dục con khi gặp khó khăn không thể tự giải quyết được.”

Đây là công việc dạy con nên người. Giáo dục tác động tới tư tưởng, hành động, kiến thức của con, hình thành nên con người của xác hội với đầy đủ các phẩm chất cần thiết có ích cho gia đình và xã hội.

Việc giáo dục con vừa là quyền vừa là nghĩa vụ của cha mẹ. Trong phạm vi gia đình thì cha mẹ giáo dục cho con về những điều hay, lẽ phải, về đạo đức xã hội và các truyền thống gia đình và cộng đồng. Khi con đến trường thì gia đình phối hợp với nhà trường giáo dục con về kiến thức văn hóa, khoa học,... để con trở thành công dân tốt toàn diện.

Trong gia đình ngày nay thì chức năng giáo dục được thực hiện kết hợp giữa nhà trường, xã hội và gia đình. Tuy nhiên, việc giáo dục con ngày nay còn bao gồm cả việc tạo điều kiện cho con được học tập trong môi trường văn hóa năng động và phát triển.

Việc ghi nhận quyền và nghĩa vụ giáo dục của cha, mẹ với con là nhằm luật hóa chức năng giáo dục của gia đình và phát huy chức năng đó trong điều kiện mới cũng như bảo đảm cho con được phát triển về mọi mặt.

Luật Trẻ em năm 2016 đã quy định cụ thể hơn nữa trách nhiệm của cha mẹ trong việc giáo dục con cái (ở đây là trẻ em) như sau:

“Điều 98. Chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ em

1. Cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em và các thành viên trong gia đình có trách nhiệm trong việc chăm sóc, nuôi dưỡng, quản lý, giáo dục trẻ em; dành Điều kiện tốt nhất theo khả năng cho sự phát triển liên tục, toàn diện của trẻ em, đặc biệt là trẻ em dưới 36 tháng tuổi; thường xuyên liên hệ với cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm để được hướng dẫn, trợ giúp trong quá trình thực hiện trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ em.”

“Điều 99. Bảo đảm quyền học tập, phát triển năng khiếu, vui chơi, giải trí, hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch của trẻ em

1. Cha, mẹ, giáo viên, người chăm sóc trẻ em và các thành viên trong gia đình có trách nhiệm gương mẫu về mọi mặt cho trẻ em noi theo; tự học để có kiến thức, kỹ năng giáo dục trẻ em về đạo đức, nhân cách, quyền và bổn phận của trẻ em; tạo môi trường lành mạnh cho sự phát triển toàn diện của trẻ em.

2. Cha, mẹ, giáo viên, người chăm sóc trẻ em có trách nhiệm bảo đảm cho trẻ em thực hiện quyền học tập, hoàn thành chương trình giáo dục phổ cập theo quy định của pháp luật, tạo Điều kiện cho trẻ em theo học ở trình độ cao hơn.

3. Cha, mẹ, giáo viên, người chăm sóc trẻ em phát hiện, khuyến khích, bồi dưỡng, phát triển tài năng, năng khiếu của trẻ em.”

Tuy nhiên trong một số trường hợp, cha mẹ bị hạn chế một số quyền, trong đó có quyền giáo dục đối với con chưa thành niên. Điều 85 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 các trường hợp này bao gồm:

- Bị kết án về một trong các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con với lỗi cố ý hoặc có hành vi vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ trông nôm, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con;

- Phá tán tài sản của con;

- Có lối sống đồi trụy;

- Xúi giục, ép buộc con làm những việc trái pháp luật, trái đạo đức xã hội.

Luật Hoàng Anh