Đặc điểm quyền sở hữu trí tuệ

Sở hữu trí tuệ là hoạt động sáng tạo của con người, trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, thuật ngữ sở hữu trí tuệ không còn xa lạ, bởi nó luôn đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế, xã hội mỗi quốc gia. Do đó, quyền sở hữu trí tuệ được ra đời nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực này, đảm bảo quyền và lợi ích của các bên liên quan. Vậy quyền sở hữu trí tuệ có những đặc điểm gì, mời bạn đọc cùng luật Hoàng Anh tìm hiểu rõ hơn vấn đề này qua bài viết dưới đây.

Quyền sở hữu trí tuệ có các đặc điểm chính sau đây:

1. Quyền sở hữu trí tuệ là một quan hệ pháp luật đặc biệt vì khách thể của quyền này không phải vật cụ thể mà là sản phẩm của lao động sáng tạo được thể hiện dưới dạng phi vật chật. Nó được vật chất hoá khi được mang ra áp dụng vào sản xuất, kinh doanh. Khách thể của quyền sở hữu trí tuệ được phân thành hai nhóm chính, đó là nhóm vận dụng trong đời sống tinh thần của con người và làm phong phú hơn nhu cầu tinh thần của con người và nhóm được áp dụng vào sản xuất, kinh doanh để tạo ra các sản phẩm vật chất mang tính công nghệ.

2. Các quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt trong quyền sở hữu trí tuệ được chia thành hai nhóm quyền, đó là quyền tài sản và quyền nhân thân. Giữa quyền nhân thân và quyền tài sản luôn tồn tại mối quan hệ hữu cơ. Quyền này là tiền đề của quyền kia. Quyền tài sản chỉ có thể xác định cho một chủ thể nhất định dựa trên căn cứ quyền nhân thân có mối liên hệ trực tiếp với tài sản. Những quyền liên quan đến nhân thân người sáng tạo không thể tách rời và thuộc về người sáng tạo vĩnh viễn như quyền đứng tên tác giả, quyền đặt tên tác phẩm, những quyền tài sản có thể chuyển giao cho người khác thông qua các hợp đồng chuyển giao quyền.

3. Quyền sở hữu trí tuệ không mang tính tuyệt đối và vô thời hạn như quyền sở hữu các tài sản hữu hình, vì thế, quyền sở hữu trí tuệ luôn luôn bị giới hạn lợi ích cộng đồng. Do đó, tác giả, chủ sở hữu một tác phẩm không thể có độc quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt vô thời hạn đối với tác phẩm. Độc quyền này chỉ tồn tại trong thời hạn nhất định, trong khoảng thời gian nhất định và giới hạn về điều kiện sử dụng.

4. Tài sản trí tuệ cũng mang tính thương mại khi nền kinh tế phát triển mạnh mẽ. Vì vậy, pháp luật phải có cách tiếp cận mới đối với quyền sở hữu trí tuệ, tính thương mại của quyền sở hữu trí tuệ.

5. Quyền sở hữu trí tuệ dễ bị xâm phạm, những sản phẩm sáng tạo của trí tuệ một khi đã được công khai sẽ dễ dàng được phổ biến và bị khái thác giá trị kinh tế thông qua hệ thống thông tin của một quốc gia, một khu vực, của các tổ chức quốc tế. Quyền sở hữu trí tuệ được ghi nhận và bảo hộ ở một quốc gia không có nghĩa là sẽ được bảo hộ ở các quốc gia khác, việc xâm phạm có thể diễn ra ngay trước mắt chủ sở hữu tại quốc gia khác mà không hề bị coi là phạm pháp. Vì vậy, trong điều kiện hiện nay, việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ trên quy mô quốc tế thông qua các điều ước quốc tế là cần thiết.

Luật Hoàng Anh