Chấp bút là gì? Người chấp bút là tác giả hay đồng tác giả?

Thứ tư, 06/12/2023, 03:14:42 (GMT+7)

Chấp bút là gì? Quy định pháp luật liên quan đến người chấp bút. Luật Hoàng Anh cung cấp dịch vụ tư vấn miễn phí và đăng ký sở hữu trí tuệ uy tín - hiệu quả.

MỤC LỤC

MỤC LỤC

Trong khoảng 10 năm trở lại đây, nghề chấp bút đã không còn là một công việc xa lạ tại Việt Nam. Rất nhiều cuốn sách theo dạng tự truyện, hồi ký của những người nổi tiếng, chính khách, hay những người bình thường có câu chuyện truyền cảm hứng, liên tục được giới thiệu ra thị trường với sự tham gia chấp bút của nhiều người. Vậy người chấp bút là gì? Pháp luật hiện hành quy định thế nào về người chấp bút? GỌI NGAY tới số điện thoại 0908308123 để được Luật sư tư vấn MIỄN PHÍ một cách nhanh chóng, đầy đủ nhất và cung cấp dịch vụ tư vấn sở hữu trí tuệ UY TÍN - BẢO MẬT  hoặc tìm hiểu các thông tin pháp lý cần thiết thông qua nội dung bài viết dưới đây

Căn cứ pháp lý

- Luật Sở hữu trí tuệ số 50/2005/QH11 ngày 29/11/2005 (Luật Sở hữu trí tuệ 2005);

- Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ ngày 19/6/2009 (Luật Sở hữu trí tuệ 2009);

- Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ ngày 16/6/2022 (Luật Sở hữu trí tuệ 2022);

Khái niệm người chấp bút

Hệ thống pháp luật nước ta chưa có quy định về khái niệm người chấp bút, tuy nhiên người chấp bút, trong tiếng Anh được gọi là “ghostwriter” và được định nghĩa là “a person who writes a book, etc. for another person, under whose name it is then published”; có nghĩa là “người viết một cuốn sách cho một người khác và sẽ xuất bản theo tên của người đã thuê họ viết ra cuốn sách đó”.

Có thể hiểu chấp bút có nghĩa là phụ trách viết. Trên thực tế, hầu hết, các tác phẩm hồi ký tạo ra sẽ có người chấp bút. Người chấp bút này có nhiệm vụ là ghi lại lời kể ai đó để tạo ra cuốn sách.

Tác giả là gì?

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 12a Luật sở hữu trí tuệ 2022, tác giả được định nghĩa như sau: “Tác giả là người trực tiếp sáng tạo tác phẩm.” 

Trực tiếp sáng tạo được hiểu tác giả chính là người chuyền tải ý tưởng sáng tạo của mình ra bên ngoài thế giới vật chất dưới hình thức nhất định để người khác có thể nhận biết và sự thể hiện đó mang dấu ấn sáng tạo của cá nhân tác giả. Người hỗ trợ cho tác giả thể hiện tác phẩm dưới hình thức vật chất nhưng không có sự sáng tạo mang dấu ấn cá nhân sẽ không được công nhận là tác giả hay đồng tác giả. 

Phân loại tác giả

Dựa vào số lượng người sáng tạo ra tác phẩm có thể chia tác giả làm hai loại:

- Thứ nhất, tác giả đơn nhất. Tác giả đơn nhất là cá nhân bằng lao động sáng tạo của một mình họ để trực tiếp tạo ra toàn bộ tác phẩm. trong trường hợp này, tác giả đơn nhất được hưởng toàn bộ quyền nhân thân và quyền tài sản của tác giả đối với tác phẩm.

- Thứ hai, đồng tác giả. Đồng tác giả là những người cùng trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm. Phần tiếp theo của bài viết sẽ trình bày cụ thể hơn về đồng tác giả.

Đồng tác giả là gì?

Khoản 1 Điều 12a Luật sở hữu trí tuệ 2022 quy định về đồng tác giả như sau: “Trường hợp có từ hai người trở lên cùng trực tiếp sáng tạo tác phẩm với chủ ý là sự đóng góp của họ được kết hợp thành một tổng thể hoàn chỉnh thì những người đó là các đồng tác giả.”  

Như vậy, đồng tác giả được hiểu là nhiều cá nhân hợp tác để cùng trực tiếp sáng tạo ra các tác phẩm. Trong trường hợp này, các đồng tác giả cùng được hưởng các quyền nhân thân cũng như quyền tài sản đối với tác phẩm. 

Bên cạnh đó, khoản 2 Điều này đã bổ sung thêm quy định về thực hiện quyền nhân thân, quyền tài sản trong trường hợp có đồng tác giả như sau: “Việc thực hiện quyền nhân thân và quyền tài sản đối với tác phẩm có đồng tác giả phải có sự thỏa thuận của các đồng tác giả, trừ trường hợp tác phẩm có phần riêng biệt có thể tách ra sử dụng độc lập mà không làm phương hại đến phần của các đồng tác giả khác hoặc luật khác có quy định khác.”

Người chấp bút có phải là tác giả hay đồng tác giả không?

Khoản 2 Điều 12a Luật Sở hữu trí tuệ 2022 quy định như sau: “Người hỗ trợ, góp ý kiến hoặc cung cấp tư liệu cho người khác sáng tạo tác phẩm không phải là tác giả, đồng tác giả.”

Người chấp bút thực hiện công việc hỗ trợ cho tác giả sáng tạo trong việc tạo ra tác phẩm.Cụ thể, người chấp bút chỉ là người phụ trách viết ý tưởng của tác giả sáng tạo ra tác phẩm dưới một hình thức vật chất nhất định. Sự đóng góp này không tạo nên phần sáng tạo mang dấu ấn cá nhân trong tác phẩm, nói cách khác là họ không trực tiếp sáng tạo ra một phần tác phẩm. Do đó, người chấp bút không phải là người sáng tạo ra tác phẩm nên không được xem là tác giả. Tuy nhiên, tùy theo thỏa thuận với tác giả hoặc quy định của pháp luật, những người này có thể được hưởng các lợi ích vật chất nhất định như: trả thù lao...

Tại Hoa Kỳ, khi bàn về vấn đề bản quyền của người chấp bút, người chấp bút sẽ không có quyền đối với tác phẩm sau khi đã nhận đầy đủ khoản tiền thanh toán từ tác giả cho công việc hỗ trợ đó. Quyền sở hữu đối với bản quyền tác phẩm sẽ thuộc về bên đặt hàng, và người chấp bút sẽ không có quyền tác giả hoặc quyền sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm. Tuy nhiên, các tranh chấp về bản quyền sẽ xảy ra khi hợp đồng hoặc thỏa thuận giữa các bên không có điều khoản quy định rõ ràng về vai trò của người chấp bút trong mối quan hệ với tác giả.

Ví dụ về tranh chấp liên quan đến người chấp bút

Vụ việc tranh chấp bản quyền cuốn sách của nhà ngoại cảm Hoàng Thị Thiêm, giữa hai đơn vị là Thái Hà Books và First News - Trí Việt.

Cuối 2020, khi Thái Hà Books cho ra mắt cuốn sách nói trên thì phía First News - Trí Việt lên tiếng tố cáo Thái Hà Books và bà Hoàng Thị Thiêm vi phạm bản quyền.

Ông Nguyễn Văn Phước, Giám đốc First News - Trí Việt viết trên trang cá nhân: Cuốn sách Trò chuyện với cõi vô hình do First News lên ý tưởng thực hiện từ 2013-2017, đã đặt tên sách, biên tập, thiết kế. Nay Thái Hà Books xuất bản vi phạm bản quyền, loại bỏ tên First News và người chấp bút: Nhà văn Nguyễn Thị Việt Hà. Sau đó, khi First News chuẩn bị tái bản thì bà Thiêm gửi thư cho First News phản ánh nhà văn Nguyễn Thị Việt Hà không phải là người chấp bút, mà cuốn này do bà tự viết và đề nghị First News bỏ tên người chấp bút ra. Phía First News đã từ chối yêu cầu của nhân vật, đồng nghĩa với việc không cho tái bản cuốn sách. Tháng 5.2019, bà Hoàng Thị Thiêm đơn phương chấm dứt hợp đồng với First News.

Nhân vật Hoàng Thị Thiêm cũng đã liên hệ với Cục Bản quyền tác giả để được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, cho rằng tự truyện do mình tự viết, loại bỏ công sức của First News và người chấp bút ra rồi chuyển cho Thái Hà Books xuất bản, phát hành. Trước đó, First News đã gửi Công văn lên Cục Xuất bản, In và Phát hành; Cục Bản quyền tác giả và các NXB, trong đó có NXB Hội Nhà văn khẳng định bản quyền cuốn sách thuộc về 3 bên: 1. Nhân vật Hoàng Thị Thiêm; 2. First News - Trí Việt: Đơn vị lên ý tưởng thực hiện, tiếp xúc thuyết phục nhân vật xuất bản sách, cử người chấp bút, đặt tên sách, biên tập câu từ, ý và thiết kế hoàn chỉnh; 3. Người chấp bút: Nhà văn Nguyễn Thị Việt Hà, nhưng không hiểu sao cuốn sách vẫn được Thái Hà Books xuất bản mà không hề ghi First News, không có tên của người chấp bút, ông Phước bức xúc.

Theo First News thì cuốn sách mà Thái Hà Books vừa ấn bản có tựa đề và nội dung giống tới 90% so với cuốn tự truyện “Trò chuyện với cõi vô hình” mà đơn vị này đã thực hiện hồi tháng 5.2017. Ông Phước cho biết, “năm 2012, tôi bay từ TP.HCM đến Hòa Bình nhiều lần để gặp và trao đổi, thuyết phục nhà ngoại cảm Hoàng Thị Thiêm làm một cuốn sách. Bà Thiêm đưa cho tôi khoảng 80 trang photo các bài báo và một ít bản chép tay. Tôi nhận thấy khả năng hạn chế về cách hành văn cùng số tài liệu khá ít ỏi, không thể từ đây làm nên một cuốn sách. Trở về, tôi đã làm việc với nhà văn Nguyễn Thị Việt Hà đề nghị chấp bút cho bà Hoàng Thị Thiêm và được nhà văn đồng ý. Ngày 5.7.2016, First News - Trí Việt ký hợp đồng Hợp tác tổ chức bản thảo” Sống giữa hai thế giới - Trò chuyện với cõi vô hình” với nhà văn Nguyễn Thị Việt Hà trong vai trò là đồng tác giả và đồng sở hữu với bà Hoàng Thị Thiêm.

Trước những tranh chấp, Thái Hà Books đã tạm dừng xuất bản cuốn sách. Tuy nhiên, dù tạm dừng xuất bản để làm rõ “trắng đen” nhưng với các căn cứ pháp lý đã nêu trên, Thái Hà Books khẳng định việc xuất bản cuốn sách Trò chuyện với cõi vô hình hoàn toàn không vi phạm pháp luật...

Mặc dù Luật Sở hữu trí tuệ đã mang đến khái niệm “đồng tác giả” cũng như những quy định liên quan, tuy nhiên có thể thấy những quy định này vẫn còn chung chung và đi sau thực tế. Trong Luật Sở hữu trí tuệ có 3 chủ thể được bảo hộ quyền là tác phẩm, tác giả và chủ sở hữu. Còn người chấp bút không là đối tượng được bảo hộ quyền. Mặt khác, quy định về đồng tác giả lại được đề cập chung chung. Nếu luật hóa công việc này, các bên tham gia có căn cứ bảo vệ quyền lợi trách nhiệm và nghĩa vụ của mình.

Dịch vụ tư vấn pháp luật sở hữu trí tuệ của Luật Hoàng Anh

Trường hợp có thắc măc, hãy LIÊN HỆ NGAY với Công ty Luật Hoàng Anh qua số điện thoại 0908308123 để được tư vấn trực tiếp và cung cấp dịch vụ theo yêu cầu của khách hàng bởi những Luật sư UY TÍN - CHẤT LƯỢNG.

Các luật sư của Công ty Luật Hoàng Anh là những luật sư chuyên nghiệp, có nhiều năm kinh nghiệm hành nghề, trực tiếp tiến hành tư vấn và cung cấp dịch vụ theo yêu cầu của bạn một cách nhanh chóng - hiệu quả nhất.

 

Luật Sư Phạm Thị Thu Hà

Chuyên viên pháp lý Trịnh Thị Chình

Luật Sư Nguyễn Thị Ngàn

Luật Sư Vũ Khánh Hiếu

Luật Sư Nguyễn Thùy Dung

Thạc sĩ kinh tế Nguyễn Mai Hương

Luật Sư Lê Tiến Thành

Chuyên viên pháp lý Nguyễn Thị Diệu Quỳnh

Chuyên viên pháp lý Nguyễn Thị Thu Hiền

Luật Sư Đào Hồng Sơn

Luật sư NGUYỄN ĐÌNH HIỆP - Những con số biết nói

Với 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn pháp lý, Luật sư Nguyễn Đình Hiệp có sự am hiểu sâu sắc hệ thống pháp luật Việt Nam và triển khai thành công rất nhiều các vụ việc như:

2

Tư vấn mở chuỗi kinh doanh nhượng quyền thương mại

2

Tư vấn cấp Giấy phép viễn thông cho doanh nghiệp Việt Nam

8

Tư vấn pháp lý thường xuyên cho các doanh nghiệp Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc. Tiêu biểu như Công ty CP Tập đoàn Bình Minh, Công ty CP DV Viễn thông Hải Phòng

10

Tư vấn, xử lý thu hồi công nợ và khởi kiện/khởi tố các đối tượng có nợ khó đòi

10

Tư vấn pháp lý đầu tư, giấy phép, chuyển nhượng các dự án khoáng sản. Tiêu biểu như Dự án khai thác Khoáng sản của Công ty khoáng sản An Vượng tại huyện Đà Bắc tỉnh Hoà Bình (50ha).

15

Tư vấn pháp lý dự án đầu tư mở rộng sản xuất. Tiêu biểu như Dự án sản xuất 50 triệu sản phẩm điện tử thanh toán Công ty TNHH ST Vina (Hàn Quốc); Dự án mở rộng quy mô sản xuất của Công ty TNHH RFTech Việt Nam lên 20 triệu đô la Mỹ;

20

Tư vấn hợp đồng chuyển giao công nghệ và thực hiện thủ tục đăng ký hợp đồng chuyển giao công nghệ (hầu hết là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài)

20

Tư vấn pháp lý dự án đầu tư bất động sản. Tiêu biểu như Dự án khu nghỉ dưỡng tại Vịnh Lan Hạ, thành phố Hải Phòng (30ha); Khu du lịch sinh thái và nghỉ dưỡng Avana Mai Chau Hideway, tỉnh Hòa Bình (32ha)

30

Tư vấn, thành lập các doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam trong các lĩnh vực. Tiêu biểu như Dự án nhà máy sản xuất của Công ty Mass Well Limited, Công ty Modern Shine Limited tại Trung tâm công nghiệp GNP Yên Bình

300

Tư vấn hồ sơ công bố sản phẩm, hồ sơ phòng cháy chữa cháy, hồ sơ an toàn vệ sinh thực phẩm, đăng ký mã số mã vạch, đăng ký/thông báo website…

500

Tư vấn bảo hộ nhãn hiệu (thương hiệu), quyền tác giả, sáng chế

700

Tư vấn, thực hiện các thủ tục, giấy phép con như: Giấy phép lao động cho người nước ngoài, cấp phép tạm trú cho người nước ngoài, Giấy phép trung tâm ngoại ngữ, Giấy phép ngành dược, Giấy phép quảng cáo…

2000

Tư vấn, thành lập các doanh nghiệp mới, chi nhánh, văn phòng đại diện trên cả nước; các thủ tục thay đổi đăng ký doanh nghiệp trên cả nước

3000

Tư vấn các vụ việc ly hôn, chia tài sản, quyền nuôi con; chia thừa kế; tranh chấp đất đai; tố tụng dân sự, tố tụng hình sự và tố tụng hành chính.

Dịch vụ pháp lý

Để nhận tin tức và quà tặng từ Luật Hoàng Anh

Đăng ký email

Số điện thoại nhận tin

© Bản quyền thuộc về -Luật Hoàng Anh- Mọi sự sao chép phải được sự chấp thuận của Luật Hoàng Anh bằng văn bản.
Lên đầu trang zalo.png messenger.png 0908 308 123
Tư vấn miễn phí ngay Chat với luật sư