Xã hội hóa trong hoạt động thư viện là gì?

Thư viện là một kho sưu tập các nguồn thông tin, được chọn lọc bởi các chuyên gia và có thể được tiếp cận để tham khảo hay mượn, thường là trong một môi trường yên tĩnh phù hợp cho học tập. Kho tàng của một thư viện có thể chứa đến hàng triệu đầu mục, bao gồm nhiều định dạng như sách, ấn phẩm định kỳ, báo, thủ bản, phim, bản đồ, văn kiện… và nhiều thể loại khác. Thông tin, tư liệu trong thư viện có thể cung cấp một lượng tri thức lớn để phát triển con người về chất một cách lý tưởng nhất và được trao đổi chuyển giao thông tin, tri thức của mỗi quốc gia dân tộc và phục vụ cho sự phát triển bền vững của kinh tế và xã hội.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các nội dung về xã hội hóa trong hoạt động thư viện theo pháp luật về thư viện.

Căn cứ pháp lý

Luật Thư viện số 46/2019/QH14 ngày 21 tháng 11 năm 2019 (sau đây được gọi tắt là Luật Thư viện năm 2019).

Nghị định số 93/2020/NĐ-CP ngày 18 tháng 08 năm 2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của luật thư viện.

Phát huy không gian đọc

Căn cứ vào khoản 1 Điều 6 Luật Thư viện năm 2019 quy định như sau:

“1. Cộng đồng dân cư, tổ chức, cá nhân được tạo điều kiện để đầu tư, tài trợ, viện trợ, tặng cho, đóng góp phát triển sự nghiệp thư viện, văn hóa đọc, xây dựng và phát huy không gian đọc, phòng đọc cơ sở.”

Theo đó, Chính phủ quy định chi tiết về không gian đọc, phòng đọc cơ sở tại Nghị định số 93/2020/NĐ-CP ngày 18 tháng 08 năm 2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của luật thư viện.

Như vậy, tiêu chí xác định không gian đọc, phòng đọc cơ sở xác định không gian đọc, phòng đọc cơ sở gồm:

- Không gian đọc, phòng đọc cơ sở là nơi đọc sách do cộng đồng dân cư, tổ chức, cá nhân Việt Nam thành lập nhằm cung cấp cho người dân thông tin, kiến thức và dịch vụ văn hóa đọc trong khu vực sinh sống tại thôn, làng, ấp, bản, phum, sóc, tổ dân phố mà chưa đủ điều kiện thành lập thư viện.

- Khuyến khích thành lập không gian đọc, phòng đọc cơ sở đáp ứng các tiêu chí sau:

• Có ít nhất 300 bản sách;
• Có đối tượng phục vụ phù hợp với mục tiêu hoạt động của không gian đọc, phòng đọc cơ sở;
• Có diện tích, hạ tầng bảo đảm việc bảo quản tài nguyên thông tin và phục vụ người sử dụng; không ảnh hưởng tới trật tự, an toàn giao thông, bảo đảm vệ sinh môi trường và cảnh quan; bảo đảm trang thiết bị an ninh, an toàn và phòng cháy, chữa cháy;
• Có người quản lý không gian đọc, phòng đọc cơ sở;
• Có nội quy phù hợp với đối tượng phục vụ của không gian đọc, phòng đọc cơ sở.

Hưởng ưu đãi trong tham gia hoạt động thư viện

Thư viện là thiết chế văn hóa, thông tin, giáo dục, khoa học thực hiện việc xây dựng, xử lý, lưu giữ, bảo quản, cung cấp tài nguyên thông tin phục vụ nhu cầu của người sử dụng.

Hiện nay, xã hội hóa là một xu hướng và nguyên tắc quan trọng phát triển văn hóa, giáo dục nói chung và thư viện nói riêng. Cùng với sự phát triển của kinh tế-xã hội, thực tế nhiều cá nhân, tổ chức có vốn tài liệu, trong đó có nhiều tài liệu quý hiếm, mong muốn được phục vụ và có điều kiện tổ chức phục vụ cộng đồng; xã hội có nhu cầu khai thác vốn tài liệu đó, các loại hình cũng đã phong phú đa dạng hơn (thư viện của doanh nghiệp, tủ sách dân lập trong khu vực xóm, làng thôn, bản, cafe sách, không gian sách, không gian văn hóa, phòng đọc cơ sở có phục vụ cộng đồng…), các tổ chức, cá nhân nước ngoài cũng muốn tham gia cung cấp dịch vụ về sách, tài liệu, thư viện cho người Việt Nam… các mô hình này đều tổ chức phục vụ một số đối tượng nhất định, đang phát triển mạnh cần sự định hướng của Nhà nước.

Theo đó, cộng đồng dân cư, tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động thư viện được hưởng ưu đãi theo quy định của pháp luật.

Ghi nhận và vinh các hoạt động phát triển sự nghiệp thư viện và văn hóa đọc

Khoản 3 Điều 6 Luật Thư viện năm 2019 quy định Cộng đồng dân cư, tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị cho thư viện; tài trợ, viện trợ, tặng cho, đóng góp để phát triển sự nghiệp thư viện và phát triển văn hóa đọc được ghi nhận và vinh danh theo quy định của pháp luật về thi đua, khen thưởng.

Trong đó, văn hóa đọc có thể hiểu là ứng xử của mỗi cá nhân, của cộng đồng xã hội và của các nhà quản lý và cơ quan quản lý nhà nước.

Muốn phát triển nền văn hoá đọc phải phát triển ứng xử, giá trị và chuẩn mục đọc lành mạnh của các nhà quản lý và cơ quan quản lý nhà nước, của cộng đồng xã hội và của mỗi cá nhân trong xã hội. Nhưng trọng tâm và là mục đích cuối cùng của phát triển văn hoá đọc chính là phát triển ứng xử, giá trị và chuẩn mực đọc lành mạnh của mỗi thành viên trong xã hội. Ứng xử, giá trị và chuẩn mực đọc lành mạnh của mỗi cá nhân trong xã hội là thói quen đọc, sở thích đọc và kỹ năng đọc lành mạnh của họ. Đó chính là nền tảng của một xã hội học tập, của việc học suốt đời, một yêu cầu cũng là một thách thức của xã hội hiện đại.