Có những trường hợp nào không trả tiền bảo hiểm đối với hợp đồng bảo hiểm con người?

Hợp đồng bảo hiểm con người

Theo Khoản 1 Điều 12 Luật kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10 ngày 09/12/2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010, 2019:

“Điều 12. Hợp đồng bảo hiểm

1. Hợp đồng bảo hiểm là sự thoả thuận giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, theo đó bên mua bảo hiểm phải đóng phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.”

Theo đó, hợp đồng bảo hiểm là sự thỏa thuận giữa hai chủ thể trao đổi quyền và nghĩa vụ tương ứng, một bên (bên mua bảo hiểm) trả phí bảo hiểm cho doanh nghiệp bảo hiểm, bên còn lại (doanh nghiệp bảo hiểm) có trách nhiệm bảo hiểm, thanh toán tiền bảo hiểm hoặc bồi thường khi xảy ra sự kiện bảo hiểm (sự kiện bảo hiểm là sự kiện pháp lý mà khi xảy ra, doanh nghiệp bảo hiểm phải tiến hành thanh toán cho bên được bảo hiểm một khoản tiền bảo hiểm hoặc khoản bồi thường nhất định theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm). Hợp đồng bảo hiểm con người là một trong các loại hợp đồng bảo hiểm.

Luật kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10 ngày 09/12/2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010, 2019 không có quy định về khái niệm hợp đồng bảo hiểm con người, tuy nhiên, có thể hiểu rằng hợp đồng bảo hiểm là loại hợp đồng gắn liền với yếu tố con người, tức tính mạng, sức khỏe, giá trị vật chất gắn liền với thân thể con người. Theo đó, các đối tượng của hợp đồng bảo hiểm con người phải là các đối tượng gắn liền với thân thể của một cá nhân (không phải tổ chức) và không thể thay thế bởi một đối tượng khác, cũng khó có khả năng khắc phục nếu rủi ro gây nên hậu quả đối với các đối tượng này.

Các trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm không trả tiền bảo hiểm

Theo Khoản 1 Điều 39 Luật kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10 ngày 09/12/2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010, 2019, doanh nghiệp bảo hiểm không phải trả tiền bảo hiểm trong trường hợp sau:

a. Người được bảo hiểm chết do tự tử trong thời hạn 02 năm, kể từ ngày nộp khoản phí bảo hiểm đầu tiên hoặc kể từ ngày hợp đồng bảo hiểm có hiệu lực

Hành vi tự tử là hành vi tự gây hại về thể chất cho bản thân dẫn đến hậu quả chết. Thời hạn 02 năm kể từ ngày nộp khoản phí đầu tiên hoặc kể từ ngày hợp đồng bảo hiểm có hiệu lực có thể coi là khoảng thời gian xác định tại thời điểm giao kết hợp đồng, thực hiện nghĩa vụ, người được bảo hiểm không có mong muốn tự tử, ngược lại, nếu trong 02 năm kể từ ngày nộp khoản phí đầu tiên hoặc từ ngày hợp đồng bảo hiểm có hiệu lực mà người được bảo hiểm tự tử, có khả năng xảy ra trường hợp chết để người thụ hưởng hưởng tiền bảo hiểm do doanh nghiệp bảo hiểm chi trả.

b. Người được bảo hiểm chết hoặc bị dị tật vĩnh viên do lỗi cố ý của bên mua bảo hiểm hoặc lỗi cố ý của người được thụ hưởng

Đây là trường hợp có dấu hiệu giao kết hợp đồng bảo hiểm để trục lợi, do người được bảo hiểm là đối tượng làm phát sinh ra sự kiện bảo hiểm dẫn đến doanh nghiệp bảo hiểm phải thực hiện các trách nhiệm của mình là trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng (có thể là bên mua bảo hiểm hoặc một người khác, mà bên mua bảo hiểm đã thỏa thuận). Vì vậy doanh nghiệp bảo hiểm không có trách nhiệm phải trả tiền bảo hiểm trong trường hợp này.

c. Người được bảo hiểm chết do bị thi hành án tử hình

Người bị thi hành án tử hình do bị truy cứu trách nhiệm hình sự và bị tuyên án ứng với tội danh mà người này đã thực hiện, suy ra việc thi hành án tử hình cũng xuất phát từ lỗi và hành vi cấu thành tội phạm của người này. Hợp đồng bảo hiểm con người hầu chỉ bảo hiểm cho các đối tượng tính mạng, sức khỏe, tuổi thọ với các rủi ro xảy ra với nguyên nhân khách quan và không vi phạm nghiêm trọng pháp luật, nhưng khi đã bị tuyên án tử hình, thì tức là người này đã phạm tội đặc biệt nghiêm trọng. Do đó, người được bảo hiểm chết do bị thi hành án tử hình thì người thụ hưởng không được nhận tiền bảo hiểm.

Xử lý đối với trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm không trả tiền bảo hiểm

Theo Khoản 3 Điều 39 Luật kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10 ngày 09/12/2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010, 2019, nếu thuộc các trường hợp không trả tiền bảo hiểm, doanh nghiệp vẫn có trách nhiệm:

- Trả cho bên mua bảo hiểm giá trị hoàn lại của hợp đồng bảo hiểm hoặc toàn bộ số phí bảo hiểm đã đóng sau khi đã trừ các chi phí hợp lý có liên quan: Giá trị hoàn lại của hợp đồng bảo hiểm là số tiền doanh nghiệp bảo hiểm trả lại cho bên mua bảo hiểm khi hợp đồng bảo hiểm bị hủy bỏ trước khi hết hạn hợp đồng (mà không phát sinh sự kiện bảo hiểm hoặc trong các trường hợp không được trả tiền bảo hiểm), được trích ra từ phí đóng bảo hiểm của bên mua bảo hiểm (nếu hợp đồng bị hủy bỏ trong 02 năm).

- Nếu bên mua bảo hiểm chết thì số tiền trả lại được giải quyết theo quy định của pháp luật về thừa kế: Pháp luật về thừa kế được quy định theo Bộ luật dân sự và các văn bản có liên quan, theo đó, số tiền bảo hiểm của người mua bảo hiểm mà doanh nghiệp bảo hiểm thanh toán được coi là di sản của người chết.

Trường hợp ngoại lệ

Theo Khoản 2 Điều 39 Luật kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10 ngày 09/12/2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010, 2019, trường hợp một hoặc một số người thụ hưởng cố ý gây ra cái chết hay thương tật vĩnh viễn cho người được bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm vẫn phải trả tiền bảo hiểm cho những người thụ hưởng khác theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm. Theo đó đây là trường hợp có các đặc điểm sau:

- Một người được bảo hiểm nhưng có nhiều người thụ hưởng.

- Một hoặc một số trong những người thụ hưởng này có hành vi cố ý gây ra cái chết hay thương tật vĩnh viễn cho người được bảo hiểm, tuy nhiên số còn lại không có các hành vi này.

- Những người thụ hưởng mà cố ý gây ra cái chết hay thương tật vĩnh viễn cho người được bảo hiểm không được trả tiền bảo hiểm.

- Những người thụ hưởng không cố ý gây ra cái chết hay thương tật vĩnh viễn cho người được bảo hiểm thì vẫn được doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về Luật kinh doanh bảo hiểm

Luật Hoàng Anh