Hình thức bồi thường trong hợp đồng bảo hiểm tài sản như thế nào?

Hợp đồng bảo hiểm tài sản và bồi thường trong hợp đồng bảo hiểm tài sản

Theo Khoản 1 Điều 12 Luật kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10 ngày 09/12/2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010, 2019, hợp đồng bảo hiểm là sự thỏa thuận giữa hai chủ thể trao đổi quyền và nghĩa vụ tương ứng, một bên (bên mua bảo hiểm) trả phí bảo hiểm cho doanh nghiệp bảo hiểm, bên còn lại (doanh nghiệp bảo hiểm) có trách nhiệm bảo hiểm, thanh toán tiền bảo hiểm hoặc bồi thường khi xảy ra sự kiện bảo hiểm (sự kiện bảo hiểm là sự kiện pháp lý mà khi xảy ra, doanh nghiệp bảo hiểm phải tiến hành thanh toán cho bên được bảo hiểm một khoản tiền bảo hiểm hoặc khoản bồi thường nhất định theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm).

Có ba loại hợp đồng bảo hiểm, là:

- Hợp đồng bảo hiểm con người

- Hợp đồng bảo hiểm tài sản

- Hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự

Trong đó, hợp đồng bảo hiểm tài sản là hợp đồng bảo hiểm có đối tượng bảo hiểm là tài sản (bao gồm vật có thực, tiền, giấy tờ trị giá được bằng tiền và các quyền tài sản, trong đó có cả động sản, bất động sản hiện có và hình thành trong tương lai. Tuy nhiên, trên thực tế, bảo hiểm cho tài sản hình thành trong tương lai mang rủi ro lớn cho bên nhận bảo hiểm (doanh nghiệp bảo hiểm) nên thông thường các hợp đồng bảo hiểm tài sản chỉ có đối tượng là tài sản hiện có), đồng thời, sự kiện bảo hiểm xảy ra phải làm hao tổn, thiệt hại, gây mất giá trị đột ngột và ở mức độ nhất định cho tài sản được bảo hiểm.

Trách nhiệm bồi thường trong hợp đồng bảo hiểm là trách nhiệm trả tiền bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm cho người được bảo hiểm, phát sinh từ thời điểm giao kết hợp đồng, nhưng chỉ được bên nhận bảo hiểm (doanh nghiệp bảo hiểm) thực hiện khi sự kiện bảo hiểm xảy ra. Đây là một trong các nghĩa vụ cơ bản của doanh nghiệp bảo hiểm trong hợp đồng bảo hiểm tài sản (nếu không thỏa thuận thực hiện nghĩa vụ này thì không thể giao kết hợp đồng bảo hiểm, nếu không thực hiện nghĩa vụ này thì được coi là vi phạm hợp đồng bảo hiểm tài sản).

Hình thức bồi thường

Theo Khoản 1 Điều 47 Luật kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10 ngày 09/12/2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010, 2019, có 03 hình thức bồi thường mà bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm có thể thỏa thuận thực hiện:

Sửa chữa tài sản bị thiệt hại

Đây là hình thức bồi thường mà doanh nghiệp bảo hiểm phụ trách phần sửa chữa tài sản bị thiệt hại và đưa tài sản bị thiệt hại về trạng thái tiệm cận ban đầu khi giao kết hợp đồng bảo hiểm tài sản (với mức giá trị tương đương hoặc gần tương đương giá trị ban đầu được định giá của tài sản tại thời điểm giao kết hợp đồng). Theo đó, hình thức này có thể áp dụng trong trường hợp:

- Tài sản không bị thiệt hại toàn bộ, mức độ thiệt hại không lớn, có thể sửa chữa để đưa tài sản về mức giá trị ban đầu hoặc tiệm cận ban đầu (tại thời điểm giao kết hợp đồng)

- Tài sản không thể thay thế, bên mua bảo hiểm cũng không muốn bị thu hồi tài sản

Doanh nghiệp bảo hiểm có thể không trực tiếp tổ chức sửa chữa tài sản bị thiệt hại mà thuê một cá nhân, tổ chức khác có chuyên môn về sửa chữa tài sản (là đối tượng của hợp đồng bảo hiểm) để thực hiện trách nhiệm này. Chi phí sửa chữa, thuê nhân công sửa chữa tài sản do doanh nghiệp bảo hiểm chi trả.

Thay thế tài sản bị thiệt hại bằng tài sản khác

Đây là hình thức được áp dụng khi tài sản có mức độ thiệt hại quá lớn, hoặc đủ lớn để doanh nghiệp bảo hiểm thay thế tài sản bị thiệt hại bằng tài sản khác. Hình thức này thường được thỏa thuận thực hiện khi tài sản này không phải tài sản đặc định, có thể thay thế bởi một tài sản khác có giá trị tương đương. Số tiền mua tài sản thay thế do doanh nghiệp bảo hiểm tự chi trả.

Đối với hình thức này, sau khi thay thế tài sản bị thiệt hại bằng tài sản khác cho người được bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm có quyền thu hồi tài sản bị thiệt hại.

Trả tiền bồi thường

Đây là hình thức bồi thường phổ biến mà các bên trong hợp đồng bảo hiểm thường thỏa thuận. Doanh nghiệp bảo hiểm khi thực hiện hình thức bồi thường này không phải sửa chữa hoặc thay thế tài sản mà trực tiếp bồi thường cho người được bảo hiểm số tiền bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm dựa trên số tiền bảo hiểm và mức độ thiệt hại thực tế.

Cũng giống như trường hợp trên, sau khi bồi thường bằng tiền bồi thường toàn bộ theo giá thị trường cho người được bảo hiểm (tức ở mức tối đa doanh nghiệp bảo hiểm có thể bồi thường, bằng số tiền bảo hiểm), doanh nghiệp bảo hiểm có quyền thu hồi tài sản bị thiệt hại.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về Luật kinh doanh bảo hiểm

Luật Hoàng Anh