Hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự là gì?

Hợp đồng bảo hiểm

Theo Khoản 1 Điều 12 Luật kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10 ngày 09/12/2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010, 2019:

“Điều 12. Hợp đồng bảo hiểm

1. Hợp đồng bảo hiểm là sự thoả thuận giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, theo đó bên mua bảo hiểm phải đóng phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.”

Theo đó, hợp đồng bảo hiểm là sự thỏa thuận giữa hai chủ thể trao đổi quyền và nghĩa vụ tương ứng, một bên (bên mua bảo hiểm) trả phí bảo hiểm cho doanh nghiệp bảo hiểm, bên còn lại (doanh nghiệp bảo hiểm) có trách nhiệm bảo hiểm, thanh toán tiền bảo hiểm hoặc bồi thường khi xảy ra sự kiện bảo hiểm (sự kiện bảo hiểm là sự kiện pháp lý mà khi xảy ra, doanh nghiệp bảo hiểm phải tiến hành thanh toán cho bên được bảo hiểm một khoản tiền bảo hiểm hoặc khoản bồi thường nhất định theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm).

Hợp đồng bảo hiểm có 03 loại:

- Hợp đồng bảo hiểm con người

- Hợp đồng bảo hiểm tài sản

- Hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự

Trách nhiệm dân sự

Trách nhiệm dân sự không được quy định khái niệm tại Bộ luật dân sự và các văn bản pháp luật liên quan. Tuy nhiên theo Khoản 1 Điều 351 Bộ luật dân sự năm 2015:

“Điều 351. Trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ

1. Bên có nghĩa vụ mà vi phạm nghĩa vụ thì phải chịu trách nhiệm dân sự đối với bên có quyền.

Vi phạm nghĩa vụ là việc bên có nghĩa vụ không thực hiện nghĩa vụ đúng thời hạn, thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ hoặc thực hiện không đúng nội dung của nghĩa vụ.”

Như vậy, trách nhiệm dân sự được hiểu là trách nhiệm một chủ thể phải chịu khi có vi phạm nghĩa vụ hoặc thực hiện không đúng nội dung quy định của nghĩa vụ. Trong nhiều trường hợp, vẫn có thể phát sinh trách nhiệm dân sự ngoài hợp đồng, khi xảy ra các sự kiện pháp lý dẫn đến các trách nhiệm bồi thường của chủ thể mà không cần có sự giao kết hợp đồng.

Hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự

Luật kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10 ngày 09/12/2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010, 2019 không có quy định về khái niệm hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự. Hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự chỉ được nêu là một trong ba loại hợp đồng bảo hiểm. Tuy nhiên, hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự có các đặc điểm sau để phân biệt với các đặc điểm của các loại hợp đồng khác.

- Đối tượng bảo hiểm: Đối tượng bảo hiểm của hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự là trách nhiệm dân sự của người được bảo hiểm đối với người thứ ba theo quy định của pháp luật. Theo đó, người thứ ba này là bên chịu thiệt hại từ việc vi phạm nghĩa vụ trong hợp đồng hoặc các hành vi vi phạm pháp luật làm phát sinh trách nhiệm dân sự ngoài hợp đồng của người được bảo hiểm.

- Mối quan hệ giữa bên nhận bảo hiểm (doanh nghiệp bảo hiểm), bên được bảo hiểm và người thứ ba chịu thiệt hại từ bên được bảo hiểm:

+ Bên nhận bảo hiểm và bên mua bảo hiểm thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự về trách nhiệm bồi thường thiệt hại của doanh nghiệp bảo hiểm đối với người thứ ba (chưa xác định hoặc đã xác định) trong trường hợp bên được bảo hiểm có lỗi gây thiệt hại cho người thứ ba. Tức, bên được bảo hiểm có thể không nhận được một khoản bồi thường nào, thay vào đó, chủ thể được nhận bồi thường từ doanh nghiệp bảo hiểm theo hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự là người thứ ba, hoặc bên được bảo hiểm nhận tiền bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm nhưng vẫn phải trả số tiền bồi thường đó cho người thứ ba bị thiệt hại.

+ Người thứ ba không đương nhiên nhận được bồi thường từ doanh nghiệp bảo hiểm. Thay vào đó, doanh nghiệp bảo hiểm chỉ xác định bên thứ ba bị thiệt hại nếu người thứ ba có yêu cầu người được bảo hiểm bồi thường thiệt hại trong thời hạn bảo hiểm, đồng thời, người thứ ba cũng không được trực tiếp yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm bồi thường cho mình vì doanh nghiệp bảo hiểm chỉ giao kết hợp đồng bảo hiểm với bên được bảo hiểm và chỉ có ràng buộc pháp lý đối với bên được bảo hiểm.

- Số tiền mà doanh nghiệp bảo hiểm phải trả cho người được bảo hiểm để người được bảo hiểm bồi thường cho người thứ ba bị thiệt hại được gọi là số tiền bảo hiểm (khác với hợp đồng bảo hiểm tài sản, khi số tiền bảo hiểm là số tiền mà bên mua bảo hiểm yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm bảo hiểm cho tài sản đó).

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về Luật kinh doanh bảo hiểm

Luật Hoàng Anh