Thời điểm phát sinh trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm và quyền yêu cầu của người thứ ba trong hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự như thế nào?

Hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự

Theo Khoản 1 Điều 12 Luật kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10 ngày 09/12/2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010, 2019, hợp đồng bảo hiểm là sự thỏa thuận giữa hai chủ thể trao đổi quyền và nghĩa vụ tương ứng, một bên (bên mua bảo hiểm) trả phí bảo hiểm cho doanh nghiệp bảo hiểm, bên còn lại (doanh nghiệp bảo hiểm) có trách nhiệm bảo hiểm, thanh toán tiền bảo hiểm hoặc bồi thường khi xảy ra sự kiện bảo hiểm (sự kiện bảo hiểm là sự kiện pháp lý mà khi xảy ra, doanh nghiệp bảo hiểm phải tiến hành thanh toán cho bên được bảo hiểm một khoản tiền bảo hiểm hoặc khoản bồi thường nhất định theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm).

Có ba loại hợp đồng bảo hiểm, là:

- Hợp đồng bảo hiểm con người

- Hợp đồng bảo hiểm tài sản

- Hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự

Trong đó, hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự là hợp đồng có đối tượng bảo hiểm là trách nhiệm dân sự. Theo đó, khi người được bảo hiểm có các hành vi vi phạm hợp đồng hoặc các hành vi làm phát sinh trách nhiệm bồi thường ngoài hợp đồng thì doanh nghiệp bảo hiểm phải thực hiện bảo hiểm cho các trách nhiệm dân sự phát sinh đó. Điều này dẫn đến hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự luôn có sự tồn tại của người thứ ba dù không trực tiếp tham gia vào việc giao kết hợp đồng bảo hiểm. Đồng thời, sự khác biệt của hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự so với hai loại hợp đồng còn lại dẫn đến trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm trong loại hợp đồng này có những điểm cần được lưu ý.

Trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm

Thời điểm phát sinh trách nhiệm bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm

Theo Khoản 1 Điều 53 Luật kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10 ngày 09/12/2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010, năm 2019, trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm chỉ phát sinh nếu người thứ ba yêu cầu người được bảo hiểm bồi thường thiệt hại do lỗi của người đó gây ra cho người thứ ba trong thời hạn bảo hiểm. Theo đó:

- Người thứ ba chịu thiệt hại là chủ thể được dự liệu trước trong hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự nhưng có thể không phải là chủ thể xác định (tùy theo loại trách nhiệm dân sự mà doanh nghiệp bảo hiểm và bên mua bảo hiểm thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm là gì)

- Doanh nghiệp bảo hiểm không có trách nhiệm phải tự biết về sự kiện bảo hiểm hay trách nhiệm dân sự phát sinh trong thời hạn bảo hiểm. Vì vậy, bên được bảo hiểm có trách nhiệm phải thông báo cho doanh nghiệp bảo hiểm khi sự kiện bảo hiểm phát sinh, đồng thời, thông báo về yêu cầu bồi thường của người thứ ba đối với người được bảo hiểm.

- Thời điểm bên thứ ba yêu cầu bồi thường là thời điểm phát sinh trách nhiệm bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm thực hiện trách nhiệm này với bên được bảo hiểm chứ không thực hiện trách nhiệm này với người thứ ba do doanh nghiệp bảo hiểm và người được bảo hiểm có ràng buộc liên quan đến hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm. Như vậy, doanh nghiệp bảo hiểm vẫn bồi thường cho người được bảo hiểm.

Quyền yêu cầu bồi thường của người thứ ba

Theo Khoản 2 Điều 53 Luật kinh doanh bảo hiểm số 24/2000/QH10 ngày 09/12/2000, sửa đổi, bổ sung năm 2010, năm 2019, người thứ ba không có quyền trực tiếp yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bồi thường, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Như vậy:

- Do trách nhiệm bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm xuất phát từ hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự được giao kết giữa doanh nghiệp bảo hiểm và bên mua bảo hiểm, người thứ ba chỉ là bên có quyền lợi liên quan. Vì vậy, trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm chỉ thực hiện với người được bảo hiểm, không phải với người thứ ba. Chỉ có người được bảo hiểm mới có trách nhiệm dân sự đối với người thứ ba, nên người thứ ba, trong trường hợp bình thường, không có quyền yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm bồi thường cho mình, mà chỉ được yêu cầu người được bảo hiểm thực hiện trách nhiệm bồi thường.

- Đối với các trường hợp pháp luật có quy định khác như các trường hợp cho phép có thỏa thuận về bên thứ ba tham gia yêu cầu trong hợp đồng bảo hiểm thì người thứ ba có quyền yêu cầu bồi thường từ doanh nghiệp bảo hiểm.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về Luật kinh doanh bảo hiểm

Luật Hoàng Anh