Trường hợp nào người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được hưởng bảo hiểm xã hội một lần?

Theo Khoản 1 Điều 77 Luật bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13 ngày 20/11/2014, có 03 trường hợp người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được hưởng bảo hiểm xã hội một lần khi có yêu cầu hưởng.

1. Đủ điều kiện về tuổi theo quy định tại Khoản 1 Điều 73 của Luật bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13 ngày 20/11/2014 (sửa đổi theo Điều 169 Bộ luật lao động số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019) nhưng chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội mà không tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội

1.1. Vấn đề điều kiện hưởng lương hưu của người lao động

Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội chỉ được hưởng lương hưu khi đạt đủ 02 điều kiện sau:

- Đủ tuổi theo quy định của pháp luật về lao động (cụ thể là Điều 169 Bộ luật lao động số 45/2019/QH13 ngày 20/11/2019)

- Đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội (20 năm)

Trong trường hợp người lao động có tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc cũng như bảo hiểm xã hội tự nguyện thì điều kiện hưởng lương hưu của người lao động là điều kiện hưởng lương hưu cho người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc:

- Đủ tuổi theo quy định của pháp luật về lao động (cụ thể là Điều 169, Điều 219 Bộ luật lao động số 45/2019/QH13 ngày 20/11/2019, Điều 5 Nghị định số 135/2020/NĐ-CP ngày 18/11/2020 của Chính phủ)

- Đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội (20 năm)

Người lao động chỉ cần không đạt đủ một trong các điều kiện trên thì không được hưởng lương hưu, nhưng thay vào đó có thể được hưởng bảo hiểm xã hội một lần nếu có yêu cầu nếu không đạt đủ điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội nhưng đủ tuổi.

1.2. Lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần

Trong trường hợp người lao động đủ tuổi theo quy định nhưng chưa đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội, có 02 trường hợp:

- Người lao động còn thiếu hơn 10 năm đóng bảo hiểm xã hội: khi người lao động có yêu cầu thì được hưởng bảo hiểm xã hội một lần

- Người lao động còn thiếu không quá 10 năm (120 tháng) đóng bảo hiểm xã hội: Người lao động có thể lựa chọn đóng nốt phần còn thiếu cho đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trong một lần để hưởng lương hưu ngay hoặc tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện cho đến khi đủ điều kiện hưởng lương hưu hoặc lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần. (Khoản 2 Điều 8 Thông tư số 01/2016/TT-BLĐTBXH ngày 18/02/2016 của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội).

2. Ra nước ngoài để định cư

Người lao động ra nước ngoài định cư không thể thực hiện 02 hoạt động sau khi ở nước ngoài:

- Đóng bảo hiểm xã hội

- Hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội

Mà định cư ở nước ngoài là sống lâu dài tại nước ngoài không trở về Việt Nam, nên nếu người lao động không tiếp tục đóng và hưởng bảo hiểm xã hội tại Việt Nam thì cần được hưởng một lần duy nhất để đảm bảo quyền lợi của mình. Do đó, trường hợp này người lao động được hưởng bảo hiểm xã hội một lần nếu có yêu cầu trong thời điểm ở Việt Nam.

3. Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế

Theo Điều 4 Thông tư số 56/2017/TT-BYT ngày 29/12/2017 của Bộ Y tế, các bệnh được hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần (thuộc trường hợp này) bao gồm:

- Ung thư, bại liệt, xơ gian cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS đồng thời không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động đi lại, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân và những việc khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hằng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.

- Các bệnh tật khác ngoài các bệnh được nêu trên nhưng có mức suy giảm khả năng lao động hoặc mức độ khuyết tật từ 81% trở lên và không tự kiểm soát hoặc không tự thực hiện được các hoạt động đi lại, mặc quần áo, vệ sinh cá nhân và những việc khác phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân hằng ngày mà cần có người theo dõi, trợ giúp, chăm sóc hoàn toàn.

Đây là các trường hợp mà người lao động hầu như không còn khả năng lao động và tiếp tục đóng bảo hiểm (để đủ điều kiện hưởng lương hưu khi đủ tuổi). Đồng thời, người lao động cũng cần một khoản tiền lớn để điều trị bệnh mà mình đang mắc phải (bệnh nặng và khả năng điều trị ổn định thấp). Do đó, trong trường hợp này, người lao động được hưởng bảo hiểm xã hội một lần nếu có yêu cầu hưởng bảo hiểm xã hội một lần.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết Luật bảo hiểm xã hội

Luật Hoàng Anh