Bảo quản, bảo dưỡng, định đoạt tài sản thuê khoán?

1.Căn cứ pháp lý

Để việc khai thác tài sản thuê khoán được diễn ra ổn định, đảm bảo giá trị, chất lượng của tài sản, bên thuê khoán có nghĩa vụ phải bảo quản, bảo dưỡng, định đoạt tài sản thuê phù hợp với quy định pháp luật. Điều 490 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về nghĩa vụ của bên thuê trong việc bảo quản, bảo dưỡng, định đoạt tài sản thuê như sau:

“Điều 490. Bảo quản, bảo dưỡng, định đoạt tài sản thuê khoán
1. Trong thời hạn khai thác tài sản thuê khoán, bên thuê khoán phải bảo quản, bảo dưỡng tài sản thuê khoán và trang thiết bị kèm theo bằng chi phí của mình, trừ trường hợp có thỏa thuận khác; nếu bên thuê khoán làm mất, hư hỏng hoặc làm mất giá trị, giảm sút giá trị tài sản thuê khoán thì phải bồi thường thiệt hại. Bên thuê khoán không chịu trách nhiệm về những hao mòn tự nhiên do sử dụng tài sản thuê khoán.
2. Bên thuê khoán có thể tự mình sửa chữa, cải tạo tài sản thuê khoán, nếu có thỏa thuận và phải bảo toàn giá trị tài sản thuê khoán.
Bên cho thuê khoán phải thanh toán cho bên thuê khoán chi phí hợp lý để sửa chữa, cải tạo tài sản thuê khoán theo thỏa thuận.
3. Bên thuê khoán không được cho thuê khoán lại, trừ trường hợp được bên cho thuê khoán đồng ý”

2.Nội dung

2.1.Nghĩa vụ bảo quản, bảo dưỡng, định đoạt tài sản

Nghĩa vụ bảo quản, bảo dưỡng, định đoạt tài sản thuộc về bên thuê khoán tài sản. Nhìn chung nghĩa vụ của bên thuê khoán trong trường hợp này cũng giống như bên thuê tài sản trong hợp đồng thuê tài sản thông thường, cụ thể:
-Một là, phải bảo dưỡng tài sản thuê. Bảo dưỡng là hoạt động kiểm tra, sửa chữa tài sản mang tính chất định kỳ nằm đảm bảo tình trạng ổn định, vận hành tốt của tài sản thuê. Việc bảo dưỡng định kỳ tài sản giúp khắc phục tình trạng hư hỏng, giảm sút giá trị của tài sản. Thông thường, bảo dưỡng chỉ áp dụng đối với những hợp đồng thuê tài sản là các động cơ, máy móc hay phương tiện vận tải,…trong thời hạn dài. Vì thời hạn bảo dưỡng mang tính chất định kỳ được xác định theo đơn vị thời gian cụ thể như tháng, năm,… 
-Hai là, sửa chữa, cải tạo tài sản thuê khoán.Trong quá trình sử dụng, bên thuê khoán được phép sửa chữa, cải tạo, làm tăng giá trị tài sản nếu có thỏa thuận. Bởi việc làm tăng giá trị tài sản vừa có lợi cho việc sử dụng của bên thuê khoán, vừa có lợi với bên cho thuê khoán. Nhưng, nếu bên thuê khoán tự ý tu sửa có thể ảnh hưởng đến lợi ích của bên có tài sản. Trên thực tế, tài sản thuê khoán có thể không cần tu sửa vì chất lượng của nó đã ổn, hoặc bên cho thuê không mong muốn tu sửa tài sản, bên cạnh đó tài sản cũng thuộc sở hữu của bên cho thuê. Vì vậy, việc tu sửa tài sản thuê cần thiết phải có sự thỏa thuận của cả hai bên. Hơn nữa, việc sửa chữa, cải tạo tài sản sẽ làm mất của bên thuê khoán một khoản chi phí nhất định, mà theo thỏa thuận của các bên bên cho thuê khoán phải thanh toán khoản chi phí này, vì thực chất tài sản vẫn thuộc quyền sở hữu của bên cho thuê khoán. 
-Ba là, không được cho thuê khoán lại nếu bên cho thuê khoán không đồng ý. Cũng như khi cho thuê lại, trong thời hạn thuê khoán bên thuê khoán không được cho thuê khoán lại nếu không được sự đồng ý của bên cho thuê. Ngược lại, nếu có sự đồng ý của bên cho thuê, thì bên thuê cho người thứ ba thuê lại làm phát sinh quan hệ hợp đồng giữa bên người thuê và bên thứ ba thuê lại, tồn tại đồng thời với hợp đồng giữa bên có tài sản cho thuê và bên thuê. Quan hệ hợp đồng thứ hai này không làm phát sinh trách nhiệm của bên cho thuê (bên có tài sản) và bên thuê lại. Tức, hai hợp đồng tồn tại riêng biệt, mọi hành của bên thuê lại làm hư hỏng, mất giá trị của tài sản, bên cho thuê lại phải chịu trách nhiệm trước bên có tài sản. 

2.2.Hậu quả pháp lý khi vi phạm nghĩa vụ

Khi bên thuê khoán không thực hiện nghĩa vụ bảo quản tài sản dẫn đến việc tài sản bị mất, hư hỏng hoặc làm mất giá trị, giảm sút giá trị, thì phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Đây là hậu quả bất lợi mà chủ thể phải chịu khi vi phạm nghĩa vụ, gây thiệt hại cho bên còn lại. 

2.3.Trường hợp loại trừ trách nhiệm trong quá trình bảo quản tài sản thuê khoán

Theo nguyên tắc, chủ thể chỉ phải chịu trách nhiệm khi thiệt hại xảy ra do lỗi của mình. Chính vì vậy, bên thuê khoán không cần chịu trách nhiệm bồi thường về thiệt hại xảy ra do hao mòn tự nhiên của tài sản thuê. Hao mòn tự nhiên là điều không thể tránh khỏi trong quá trình khai thác công dụng, đầu tư vào tài sản. Có thể hiểu, hao mòn tự nhiên là sự giảm sút về số lượng, chất lượng, giá trị của tài sản ngoài ý muốn của con người trong quá trình khai thác, sử dụng, bảo quản tài sản hoặc theo thời gian. Nếu tài sản không cho thuê, thì tài sản vẫn có thể bị hao mòn tự nhiên. Chính vì thế, nếu buộc bên thuê khoán phải chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp này thì hoàn toàn không phù hợp. 
Quy định về nghĩa vụ bảo quản, bảo dưỡng, định đoạt tài sản thuê của bên thuê khoán nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên cho thuê khoán. Đồng thời nâng cao ý thức, trách nhiệm của bên thuê trong quá trình sử dụng tài sản.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh