Bên nhận gia công có nghĩa vụ gì?

1.Căn cứ pháp lý

Bên gia công có thể là cá nhân, tổ chức cung cấp dịch vụ gia công sản phẩm theo yêu cầu của bên đặt gia công. Lợi ích của bên đặt gia công phụ thuộc vào quá trình thực hiện công việc gia công, sản xuất sản phẩm của bên gia công. Do đó, để bảo vệ lợi ích của bên đặt gia công, pháp luật buộc bên gia công phải thực hiện một số nghĩa vụ nhất định. Theo đó, Điều 546 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về nghĩa vụ của bên nhận gia công như sau:

“Điều 546. Nghĩa vụ của bên nhận gia công
1. Bảo quản nguyên vật liệu do bên đặt gia công cung cấp.
2. Báo cho bên đặt gia công biết để đổi nguyên vật liệu khác, nếu nguyên vật liệu không bảo đảm chất lượng; từ chối thực hiện gia công, nếu biết hoặc phải biết việc sử dụng nguyên vật liệu có thể tạo ra sản phẩm nguy hại cho xã hội.
3. Giao sản phẩm cho bên đặt gia công đúng số lượng, chất lượng, phương thức, thời hạn và địa điểm đã thỏa thuận.
4. Giữ bí mật thông tin về quy trình gia công và sản phẩm tạo ra.
5. Chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm, trừ trường hợp sản phẩm không bảo đảm chất lượng do nguyên vật liệu mà bên đặt gia công cung cấp hoặc do sự chỉ dẫn không hợp lý của bên đặt gia công.
6. Hoàn trả nguyên vật liệu còn lại cho bên đặt gia công sau khi hoàn thành hợp đồng”

2.Nội dung

Hoạt động thực hiện một công việc tạo ra sản phẩm cụ thể dựa theo yêu cầu chủ quan của một chủ thể nào đó được hiểu là hoạt động gia công. Hoạt động này phát sinh trên cơ sở thỏa thuận của các chủ thể, theo đó bên gia công thực hiện một công việc để tạo ra sản phẩm theo yêu cầu của bên đặt gia công và được thể hiện dưới hình thực hợp đồng. Sản phẩm được tạo ra là sự kết hợp của nhiều yếu tố trong quá trình thực hiện công việc gia công. Theo đó, quá trình thực hiện công việc gia công được tính kể từ khi bên gia công nhận được nguyên vật liệu do bên đặt gia công cung cấp cho đến khi bên đặt gia công nhận được sản phẩm gia công. Trong quá trình đó, để tránh xảy ra sai sót dẫn đến thiệt hại cho bên đặt gia công, bên nhận gia công phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ sau:
-Một là, nghĩa vụ bảo quản nguyên vật liệu do bên đặt gia công cung cấp. Đây là nghĩa vụ cơ bản và quan trọng nhất trong hợp đồng gia công. Sản phẩm hình thành trên cơ sở nguyên liệu mà bên đặt gia công cung cấp, nguyên vật liệu quyết định đến số lượng, chất lượng sản phẩm. Do đó, nếu nguyên vật liệu bị hỏng thì hợp đồng không thể được mục đích. Bên đặt gia công sẽ bị thiệt hại về vật chất và dẫn đến trách nhiệm bồi thường thiệt hại của bên gia công. Vậy nên, nghĩa vụ bảo quản nguyên vật liệu có ý nghĩa vụ vô cùng quan trọng mà bên gia công phải đặc biệt chú ý. 
-Hai là, nghĩa vụ báo cho bên gia công biết để đổi nguyên vật liệu không đảm bảo chất lượng. Như đã trình bày ở trên, nguyên vật liệu có tính chất quyết định đến chất lượng của sản phẩm tạo ra. Khi thỏa thuận xác lập hợp đồng, các bên có thỏa thuận về chất lượng sản phẩm gia công và bên gia công công có nghĩa vụ tạo ra sản phẩm có chất lượng phù hợp với thỏa thuận. Vì vậy, khi phát hiện bên đặt gia công chuyển giao nguyên vật liệu không đáp ứng chất lượng thỏa thuận thì phải thông báo cho bên đặt gia công biết và yêu cầu họ đổi nguyên vật liệu có chất lượng phù hợp. Nghĩa vụ này chỉ áp dụng khi các bên thỏa thuận bên đặt gia công là bên cung cấp nguyên vật liệu. Bởi trên thực tế, bên gia công có thể được bên đặt gia công ủy quyền mua nguyên vật liệu, khi đó nghĩa vụ của bên gia công là mua nguyên vật liệu có chất lượng phù hợp để tạo ra sản phẩm có chất lượng theo yêu cầu của bên đặt gia công. Bên cạnh đó, trong một số trường hợp bên đặt gia công yêu cầu tạo ra những sản phẩm nguy hiểm gây bất lợi, nguy hại cho xã hội như: súng, thuốc phiện,…nếu nhận gia công thì bên gia công cũng sẽ bị truy cứu trách nhiệm. Vậy nên, bên gia công có nghĩa vụ phải từ chối gia công sản phẩm đó. Điều này đồng nghĩa với việc pháp luật nghiêm cấm việc gia công, chế tạo những tài sản có tính chất nguy hiểm, gây bất lợi cho xã hội.
-Ba là, nghĩa vụ giao tài sản cho bên đặt gia công theo đúng thỏa thuận. Sau khi hoàn thành công việc  gia công tạo ra sản phẩm mới, bên gia công có nghĩa vụ giao sản phẩm cho bên đặt gia công. Việc giao tài sản gia công phải đảm bảo các yếu tố về: số lượng, chất lượng, phương thức, thời hạn và địa điểm đã thỏa thuận. Nội dung này tương ứng với quy định về quyền của bên đặt gia công tại khoản 1 Điều 545 BLDS năm 2015.
(1) Giao sản phẩm gia công theo đúng số lượng. Số lượng sản phẩm gia công được xác định ngay từ khi xác lập hợp đồng. Trường hợp bên đặt gia công đã chuyển giao nguyên vật liệu đủ để sản xuất ra số lượng tài sản mong muốn, thì khi nhận lại tài sản họ có quyền nhận lại đúng số lượng tài sản phù hợp. Việc nhận sản phẩm gia công không đúng số lượng làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi ích của bên đặt gia công. 
(2) Giao sản phẩm gia công theo đúng chất lượng. Cũng như số lượng, chất lượng của sản phẩm gia công cũng được các bên thỏa thuận từ trước và phụ thuộc vào chất lượng của nguyên vật liệu mà bên đặt gia công đã cung cấp. Chất lượng của sản phẩm có vai trò quan trọng, đặc biệt đối với các doanh nghiệp nó ảnh hưởng đến danh tiếng, hoạt động kinh doanh của công ty. Do đó, bên gia công phải giao sản phẩm gia công có chất lượng phù hợp với nguyên vật liệu đã nhận và theo thỏa thuận.
(3) Giao tài sản đúng phương thức. Khi xác lập hợp đồng các bên có thể thỏa thuận về phương thức chuyển giao sản phẩm gia công. Các bên có thể lựa chọn các phương thức chuyển giao như: bên gia công thuê vận chuyển chuyên chở sản phẩm cho bên đặt gia công hoặc bên đặt gia công tự đến lấy,…Trên thực tế, các bên có thể thỏa thuận về phương thức chuyển giao tài sản khi bên gia công đã hoàn thành công việc. Nhưng dù trong trường hợp có thỏa thuận trước hay sau thì bên gia công cũng cần phải chắc chắn phương thức chuyển giao phù hợp với thỏa thuận. Bởi tài sản lúc này đang do bên gia công chiếm giữ nên họ là người có nghĩa vụ trong việc đảm bảo phương thức chuyển giao tài sản. 
(4) Giao tài sản đúng thời hạn. Thời hạn chuyển giao sản phẩm là khoảng thời gian theo thỏa thuận của các bên mà bên gia công có nghĩa vụ phải hoàn thành và chuyển giao sản phẩm đó cho bên đặt gia công. Thời gian chuyển giao tài sản là nội dung không thể thiếu trong nội dung hợp đồng. Thời điểm mà bên đặt gia công nhận được tài sản ảnh hưởng đến công việc, đời sống, hoạt động kinh doanh, lưu thông hàng hóa. Thậm chí việc chuyển giao tài sản sớm hơn thời hạn thỏa thuận cũng có thể ảnh hưởng đến lợi ích của bên đặt gia công. 
(5) Giao tài sản đúng địa điểm. Địa điểm chuyển giao sản phẩm là nơi theo thỏa thuận của các bên mà bên đặt gia công tiến hành nhận sản phẩm gia công từ bên gia công. Địa điểm chuyển giao tài sản có thể là tại chính xưởng gia công của bên gia công, hoặc nhà kho của bên đặt gia công, hoặc bến cảng,….Các bên tùy ý lựa chọn địa điểm chuyển giao tài sản phù hợp với nhu cầu, lợi ích của mình. Theo đó, bên đặt gia công có quyền nhận tài sản tại địa điểm đã thỏa thuận. Bên gia công có nghĩa vụ giao tài sản đúng địa điểm thỏa thuận, việc bên gia công chuyển giao tài sản sai địa điểm thì phải tự chịu trách nhiệm.
-Bốn là, nghĩa vụ giữ bí mật thông tin về quy trình gia công và sản phẩm tạo ra. Nghĩa vụ này thường áp dụng đối với những doanh nghiệp sản xuất, gia công sản phẩm cho những doanh nghiệp lớn. Bên đặt gia công có quy trình riêng để tạo ra sản phẩm và bên gia công phải thực hiện công việc theo đúng quy trình đó. Quy trình tạo ra sản phẩm làm nên thương hiệu của doanh nghiệp, mỗi doanh nghiệp có những cách riêng để tạo ra sản phẩm mang những nét đặc trưng riêng. Việc giữ bí mật thông tin về quy trình gia công và sản phẩm tạo ra là cơ sở cho việc cạnh tranh trên thị trường giữa các doanh nghiệp. Do đó, bên gia công phải đảm bảo nghĩa vụ vụ này. 
-Năm là, nghĩa vụ chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm. Bên gia công là bên tạo ra sản phẩm do đó, họ có trách nhiệm trong việc chất lượng sản phẩm không đạt tiêu chuẩn. Tuy nhiên, trong trường hợp sản phẩm kém chất lượng do nguyên vật liệu mà bên đặt gia công cung cấp hoặc do sự chỉ dẫn không hợp lý của bên đặt gia công thì bên gia công không phải chịu trách nhiệm. Mặc dù pháp luật có quy định nghĩa vụ của bên gia công trong việc thông báo và yêu cầu bên đặt gia công thay đổi nguyên vật liệu không đảm bảo chất lượng, nhưng trong trường hợp bên đặt gia công từ chối và yêu cầu gia công sản phẩm có bằng chính nguyên liệu đó thì bên gia công không có lý do gì để chịu trách nhiệm về chất lượng của tài sản. Tài sản được tạo ra có chất lượng phù hợp với nguyên vật liệu đó là điều đương nhiên. Bên cạnh đó, bên đặt gia công đôi khi yêu cầu bên gia công phải tạo ra sản phẩm theo quy trình mà mình yêu cầu thì phải có nghĩa vụ hướng dẫn cho họ hiểu về quy trình đó. Nhưng việc hướng dẫn của bên đặt gia công có sai sót dẫn đến sản phẩm tạo ra không đảm bảo chất lượng thì lỗi đó không thuộc về bên gia công mà là của bên đặt gia công, nên bên gia công cũng không phải chịu trách nhiệm trong trường hợp này. Quy định này tương ứng với nghĩa vụ của bên đặt gia công trong việc chỉ dẫn cho bên nhận gia công thực hiện hợp đồng tại khoản 2 Điều 544 BLDS năm 2015. Như vậy, nghĩa vụ này chỉ áp dụng khi lỗi dẫn đến sản phẩm gia công kém chất lượng là do bên gia công.
-Sáu là, nghĩa vụ hoàn trả nguyên vật liệu còn lại cho bên đặt gia công. Nguyên vật liệu là tài sản của bên đặt gia công vì vậy nếu còn thừa thì bên nhận gia công phải có nghĩa vụ hoàn trả lại là hoàn toàn phù hợp với nguyên tắc chung. 

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh