Bồi thường thiệt hại do nhiều người cùng gây ra?

1.Căn cứ pháp lý

Nếu một người có hành vi trái pháp luật gây thiệt hại cho chủ thể khác thì phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Tuy nhiên, trên thực tế thiệt hại có thể do hành vi một chủ thể gây ra nhưng cũng có thể do hành vi của nhiều chủ thể gây ra. Khi đó, trách nhiệm bồi thường thiệt hại được xác định theo cách để mọi chủ thể gây thiệt hại đề phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình. Điều 587 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về bồi thường thiệt hại do nhiều chủ thể cùng gây ra như sau:

“Điều 587. Bồi thường thiệt hại do nhiều người cùng gây ra
Trường hợp nhiều người cùng gây thiệt hại thì những người đó phải liên đới bồi thường cho người bị thiệt hại. Trách nhiệm bồi thường của từng người cùng gây thiệt hại được xác định tương ứng với mức độ lỗi của mỗi người; nếu không xác định được mức độ lỗi thì họ phải bồi thường thiệt hại theo phần bằng nhau”

2.Nội dung

Trên thực tế, thiệt hại xảy ra có thể do sự tác động của nhiều người, mà không thể chỉ định một người chịu trách nhiệm cho tất cả, do đó, việc xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp có nhiều người cùng gây thiệt hại có ý nghĩa quan trọng. Theo đó, nếu thiệt hại do nhiều người cùng gây ra thì những người gây thiệt hại phải liên đới bồi thường cho người bị thiệt hại. Tức, những người gây thiệt hại phải cùng nhau chịu trách nhiệm về thiệt hại đã gây ra, trên cơ sở xác định mức bồi thường, mà mỗi chủ thể phải chịu một phần trong mức đó. Tuy nhiên, nghĩa vụ liên đới được thực hiện trách nhiệm bồi thường thiệt hại được xác định tương ứng với mức độ lỗi của mỗi người. Mức bồi thường được chia cho cho các chủ thể cùng có hành vi gây thiệt hại có thể không bằng nhau tùy vào mức độ lỗi, theo đó mức độ lỗi tỷ lệ thuận với mức bồi thường. Các bên có thể thỏa thuận về mức độ lỗi của các chủ thể hoặc do Tòa án quyết định. Trong trường hợp không thể xác định được mức độ lỗi thì họ phải bồi thường thiệt hại theo phần bằng nhau. Quy định này nhằm ràng buộc trách nhiệm của các bên trong việc cùng nhau gánh chịu hậu quả do hành vi vi phạm của mình, đồng thời bảo vệ lợi ích của chủ thể bị thiệt hại.
Trên thực tế, không phải cứ nhiều người gây ra thiệt hại cho một người đều phải liên đới chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Vì vậy, khi xem xét về trách nhiệm bồi thường thiệt hại của nhiều người cùng gây thiệt hại thì phải xem xét đến các yếu tố sau đây:
-Một là, có việc gây thiệt hại của nhiều người. Điều này khẳng định người gây thiệt hại có thể là cá nhân, pháp nhân, tổ chức,…nhưng phải có từ hai người trở lên, khi chỉ có một người gây thiệt hại thì đó là trách nhiệm riêng lẻ không thể xác định là trách nhiệm của nhiều người được. Số nhiều ở đây là chỉ chủ thể có hành vi gây thiệt hại cho chủ thể khác, chứ không phải chủ thể bị thiệt hại. Bởi, trên thực tế một chủ thể có thể gây thiệt hại cho nhiều người, tuy nhiên trường hợp này số nhiều là bên bị thiệt hại. Như vậy, loại trách nhiệm này không quan tâm đến số lượng chủ thể bị thiệt hại, mà chỉ quan tâm đến số lượng chủ thể gây thiệt hại mà thôi. 
-Hai là, hành vi trái pháp luật trong việc gây thiệt hại của nhiều người có sự thống nhất với nhau. Mặc dù có nhiều chủ thể cùng gây thiệt hại nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại liên đới. Ví dụ: A gây thiệt hại về sức khỏe cho B do đi xe quá tốc độ, C cũng gây thiệt hại về sức khỏe cho B nhưng nguyên nhân lại xuất phát từ việc C tiêm nhầm thuốc. Trong trường hợp này rõ ràng có hành vi gây thiệt hại của hai chủ thể trở lên cùng tác động đến một chủ thể, nhưng hành vi đó không có sự thống nhất với nhau, do đó không thể xác định là trách nhiệm bồi thường liên đới. Cho nên, khi xác định loại trách nhiệm này phải xem xét đến yếu tố “cùng gây thiệt hại”. Theo đó, “cùng gây thiệt hại” được hiểu là hành vi của những người gây thiệt hại đều là nguyên nhân dẫn đến thiệt hại xảy ra. Tức, mỗi người có thể thực hiện một hoặc một vài hành vi gây nên cùng một tổn thất cho chủ thể khác. Ví dụ: A và B cùng trộm túi xách của C, trong khi A lái xe đứng chờ thì B đi từ phía sau giật túi của C. Như vậy, các chủ thể có thể thực hiện những hành vi khác nhau nhưng tạo thành một chuỗi công việc thống nhất gây thiệt hại. Hoặc cùng có thể là một dạng hành vi, như A, B và C cùng nhau đột nhập vào cửa hàng vàng để trộm cắp. 
-Ba là, có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật của những người gây thiệt hại và thiệt hại xảy ra. Quy định này giống với điều kiện làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại nói chung. Hành vi của những người cùng gây thiệt hại có thể khác nhau về mức độ nhưng cùng đem lại hậu quả là thiệt hại cho người bị thiệt hại. Thiệt hại xảy ra là kết quả của hành vi gây thiệt hại. Mối quan hệ nhân quả là cơ sở để áp dụng các chế tài pháp lý đối với một chủ thể. Bồi thường thiệt hại không chỉ nhằm mục đích khắc phục những tổn thất cho người bị hại mà còn nâng cao ý thức, trách nhiệm của chủ thể trong việc tôn trọng lợi ích của chủ thể khác. Do đó, phải có mối liên hệ nhân quả giữa hành vi và thiệt hại. Khi xem xét mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và thiệt hại không chỉ nhằm mục đích xác định trách nhiệm liên đới bồi thường thiệt hại của các chủ thể, mà còn có ý nghĩa trong việc xác định mức bồi thường. 
-Bốn là, tất cả những người gây thiệt hại đều có lỗi. Để làm phát sinh trách nhiệm dân sự của chủ thể thì phải đảm bảo cả về mặt khách quan và chủ quan. Trong đó, yếu tố lỗi chính là mặt chủ quan của hành vi gây thiệt hại. Lỗi là yếu tố quan trọng để xác định trách nhiệm dân sự nói chung và trách nhiệm bồi thường thiệt hại nói riêng. Cá nhân có khả năng nhận thức làm chủ hành vi của mình phải chịu trách nhiệm khi có lỗi. Lỗi của pháp nhân trong việc chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại là lỗi của người thực hiện nhiệm vụ phục vụ cho lợi ích của pháp nhân đó. Trong một số trường hợp lỗi được xác định là lỗi suy đoán.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh