Các trường hợp bên vận chuyển hành khách được đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng?

1.Căn cứ pháp lý

Đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng là quyền mà pháp luật trao cho các chủ thể trong hợp đồng nhằm bảo vệ lợi ích của mình khi bên kia có hành vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ. Theo đó, các chủ thể chỉ được đơn phương chấm dứt hợp đồng trong những trường hợp nhất định do pháp luật quy định. Đối với hợp đồng vận chuyển hành khách bên vận chuyển được đơn phương chấm dứt hợp đồng trong các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 529 Bộ luật Dân sự năm 2015, cụ thể:

“Điều 529. Đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng vận chuyển hành khách
1. Bên vận chuyển có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng trong trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 525 của Bộ luật này”

2.Nội dung

Đơn phương chấm dứt hợp đồng vận chuyển hành khách là việc một trong hai bên trong hợp đồng vận chuyển quyết định chấm dứt việc tiếp tục thực hiện hợp đồng, mà không cần phải chịu trách nhiệm dân sự. Khi một bên đơn phương chấm dứt hợp đồng sẽ làm chấm dứt quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng. Tức các bên không cần tiếp tục thực hiện quyền và nghĩa vụ đã thỏa thuận nữa. Các nội dung về đơn phương chấm dứt hợp đồng vận chuyển hành khách như: nghĩa vụ thông báo của bên chấm dứt thực hiện hợp đồng, thời điểm chấm dứt hợp đồng có hiệu lực,….giống với những quy định chung về đơn phương chấm dứt hợp đồng. Tuy nhiên, mỗi loại hợp đồng làm phát sinh quyền và nghĩa vụ của các chủ thể không giống nhau, điều đó phụ thuộc vào đặc điểm, tính chất của hợp đồng. Vì vậy, pháp luật quy định riêng về các trường hợp được đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng. 
Bên vận chuyển là bên cung cấp dịch vụ vận chuyển hành khách nhằm phục vụ cho nhu cầu đi lại của nhân dân. Bên vận chuyển có thể là chủ phương tiện hoặc cơ quan trực tiếp quản lý phương tiện vận tải. Chủ thể kinh doanh dịch vụ vận chuyển hành khách được phép thực hiện dịch vụ vận chuyển trên cơ sở nội dung đăng ký với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, bởi hoạt động vận chuyển hành khách không chỉ liên quan đến vấn đề an toàn, trật tự giao thông mà còn liên quan đến tính mạng của các hành khách trên xe. Trong quan hệ hợp đồng vận chuyển, bên vận chuyển có nghĩa vụ cung cấp dịch vụ vận chuyển hành khách, đảm bảo an toàn cho họ trong quá trình di chuyển. Bởi tính mạng, sức khỏe của con người có vai trò quan trọng bậc nhất và bên vận chuyển có nghĩa vụ đảm bảo tính mạng, sức khỏe cho hành khách. Do đó, bên vận chuyển có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng với những hành khách không tuân thủ quy định, có hành vi có thể gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, lợi ích chung của những hành khách khác. Cụ thể:
-Trường hợp 1: Hành khách không chấp hành quy định của bên vận chuyển. Nhằm cung cấp dịch vụ vận chuyển tốt cho khách hàng, bên vận chuyển đã đề ra các quy định riêng đảm bảo cho sự an toàn và môi trường văn minh, lịch sự. Các quy định đó không chỉ làm nên thương hiệu của bên cung cấp dịch vụ mà còn đảm bảo cho lợi ích của khách hàng. Pháp luật ghi nhận việc các hãng cung cấp dịch vụ vận chuyển áp dụng các quy định riêng nhằm bảo đảm an toàn cho khách hàng. Vì vậy, nếu hành khách không tuân thủ quy định thì bên vận chuyển có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện công việc vận chuyển. Việc đơn phương chấm dứt hợp đồng trong trường hợp này được pháp luật công nhận vì nó có thể gây thiệt hại cho các hành khách khác.
-Trường hợp 2: Hành khách có hành vi làm mất trật tự công cộng. Trật tự công cộng là trật tự chung của phương tiện vận chuyển, có ảnh hưởng đến các hành khách khác. Các hoạt động vận chuyển của các hãng vận chuyển đều có sự tham gia của nhiều người như: xe buýt, xe khách, tàu hỏa, máy bay,…nên nghĩa vụ tuân thủ quy định đảm bảo trật tự an toàn công cộng là một trong những nghĩa vụ rất quan trọng đối với mỗi hành khách. Cho nên, trong trường hợp hành khách có hành vi làm mất trật tự chung bên vận chuyển có thể đơn phương chấm dứt thực hiện công việc vận chuyển với chủ thể này.
-Trường hợp 3: Hành khách có hành vi cản trở công việc của bên vận chuyển. Hành vi cản trở công việc được hiểu là hành vi làm cho bên vận chuyển khó khăn hoặc không thể thực hiện công việc của mình. Cũng như hai trường hợp trên, để tránh ảnh hưởng đến việc vận chuyển của cả bên cung cấp dịch và của cả những khách hàng khác, bên vận chuyển có quyền không chuyên chở đối với hành khách này. 
-Trường hợp 4: Hành khách có hành vi đe dọa đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác. Khi tham gia vào quá trình vận chuyển, nếu hành khách có hành vi gây nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của những người khác như những hành khách cùng tham gia vận chuyển, các nhân viên, tài xế của hãng vận chuyển, thì bên vận chuyển có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng vận chuyển với họ. Không thực hiện nghĩa vụ vận chuyển họ như đã cam kết.
-Trường hợp 5: Hành khách có hành vi không đảm bảo an toàn trong hành trình. Bên cạnh các hành vi cụ thể trên, nếu hành khách có những hành vi khác mà có thể cho là không đảm bảo an toán trong hành trình thì bên vận chuyển cũng có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng. Tuy nhiên, vì quy định này không xác định hành vi cụ thể, đây có thể là một quy định mở rộng trong trường hợp chủ thể phát sinh các hành động gây nguy hiểm trong chuyến đi mà pháp luật không thể lường trước được. Vì vậy, để thực hiện quyền này, bên vận chuyển sẽ phải phát sinh trách nhiệm chứng minh hành vi đó của khách hàng là gây mất an toàn cho chính mình hoặc cho những chủ thể khác. 
Trên đây là quy định của pháp luật về các trường hợp đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng vận chuyển hành khách của bên vận chuyển. 

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh