Các trường hợp được đơn phương chấm dứt hợp đồng dịch vụ?

1.Căn cứ pháp lý

Đơn phương chấm dứt hợp đồng là quyền mà pháp luật trao cho các chủ thể trong quan hệ hợp đồng để họ tự bảo vệ lợi ích của mình khi một bên có hành vi vi phạm nghĩa vụ. Đơn phương chấm dứt hợp đồng sẽ dẫn đến những hậu quả pháp lý nhất định, ảnh hưởng đến lợi ích của các bên trong hợp đồng, do đó, các bên chỉ được đơn phương chấm dứt hợp đồng trong những trường hợp pháp luật cho phép. Đối với hợp đồng dịch vụ, các bên được quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng trong các trường hợp quy định tại Điều 520 Bộ luật Dân sự năm 2015, cụ thể:

“Điều 520. Đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng dịch vụ
1. Trường hợp việc tiếp tục thực hiện công việc không có lợi cho bên sử dụng dịch vụ thì bên sử dụng dịch vụ có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng, nhưng phải báo cho bên cung ứng dịch vụ biết trước một thời gian hợp lý; bên sử dụng dịch vụ phải trả tiền công theo phần dịch vụ mà bên cung ứng dịch vụ đã thực hiện và bồi thường thiệt hại.
2. Trường hợp bên sử dụng dịch vụ vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ thì bên cung ứng dịch vụ có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại”

2.Nội dung

Đơn phương chấm dứt hợp đồng là việc một bên chủ thể đình chỉ thực hiện hợp đồng. Họ không muốn tiếp tục thực hiện hợp đồng, vì việc tiếp tục thực hiện hợp đồng sẽ không đạt được lợi ích hoặc thậm chí có thể gây thiệt hại nặng nề cho họ. Theo nguyên tắc chung, một bên có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng và không phải bồi thường thiệt hại khi bên kia vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ trong hợp đồng hoặc các bên có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định. Như vậy, thông thường các bên tham gia hợp đồng không được chấm dứt hợp đồng khi đang trong thời hạn thực hiện hợp đồng. Tuy nhiên, một bên bằng hành vi của mình đã vi phạm nghiêm trong nghĩa vụ hợp đồng, khiến cho việc tiếp tục thực hiện hợp đồng không còn ý nghĩa và gây thiệt hại cho bên bị vi phạm. Trong trường hợp này để bảo vệ lợi ích của mình trước khi bị thiệt hại nặng nề hơn, thì bên bị vi phạm có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng.
Hậu quả pháp lý của việc chấm dứt hợp đồng là khiến cho hợp đồng chấm dứt hiệu lực kể từ thời điểm bên kia nhận được thông báo đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng. Việc chấm dứt hợp đồng trong trường hợp này chỉ vô hiệu hóa phần hợp đồng chưa thực hiện, còn phần hợp đồng đã thực hiện thì vẫn có hiệu lực với các bên. Bên có lỗi trong việc dẫn đến hợp đồng bị đơn phương chấm dứt có trách nhiệm trong việc bồi thường thiệt hại nếu có thiệt hại thực tế xảy ra. Chính vì hậu quả pháp lý của hành vi đơn phương chấm dứt hợp đồng có tác động lớn, nên các chủ thể không được tự ý chấm dứt hợp đồng mà chỉ được thực hiện quyền đó trong phạm vi pháp luật cho phép. Quy định về đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng dịch vụ bao gồm các nội dung sau:

2.1.Quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng của bên sử dụng dịch vụ

Theo quy định chung, trong quan hệ hợp đồng khi một bên vi phạm nghiêm trong nghĩa vụ thì bên kia có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng. Tuy nhiên, hợp đồng dịch vụ có đối tượng đặc biệt là công việc phải thực hiện, theo đó, bên cung ứng thực hiện công việc theo yêu cầu và vì lợi ích của bên sử dụng. Nhưng khi bên sử dụng xét thấy công việc có được thực hiện hay không cũng không đem lại lợi ích gì cho họ thì có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng. Như vậy, không cần có hành vi vi phạm của bên cung ứng nhưng bên sử dụng vẫn được đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng nếu việc tiếp tục thực hiện không đem lại lợi ích gì cho họ. Điều kiện kèm theo là bên sử dụng phải thông báo trước cho bên cung ứng biết về việc chấm dứt hợp đồng. Việc thông báo trước được thực hiện trong một quãng thời gian hợp lý để bên cung ứng có thể kịp thời chuẩn bị phương án giảm thiểu thiệt hại có thể xảy ra. 
Như đã trình bày ở trên, đơn phương chấm dứt hợp đồng chỉ chấm dứt hiệu lực phần hợp đồng chưa thực hiện, còn phần hợp đồng đã thực hiện thì vẫn có giá trị với các bên. Trong hợp đồng dịch vụ, có thể trước khi chấm dứt hợp đồng bên cung ứng đã thực hiện một phần công việc, theo đó bên sử dụng vẫn phát sinh nghĩa vụ thanh toán tiền công cho phần hợp đồng mà bên cung ứng đã thực hiện. Việc chấm dứt hợp đồng này không xuất phát từ lỗi của bên cung ứng, mà đơn thuần pháp luật chỉ tạo điều kiện cho bên sử dụng được quyền chấm dứt hợp đồng trước thời hạn để giảm thiểu thiệt hại do thực hiện công việc không đem lại lợi ích. Chính vì vậy, mà nếu đơn phương chấm dứt hợp đồng gây thiệt hại cho bên cung ứng thì bên sử dụng phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại. 

2.2.Quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng của bên cung ứng dịch vụ

Khác với bên sử dụng dịch vụ và giống với nguyên tắc chung khi đơn phương chấm dứt hợp đồng, bên cung ứng được đơn phương chấm dứt hợp đồng khi bên sử dụng vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ. Vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ là hành vi vi phạm của một bên khiến cho bên bên còn lại không đạt được lợi ích khi tham gia hợp đồng. Bên sử dụng có thể vi phạm nghiêm trọng trong việc cung cấp thông tin, tài liệu, phương tiện thực hiện hợp đồng khiến cho bên cung ứng không thể hoàn thành công việc, hoặc vi phạm nghĩa vụ trong việc thanh toán tiền dịch vụ theo thỏa thuận,…Lúc này, giống như hầu hết các trường hợp khác, để giảm thiểu thiệt hại bên cung ứng được quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại tương đương với mức độ lỗi của bên sử dụng dịch vụ.
Như vậy, căn cứ để hai bên trong hợp đồng dịch vụ đơn phương chấm dứt hợp đồng không giống nhau. Đối với bên sử dụng dịch vụ thì quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng xuất phát từ lợi ích thì được từ quá trình thực hiện công việc của bên cung ứng. Còn với bên cung ứng dịch vụ thì quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng xuất phát từ hành vi vi phạm nghĩa vụ của bên sử dụng. Sự khác nhau đó xuất phát từ vị thế của các bên trong hợp đồng, lợi ích của bên sử dụng gắn với công việc mà bên cung ứng thực hiện trong khi lợi ích của bên cung ứng thì gắn với giá trị công việc đó, và bên cung ứng thực hiện công việc để đem lại cho bên sử dụng kết quả mà họ mong muốn. Việc tiếp tục thực hiện công việc trong khi bên sử dụng không đạt được lợi ích gì không chỉ lãng phí thời gian và công sức của bên cung ứng, mà còn khiến bên sử dụng tốn chi phí không cần thiết. 

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh