Chấm dứt nghĩa vụ khi bên có quyền là cá nhân chết hoặc pháp nhân chấm dứt tồn tại?

Thông thường, quyền tài sản của cá nhân sẽ được để lại cho người thừa kế của họ, còn đối với pháp nhân khi chấm dứt hoạt động thì tùy từng trường hợp quyền tài sản của họ sẽ được chuyển giao cho pháp nhân mới hoặc được giải quyết theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, Điều 382 Bộ luật Dân sự năm 2015 lại quy định về trường hợp khi bên có quyền là cá nhân chết, pháp nhân chấm dứt hoạt động thì nghĩa vụ cũng chấm dứt, cụ thể:

“Điều 382. Chấm dứt nghĩa vụ khi bên có quyền là cá nhân chết hoặc pháp nhân chấm dứt tồn tại
Khi các bên có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định về việc nghĩa vụ được thực hiện chỉ dành cho cá nhân hoặc pháp nhân là bên có quyền mà cá nhân chết hoặc pháp nhân chấm dứt tồn tại thì nghĩa vụ cũng chấm dứt”.

1.Khái niệm

-Nghĩa vụ là việc một chủ thể phải thực hiện giao tài sản, thực hiện hoặc không thực hiện một việc cho chủ thể còn lại. Theo đó, chấm dứt nghĩa vụ là việc một người có nghĩa vụ phải giao tài sản, thực hiện một công việc nhằm đáp ứng lợi ích cho bên có quyền sẽ không phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ đó nữa. Việc chấm dứt nghĩa vụ sẽ giải phóng cho bên có nghĩa vụ khỏi việc phải thực hiện nghĩa vụ mà không bị coi là vi phạm và phải chịu bất kỳ chế tài nào. Chấm dứt nghĩa vụ làm chấm dứt quan hệ của hai bên, theo đó bên có quyền không còn quyền yêu cầu và bên có nghĩa vụ không phải thực hiện nghĩa vụ. 
-Điều 96 BLDS năm 2015 quy định pháp nhân chấm dứt trong các trường hợp: hợp nhất, sáp nhập, chia, chuyển đổi hình thức, giải thể, bị tuyên bố phá sản. Pháp nhân chấm dứt tồn tại kể từ thời điểm xóa tên trong sổ đăng ký pháp nhân hoặc từ thời điểm được xác định trong quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

2.Nội dung

-Trong quan hệ nghĩa vụ luôn tồn tại ít nhất hai bên chủ thể, một là bên có quyền, hai là bên có nghĩa vụ. chủ thể của quan hệ nghĩa vụ có thể là cá nhân, pháp nhân, tổ chức. Về nguyên tắc, khi một cá nhân chết đi tài sản của họ bao gồm cả quyền tài sản sẽ được để lại thừa kế. Còn với pháp nhân khi chấm dứt hoạt động thì quyền tài sản sẽ được chuyển giao cho pháp nhân khác, hoặc được xử lý theo quy định pháp luật. 
-Tuy nhiên trên cơ sở tôn trọng thỏa thuận của các chủ thể khi tham gia xác lập, thực hiện, chấm dứt các giao dịch dân sự. Đồng thời, quan hệ dân sự là một quan hệ nghĩa vụ là một quan hệ rất rộng bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau, mà mỗi lĩnh vực đều được điều chỉnh bởi các văn bản pháp luật khác nhau. Do đó, Điều luật trên đã ghi nhận thỏa thuận của các bên hoặc quy định của pháp luật về việc nghĩa vụ được thực hiện chỉ dành cho cá nhân, hoặc pháp nhân là bên có quyền mà cá nhân chết hoặc pháp nhân chấm dứt tồn tại thì nghĩa vụ chấm dứt. Tức nghĩa vụ này chỉ có thể thực hiện với duy nhất cá nhân, pháp nhân đó mà không thể chuyển giao cho bên thứ ba. Ví dụ: Theo thỏa thuận của các bên: A thỏa thuận may áo dài cho B, khi A chưa thực hiện thì B chết, trong trường hợp này theo thỏa thuận nghĩa vụ được thực hiện chỉ dành cho B nên nghĩa vụ chấm dứt. Theo quy định của pháp luật: Trong quan hệ nghĩa vụ cấp dưỡng, pháp luật quy định chỉ có thể thực hiện nghĩa vụ với người được cấp dưỡng, mà người được cấp dưỡng không được chuyển giao quyền cho người khác, khi người được cấp dưỡng chết thì nghĩa vụ cấp dưỡng kết thúc theo quy định tại khoản 4 Điều 118 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014: “Người cấp dưỡng hoặc người được cấp dưỡng chết”.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh