Chấm dứt nghĩa vụ theo thỏa thuận?

Tự do thỏa thuận là nguyên tắc cơ bản khi xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự của các bên. Pháp luật ghi nhận sự thỏa thuận của các bên trong việc chấm dứt nghĩa vụ, cụ thể Điều 375 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định như sau:

“Điều 375. Chấm dứt nghĩa vụ theo thỏa thuận
Các bên có thể thỏa thuận chấm dứt nghĩa vụ bất cứ lúc nào, nhưng không được gây thiệt hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác”.

1.Khái niệm

-Nghĩa vụ là việc mà theo đó bên có nghĩa vụ phải chuyển giao vật, chuyển giao quyền, trả tiền hoặc giấy tờ có giá, thực hiện một công việc hoặc không thực hiện một công việc nhất định vì lợi ích của bên có quyền. Quyền lợi là điều mà các bên hướng đến khi tham gia vào bất kỳ giao dịch dân sự nào. Mà để đáp ứng lợi ích của một bên thì bên còn lại phải thực hiện đúng và đầy nghĩa vụ theo thỏa thuận hoặc theo quy định của pháp luật. 
-Bên có nghĩa vụ bị ràng buộc trong quan hệ với bên có quyền cho đến khi nghĩa vụ đó chấm dứt. Chấm dứt nghĩa  vụ có thể hiểu là việc một người có nghĩa vụ phải giao một tài sản hoặc thực hiện một công việc nhằm đáp ứng lợi ích cho bên có quyền sẽ không phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ. Việc chấm dứt nghĩa vụ sẽ giải phóng cho bên có nghĩa vụ khỏi việc thực hiện nghĩa vụ mà không bị xem là vi phạm và phải chịu bất kỳ một chế tài nào.
-Thông thường, các bên thỏa thuận về thời hạn thực hiện nghĩa vụ, mà sau khi hết thời hạn đó bên có nghĩa vụ phải thực hiện đúng, đầy đủ nghĩa vụ cho bên có quyền, thì quan hệ nghĩa vụ xem như chấm dứt. Tuy nhiên, dựa trên nguyên tắc tự do thỏa thuận, các bên có thể thống nhất ý chí về việc chấm dứt nghĩa vụ bất kỳ lúc nào. Chấm dứt nghĩa vụ theo thỏa thuận là  sự thống nhất ý chí của các bên về việc chấm dứt nghĩa vụ. 

2.Nội dung

-Nghĩa vụ chấm dứt kể từ khi thỏa thuận của các chủ thể có hiệu lực pháp luật. Xuất phát từ nguyên tắc cơ bản được ghi nhận tại Điều 3 BLDS năm 2015: “Cá nhân, pháp nhân xác lập, thực hiện, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của mình trên cơ sở tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận. Mọi cam kết, thỏa thuận không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội có hiệu lực thực hiện đối với các bên và phải được chủ thể khác tôn trọng”. Trên cơ sở nguyên tắc cơ bản của pháp luật, điều luật đã cụ thể hóa và ghi nhận sự tự do thỏa thuận, thống nhất ý chí của các bên trong quan hệ nghĩa vụ. Kể từ khi nghĩa vụ được xác lập cho đến khi nghĩa vụ hoàn thành các bên hoàn toàn có quyền thỏa thuận chấm dứt bất kỳ khi nào mà không cần thiết phải hoàn thành nghĩa vụ đó. Ví dụ: A thỏa thuận mua hàng của B và B có trách nhiệm vận chuyển đến nhà cho A. Tuy nhiên, do B có quá nhiều đơn hàng nên không thể giao hàng cho A được, vì vậy đã thương lượng với A về việc B thuê bên khác vận chuyển hàng và A đã đồng ý. Như vậy nghĩa vụ của B chấm dứt trước khi nghĩa vụ được hoàn thành. 
-Tuy nhiên, mọi sự thỏa thuận phải được thực hiện trong khuôn khổ do pháp luật quy định, sự tự do của các bên mang tính chất tương đối. Không chỉ là thỏa thuận chấm dứt nghĩa vụ mà trong bất ký thỏa thuận nào các bên trong quan hệ cũng phải đảm bảo không được gây thiệt hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác. Thực hiện công việc vì quyền lợi của mình là điều được pháp luật bảo hộ, tuy nhiên, nếu vì lợi ích đó là xâm hại đến lợi ích của người khác, của đất nước, cộng đồng thì đó là hành vi vi phạm pháp luật, chủ thể vi phạm phải chịu trách nhiệm về hành vi đó. Suy cho cùng, quy định về quyền tự do thỏa thuận của các bên không chỉ để đáp ứng quyền lợi của các bên mà còn thúc đẩy các chủ thể tích cực tham gia xác lập các giao dịch để phát triển kinh tế, xã hội, nhưng sự thỏa thuận đó không những không vì lợi ích chung mà gây thiệt hại thì không thể được công nhận.
Quy định về thỏa thuận chấm dứt nghĩa vụ nhằm tạo điều kiện cho các bên chủ động, linh hoạt, thuận lợi tham gia các giao dịch dân sự.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh