Chi phí vận chuyển và chi phí liên quan đến việc chuyển quyền sở hữu trong hợp đồng mua bán tài sản?

1.Căn cứ pháp lý

Trong hợp đồng mua bán tài sản, khi chuyển giao tài sản từ bên bán sang bên mua có thể sẽ mất  một khoản chi phí nhất định, đó là chi phí cho việc vận chuyển, đối với những tài sản phải đăng ký quyền sở hữu sẽ có thêm chi phí cho việc chuyển quyền sở hữu.  Những khoản chi phí này được xác định theo quy định của pháp luật. Cụ thể, Điều 442 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về chi phí vận chuyển và chi phí liên quan đến việc chuyển quyền sở hữu trong hợp đồng mua bán tài sản như sau: 

“Điều 442. Chi phí vận chuyển và chi phí liên quan đến việc chuyển quyền sở hữu
1. Chi phí vận chuyển và chi phí liên quan đến việc chuyển quyền sở hữu do các bên thỏa thuận, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
2. Trường hợp các bên không có thỏa thuận hoặc thỏa thuận không rõ ràng thì chi phí vận chuyển và chi phí liên quan đến việc chuyển quyền sở hữu được xác định theo chi phí đã được công bố, quy định của cơ quan có thẩm quyền hoặc theo tiêu chuẩn ngành nghề.
3. Trường hợp không có căn cứ xác định theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này thì chi phí vận chuyển và chi phí liên quan đến việc chuyển quyền sở hữu được xác định theo tiêu chuẩn thông thường hoặc theo tiêu chuẩn riêng phù hợp với mục đích giao kết hợp đồng.
4. Trường hợp các bên không có thỏa thuận và pháp luật không quy định về chi phí vận chuyển và chi phí liên quan đến việc chuyển quyền sở hữu thì bên bán phải chịu chi phí vận chuyển đến địa điểm giao tài sản và chi phí liên quan đến việc chuyển quyền sở hữu”.

2.Nội dung

Chi phí vận chuyển là khoản tiền được chi trả cho việc vận chuyển tài sản đến địa điểm giao tài sản cho bên mua, đó có thể là nơi cư trú hoặc trụ sở của bên mua hoặc một địa điểm bất kỳ do các bên thỏa thuận. Chi phí vận chuyển chỉ phát sinh đối với hợp đồng mua bán tài sản mà các bên có thoả thuận về thời gian, địa điểm giao nhận hàng, còn đối với những giao dịch mà các bên chuyển giao tài sản cho nhau ngay khi giao kết hợp đồng thì không cần phí vận chuyển. Ví dụ: khi mua hàng trực tiếp tại siêu thị tài sản được chuyển giao ngay cho bên mua nên không làm phát sinh việc vận chuyển hàng hóa, do đó, không có chi phí cho việc vận chuyển. Chi phí liên quan đến việc chuyển quyền sở hữu là những chi phí phải bỏ ra để chuyển quyền sở hữu tài sản từ bên bán sang bên mua. Khoản chi phí này chỉ phát sinh đối với những tài sản phải đăng ký quyền sở hữu như: quyền sử dụng đất, oto, tàu bay, tàu biển,…Ví dụ: chi phí cho việc chuyển quyền sử dụng đất là: lệ phí trước bạ, thuế chuyển quyền sử dụng đất, phí đo vẽ,…Còn đối với những tài sản không cần đăng ký quyền sở hữu, quyền sở hữu tài sản của bên mua phát sinh từ thời điểm bên bán chỉ việc chuyển giao tài sản trực tiếp cho bên mua, nên sẽ không phát sinh chi phí cho việc đăng ký chuyển quyền sở hữu tài sản. 
Căn cứ vào quy định trên, có thể thấy chi phí vận chuyển và chi phí cho việc chuyển quyền sở hữu được xác định như sau:
-Một là, do các bên thỏa thuận. Các bên trong hợp đồng mua bán được quyền thỏa thuận để xác định chi phí vận chuyển và chi phí khác liên quan đến quyền sở hữu. Tuy nhiên, đối với những đối tượng mua bán cụ thể và từng trường hợp trên thực tế mà pháp luật có ấn định chi phí này thì các bên phải tuân theo quy định của pháp luật. Trên cơ sở tôn trọng sự thỏa thuận của các bên, đồng thời nếu để các bên tự do thỏa thuận thì sẽ tối đa lợi ích của họ khi tham gia giao kết hợp đồng. Pháp luật đứng trên lập trường vì lợi ích chung, không chỉ các bên trong hợp đồng mà còn vì lợi ích của cả cộng đồng, xã hội, vì vậy, việc ấn định chi phí trong một số trường hợp nhất định không phải hạn chế sự tự do của các chủ thể mà là biện pháp tối đa hóa lợi ích chung và cân bằng xã hội.  
-Hai là, các bên không có thỏa thuận. Trường hợp các bên không có thỏa thuận thì tùy thuộc vào từng hợp đồng cụ thể, mà chi phí được xác định theo công bố, quy định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền hoặc theo tiêu chuẩn từng ngành nghề. Quy định này nhằm bảo đảm tính công bằng trong việc xác định chi phí trong hợp đồng mua bán, tránh việc xâm phạm đến lợi ích của bên nào, vì chi phí được xác định trên cơ sở chung không có sự can thiệp ý chí của một bên trong quan hệ. 
-Ba là, các bên không có thỏa thuận, cũng không có quy định của cơ quan có thẩm quyền. Trong trường hợp này chi phí vận chuyển và chi phí liên quan đến chuyển quyền sở hữu được xác định theo tiêu chuẩn thông thường hoặc theo tiêu chuẩn riêng phù hợp với mục đích giao kết hợp đồng. Tiêu chuẩn này được xác định trên cơ sở chung của thị trường, phải đảm bảo không có sự can thiệp ý chí của một bên làm ảnh hưởng đến lợi ích của bên kia.
Chủ thể phải chịu chi phí vận chuyển và chi phí cho việc chuyển quyền sở hữu được xác định như sau:
-Một là, theo thỏa thuận của các bên. Trên hết pháp luật vẫn luôn tôn trọng nguyên tắc tự do thỏa thuận của các bên. Các bên trong hợp đồng có thể tự do thỏa thuận bên mua hoặc bên bán phải chịu chi phí cho việc vận chuyển hoặc chuyển quyền sở hữu tài sản, hoặc các bên cùng nhau chịu chi phí này. Trên cơ sở tự do thỏa thuận, thống nhất ý chí sẽ hạn chế mâu thuẫn của các bên trong việc đùn đẩy trách nhiệm cho nhau. Ví dụ: trường hợp sang tên nhà ở, quyền sử dụng đất, thì luật quy định bên mua, người nhận chuyển nhượng phải nộp lệ phí sang tên, tuy nhiên các bên vẫn có thể có thỏa thuận khác.
-Hai là, trường hợp các bên không có thỏa thuận. Trường hợp các bên không có thỏa thuận và pháp luật không quy định về chi phí vận chuyển và chi phí liên quan đến việc chuyển quyền sở hữu thì bên bán phải chịu chi phí vận chuyển đến địa điểm giao tài sản và chi phí liên quan đến việc chuyển quyền sở hữu. Bởi trong quan hệ vận chuyển hoặc chuyển quyền sở hữu tài sản bên mua là bên có quyền. Theo đó, bên bán phải có trách nhiệm đảm bảo chuyển giao tài sản cho bên mua một cách trọn vẹn.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh