Cưỡng chế thi hành án dân sự là biện pháp gì?

Cưỡng chế thi hành án dân sự là việc chủ thể có thẩm quyền dùng quyền lực nhà nước thực hiện biện pháp cưỡng chế theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự đối với tổ chức, cá nhân nhằm bảo đảm thi hành trên thực tế quyền, nghĩa vụ đã được xác định trong bản án, quyết định được thi hành theo thủ tục thi hành án dân sự. Cưỡng chế thi hành án dân sự do chấp hành viên áp dụng, trong trường hợp người phải thi hành án có điều kiện thi hành án mà không tự nguyện thi hành án.

Cưỡng chế thi hành án dân sự có những đặc điểm sau đây:

- Cưỡng chế thi hành án dân sự thể hiện quyền lực nhà nước;

- Cưỡng chế thi hành án dân sự là một biện pháp thi hành án dân sự;

- Cưỡng chế thi hành án dân sự áp dụng đối với nhiều đối tượng;

- Cưỡng chế thi hành án dân sự được áp dụng thông qua thực hiện quyết định có hiệu lực bắt buộc thi hành.

Việc áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự có ý nghĩa rất quan trọng: Đó là giải pháp có hiệu quả nhằm bảo đảm việc thực hiện nghĩa vụ của người phải thi hành án, bảo đảm hiệu lực của bản án, quyết định và thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật trước thái độ không chấp hành án của người phải thi hành án. Thực tế cho thấy, trong trường hợp người phải thi hành án không tự nguyện thi hành án, nếu không áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự thì sẽ không thể thi hành án được. Các biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự là công cụ quan trọng để bảo vệ triệt để quyền lợi hợp pháp của người được thi hành án. Ngoài ra, việc áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự còn có tác dụng lớn trong việc răn đe, giáo dục ý thức pháp luật cho mọi công dân

Các nguyên tắc cưỡng chế thi hành án dân sự

- Chỉ chấp hành viên mới có quyền áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự;

- Chấp hành viên chỉ được áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự do pháp luật quy định;

- Không được tổ chức cưỡng chế thi hành án dân sự trong những thời gian mà pháp luật quy định không được cưỡng chế thi hành án dân sự;

- Chấp hành viên có quyền áp dụng một hoặc nhiều biện pháp cưỡng chế thi hành án nhưng phải tương ứng với nghĩa vụ thi hành án mà người phải thi hành án phải thực hiện theo bản án, quyết định của tòa án.

Căn cứ cưỡng chế thi hành án dân sự

Luật Thi hành án dân sự năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014 (sau đây gọi là Luật thi hành án dân sự) quy định tại Điều 70 về căn cứ cưỡng chế thi hành án là các căn cứ sau:

“Điều 70. Căn cứ cưỡng chế thi hành án

Căn cứ để cưỡng chế thi hành án bao gồm:

1. Bản án, quyết định;

2. Quyết định thi hành án;

3. Quyết định cưỡng chế thi hành án, trừ trường hợp bản án, quyết định đã tuyên kê biên, phong tỏa tài sản, tài khoản và trường hợp thi hành quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời của Tòa án.”

Các biện pháp cưỡng chế thi hành án

Điều 71 Luật thi hành án dân sự quy định sáu biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự là:

- Khấu trừ tiền trong tài khoản; thu hồi, xử lý tiền, giấy tờ có giá của người phải thi hành án.

- Trừ vào thu nhập của người phải thi hành án.

- Kê biên, xử lý tài sản của người phải thi hành án, kể cả tài sản đang do người thứ ba giữ.

- Khai thác tài sản của người phải thi hành án.

- Buộc chuyển giao vật, chuyển giao quyền tài sản, giấy tờ.

- Buộc người phải thi hành án thực hiện hoặc không được thực hiện công việc nhất định.

Kế hoạch cưỡng chế thi hành án

Chấp hành viên lập kế hoạch cưỡng chế thi hành án trong trường hợp cần huy động lực lượng. Nội dung chính của kế hoạch phải gồm các nội dung theo khoản 2 Điều 72 Luật thi hành án dân sự như sau:

“Điều 72. Kế hoạch cưỡng chế thi hành án

2. Kế hoạch cưỡng chế thi hành án có các nội dung chính sau đây:

a) Tên người bị áp dụng biện pháp cưỡng chế;

b) Biện pháp cưỡng chế cần áp dụng;

c) Thời gian, địa điểm cưỡng chế;

d) Phương án tiến hành cưỡng chế;

đ) Yêu cầu về lực lượng tham gia bảo vệ cưỡng chế;

e) Dự trù chi phí cưỡng chế.”

- Kế hoạch cưỡng chế phải được gửi ngay cho Viện kiểm sát nhân dân, cơ quan Công an cùng cấp, Ủy ban nhân dân cấp xã nơi tổ chức cưỡng chế và cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc cưỡng chế thi hành án. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan có trách nhiệm thực hiện theo kế hoạch, yêu cầu của Chấp hành viên.

- Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được kế hoạch cưỡng chế của cơ quan thi hành án dân sự cùng cấp, cơ quan Công an có trách nhiệm xây dựng kế hoạch và lập phương án bảo vệ cưỡng chế. Cụ thể: Cơ quan Công an có trách nhiệm bố trí lực lượng, phương tiện cần thiết để giữ gìn trật tự, bảo vệ hiện trường, kịp thời ngăn chặn, xử lý hành vi tẩu tán tài sản, cản trở, chống đối việc thi hành án, tạm giữ người chống đối, khởi tố vụ án hình sự khi có dấu hiệu phạm tội.

Thời gian nào không  được tổ chức cưỡng chế thi hành án có huy động lực lượng?

Căn cứ khoản 2 Điều 13 Nghị định số 62/2015/NĐ-CP: Ngoài những trường hợp không tổ chức cưỡng chế thi hành án do Luật Thi hành án dân sự quy định, cơ quan thi hành án dân sự không tổ chức cưỡng chế thi hành án có huy động lực lượng trong thời gian 15 ngày trước và sau tết Nguyên đán; các ngày truyền thống đối với các đối tượng chính sách, nếu họ là người phải thi hành án; các trường hợp đặc biệt khác ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội, phong tục, tập quán tại địa phương.

Ngoài ra, trong trường hợp cần thiết, Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp, Thủ trưởng cơ quan thi hành án cấp quân khu báo cáo Tư lệnh quân khu và tương đương ít nhất là 05 ngày làm việc trước khi tổ chức cưỡng chế thi hành các vụ án lớn, phức tạp, có ảnh hưởng đến an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội tại địa bàn theo quy định tại Khoản 1 Điều 172, Khoản 2 Điều 173 và Khoản 2 Điều 174 của Luật Thi hành án dân sự.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Thi hành án dân sự

Luật Hoàng Anh