Cưỡng chế trả nhà, giao nhà, công trình xây dựng, vật kiến trúc khác như thế nào?

Cưỡng chế trả nhà, giao nhà, công trình xây dựng, vật kiến trúc khác là biện pháp cưỡng chế thi hành án do chấp hành viên áp dụng khi người phải thi hành án có nghĩa vụ trả nhà hoặc công trình xây dựng, vật kiến trúc khác theo quy định của pháp luật. Khác với nghĩa vụ trả vật, đối tượng phải chuyển giao trong trường hợp này là những bất động sản có giá trị lớn và có nghĩa đặc biệt trong đời sống con người.

“Điều 107. Bất động sản và động sản

1. Bất động sản bao gồm:

a) Đất đai;

b) Nhà, công trình xây dựng gắn liền với đất đai;

c) Tài sản khác gắn liền với đất đai, nhà, công trình xây dựng;

d) Tài sản khác theo quy định của pháp luật.”

1. Nguyên tắc thực hiện việc cưỡng chế trả nhà, giao nhà, công trình xây dựng, vật kiến trúc khác

Điều 115 Luật thi hành án dân sự năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014 (Luật thi hành án dân sự) quy định về việc cưỡng chế trả nhà, giao nhà, công trình xây dựng, vật kiến trúc khác, theo đó:

- Trường hợp người phải thi hành án có nghĩa vụ trả nhà thì Chấp hành viên buộc người phải thi hành án và những người khác có mặt trong nhà ra khỏi nhà, đồng thời yêu cầu họ tự chuyển tài sản ra khỏi nhà; nếu họ không tự nguyện thực hiện thì Chấp hành viên yêu cầu lực lượng cưỡng chế đưa họ cùng tài sản ra khỏi nhà.

Trường hợp họ từ chối nhận tài sản, Chấp hành viên phải lập biên bản ghi rõ số lượng, chủng loại, tình trạng từng loại tài sản và giao tài sản cho tổ chức, cá nhân có điều kiện bảo quản hoặc bảo quản tại kho của cơ quan thi hành án dân sự và thông báo địa điểm, thời gian để người có tài sản nhận lại tài sản.

- Trường hợp người phải thi hành án cố tình vắng mặt mặc dù đã được thông báo quyết định cưỡng chế thì Chấp hành viên thực hiện việc cưỡng chế theo quy định như trên.

- Hết thời hạn 03 tháng, kể từ ngày thông báo theo quy định tại khoản 1 Điều này mà người có tài sản bảo quản không đến nhận thì tài sản đó được xử lý theo quy định tại khoản 2 Điều 126 của Luật này, trừ trường hợp có lý do chính đáng. Cụ thể Điều 126 Luật thi hành án dân sự như sau:

“Điều 126. Trả lại tiền, tài sản tạm giữ cho đương sự

2. Sau khi có quyết định trả lại tiền, tài sản tạm giữ, Chấp hành viên thông báo cho đương sự thời gian, địa điểm nhận lại tiền, tài sản.

Hết thời hạn 15 ngày, kể từ ngày được thông báo mà đương sự không đến nhận tiền thì Chấp hành viên gửi số tiền đó theo hình thức tiết kiệm không kỳ hạn và thông báo cho đương sự.

Hết thời hạn 03 tháng, kể từ ngày được thông báo nhưng đương sự không đến nhận tài sản mà không có lý do chính đáng thì Chấp hành viên xử lý tài sản theo quy định tại các điều 98, 99 và 101 của Luật này và gửi số tiền thu được theo hình thức tiết kiệm không kỳ hạn, đồng thời thông báo cho đương sự.

Hết thời hạn 05 năm, kể từ ngày bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật mà đương sự vẫn không đến nhận số tiền đã được gửi tiết kiệm mà không có lý do chính đáng thì cơ quan thi hành án dân sự làm thủ tục sung quỹ nhà nước.”

- Việc cưỡng chế để trả lại công trình xây dựng, vật kiến trúc theo bản án, quyết định được thực hiện theo quy định như đối với cưỡng chế trả nhà.

2. Trường hợp cưỡng chế giao nhà là nhà ở duy nhất của người phải thi hành án cho người mua được tài sản bán đấu giá

Khi đó, nếu xét thấy sau khi thanh toán các khoản nghĩa vụ thi hành án mà người phải thi hành án không còn đủ tiền để thuê nhà hoặc tạo lập nơi ở mới thì trước khi làm thủ tục chi trả cho người được thi hành án, Chấp hành viên trích lại từ số tiền bán tài sản một khoản tiền để người phải thi hành án thuê nhà phù hợp với giá thuê nhà trung bình tại địa phương trong thời hạn 01 năm. Nghĩa vụ thi hành án còn lại được tiếp tục thực hiện theo quy định của Luật thi hành án dân sự.

3. Trường hợp cưỡng chế trả nhà, công trình xây dựng, vật kiến trúc khác mà đương sự đã cái tạo, sửa chữa

Trường hợp này chấp hành viên phải xác định xem việc xây dựng, sửa chữa đó được thực hiện từ khi nào. nếu được thực hiện trước khi có bản án thì tùy từng trường hợp cơ quan thi hành án đề nghị tòa có thẩm quyền xem xét lại nội dung bản án theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm hoặc đề nghị tòa án đã ra bản án giải thích nội dung bản án. Nếu việc xây dựng, sửa chữa được thực hiện trước khi có bản án, quyết định có hiệu lực của pháp luật thì chấp hành viên yêu cầu người phải thi hành án tháo dỡ để khôi phục nguyên trạng nhà, công trình xây dựng, vật kiến trúc phải trả, nếu đương sự không tự nguyện tháo dỡ thì cơ quan thi hành án tổ chức cưỡng chế tháo dỡ để giao nhà, công trình xây dựng, vật kiến trúc trừ trường hợp bên phải thi hành án thỏa thuận được với người được thi hành án về việc đền bù phần xây dựng, sửa chữa.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Thi hành án dân sự

Luật Hoàng Anh