Hình thức của hợp đồng vận chuyển tài sản?

1.Căn cứ pháp lý

Hình thức của hợp đồng là phương tiện ghi nhận thỏa thuận của các chủ thể, là phương tiện chứa đựng các nội dung chính của hợp đồng. Hình thức của hợp đồng phải phù hợp với quy định của pháp luật thì mới được công nhận và có hiệu lực pháp lý. Đối với hợp đồng vận chuyển tài sản, hình thức của hợp đồng được ghi nhận tại Điều 531 Bộ luật Dân sự năm 2015, cụ thể:

“Điều 531. Hình thức hợp đồng vận chuyển tài sản
1. Hợp đồng vận chuyển tài sản được giao kết bằng văn bản, bằng lời nói hoặc được xác lập bằng hành vi cụ thể.
2. Vận đơn hoặc chứng từ vận chuyển tương đương khác là bằng chứng của việc giao kết hợp đồng giữa các bên”

2.Nội dung

Hợp đồng vận chuyển là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên vận chuyển có nghĩa vụ chuyển tài sản đến địa điểm đã định theo thỏa thuận và giao tài sản đó cho người có quyền nhận, bên thuê vận chuyển có nghĩa vụ trả cước phí vận chuyển. Hợp đồng vận chuyển tài sản là hợp đồng khá phổ biến trong đời sống. Tài sản vận chuyển có thể có giá trị lớn hoặc nhỏ, bên thuê vận chuyển có thể là cá nhân, tổ chức. Do tính chất đa dạng, phổ biến của loại hợp đồng này mà pháp luật quy định hợp đồng có thể được lập dưới hình thức văn bản, lời nói hoặc hành vi cụ thể. Quy định này tạo điều kiện thuận lợi cho các bên khi tham gia giao dịch có thể lựa chọn hình thức giao kết hợp đồng phù hợp với nhu cầu của mình. Quy định này dựa trên quy định chung về hình thức của giao dịch dân sự được ghi nhận tại Điều 119 BLDS năm 2015: “Giao dịch dân sự được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể”.
-Hợp đồng được xác lập bằng văn bản. Hình thức văn bản là việc nội dung của hợp đồng được thể hiện trên giấy bằng chữ viết tay hoặc đánh máy, có chữ ký của cả hai bên tham gia hợp đồng. Hợp đồng vận chuyển tài sản được giao kết bằng văn bản khi giá trị, số lượng của tài sản cần chuyên chở lớn. Bởi, nếu giá trị, số lượng của tài sản chuyên chở lớn không chỉ có quyền lợi của bên thuê vận chuyển bị ảnh hưởng nặng nề khi xảy ra rủi ro, mà trách nhiệm của bên vận chuyển trong quá trình chuyên chở cũng cao hơn. Do đó, sự ghi nhận bằng văn bản là cơ sở pháp lý chặt chẽ để bảo vệ lợi ích của các bên trong hợp đồng, đồng thời là căn cứ hợp pháp không thể chối cãi để giải quyết nếu có tranh chấp xảy ra. Bên cạnh đó, thông thường đối với những hợp đồng vận chuyển có giá trị lớn thì bên vận chuyển thường là một công ty hay hợp tác xã khi giao kết hợp đồng vận chuyển tài sản với nhau hoặc với các chủ thể khác nên thường sẽ lựa chọn hình thức hợp đồng bằng văn bản. Pháp luật không bắt buộc với hợp đồng vận chuyển tài sản được lập bằng văn bản phải công chứng, chứng thực, do đó, dù hợp đồng có được công chứng, chứng thực hay không thì đó cũng là bằng chứng xác thực nhất cho việc giao kết, thỏa thuận giữa các bên.
-Hợp đồng được xác lập bằng lời nói. Hình thức hợp đồng bằng lời nói là sự thỏa thuận bằng giữa bên vận chuyển và hành khách về nội dung và hình thức của hợp đồng. Ngược lại, hợp đồng vận chuyển được xác lập bằng lời nói thường được áp dụng khi các bên vận chuyển là những chủ thể nhỏ lẻ, tài sản vận chuyển có giá trị, số lượng ít. 
-Hợp đồng được xác lập bằng hành vi. Hình thức hợp đồng bằng hành vi là thông qua hành vi của chính hành khách thể hiện việc xác lập hợp đồng vận chuyển. Các bên thông qua hành vi cụ thể để xác lập, giao kết hợp đồng. 
Bên cạnh quy định về hình thức của hợp đồng vận chuyển, pháp luật cũng ghi nhận vận đơn hoặc chứng từ vận chuyển khác là bằng chứng của việc giao kết hợp đồng. Tức đó không phải là hợp đồng, mà chỉ đơn thuần là bằng chứng chứng minh hợp đồng đã được giao kết bằng văn bản, lời nói hoặc hành vi. Vận đơn là một loại chứng từ vận tải do người vận chuyển chuyển ký phát sau khi hàng hóa đã được xếp lên tàu hoặc đã được nhận và chờ xếp lên tàu, các loại vận đơn phổ biến như: vận đơn đường biển, vận đơn hàng không, giấy gửi hàng sắt,...Trên vận đơn thể hiện các nội dung như: loại tài sản vận chuyển, số lượng, tình trạng tài sản, tên và địa chỉ người nhận, địa điểm xếp dỡ hàng,…Thông thường, vận đơn được sử dụng khi chuyên chở hàng hóa quốc tế. Vận đơn có các chức năng sau:
-Một là, vận đơn là bằng chứng xác nhận hợp đồng chuyên chở hàng hóa đã được ký kết giữa bên vận chuyển và bên thuê vận chuyển. Vận đơn xác định mối quan hệ pháp lý giữa người vận tải hàng hóa với bên gửi hàng hóa, và người vận tài hàng hóa với người có quyền nhận hàng. Bởi trong vận đơn chỉ rõ nội dung của hợp đồng chuyên chở hàng hóa.
-Hai là, vận đơn là biên lai xác nhận người vận chuyển đã nhận hàng hóa để chở. Vận đơn là chứng từ do người vận chuyển hoặc thuyền trưởng hoặc đại lý của người vận chuyển ký phát cho người gửi hàng, trong đó xác nhận việc bên vận chuyển đã nhận hàng để chuyên chở từ cảng xuất phát đến cảng đích. Như vậy, bên vận chuyển chỉ do bên vận chuyển ký phát, và việc ký phát chỉ được thực hiện khi họ đã nhận được hàng từ bên gửi.
-Ba là, vận đơn là chứng từ xác nhận quyền sở hữu đối với những hàng hóa ghi trên vận đơn. Sau khi ký phát, bên vận chuyển đưa vận đơn đó cho bên gửi, và bên gửi phải thực hiện việc chuyển giao vận đơn đó cho bên có quyền nhận. Bởi bên vận chuyển không giao hàng cho một chủ thể nào nhất định, mà chỉ giao hàng cho chủ thể nào nắm giữ và xuất trình ra vận đơn. Với chức năng này vận đơn có thể được xem là một loại giấy tờ có giá trị, có thể dùng để cầm cố, mua bán, chuyển nhượng. 
Vận đơn cùng với những chứng từ vận chuyển khác tương đương có thể chứa đựng các thông tin cơ bản của hợp đồng như địa điểm xếp dỡ hàng; loại tài sản vận chuyển, số lượng, tình trạng; thông tin của người gửi; chữ ký của bên gửi;...nhưng không phải là hợp đồng. Bởi hợp đồng là thỏa thuận của bên vận chuyển và bên gửi có xác nhận của hai bên. Trong khi vận đơn và chứng từ vận chuyển khác chỉ là bằng chứng xác nhận hợp đồng được ký kết, trong một số trường hợp còn có thể chuyển giao và chủ thể nào nắm chứng từ này sẽ được nhận hàng. Khi có tranh chấp xảy ra hợp đồng sẽ được sử dụng làm căn cứ để giải quyết tranh chấp chứ không phải vận đơn hay chứng từ vận chuyển. 
Trên đây là quy định của pháp luật về hình thức của hợp đồng vận chuyển tài sản.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh