Khái niệm thi hành án dân sự? Phạm vi điều chỉnh của Luật thi hành án dân sự?

Thi hành án dân sự được hiểu là giai đoạn thực thi các bản án, quyết định của Tòa án, cơ quan tài phán nhằm khôi phục lại các quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan. Sau khi bản án, quyết định được chuyển giao cho cơ quan thi hành án dân sự, cơ quan này tiếp nhận, phân loại và thống kê theo đơn vị “việc thi hành án dân sự” để tổ chức thi hành.

1.  Sự cần thiết ban hành Luật thi hành án dân sự

Thi hành án dân sự có vai trò quan trọng trong hoạt động tư pháp nói chung và quá trình giải quyết vụ án nói riêng. Bản án, quyết định của Toà án chỉ thực sự có giá trị khi được thi hành trên thực tế. Hoạt động thi hành án là công đoạn cuối cùng, bảo đảm cho bản án, quyết định của Toà án được chấp hành, góp phần bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật và pháp chế xã hội chủ nghĩa; bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và Nhà nước, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội, tăng cường hiệu lực, hiệu quả của bộ máy nhà nước.

Chính vì vậy, Hiến pháp năm 1992 đã quy định rõ tại Điều 136:

"Các bản án và quyết định của Toà án nhân dân có hiệu lực pháp luật phải được các cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, các đơn vị vũ trang nhân dân và mọi công dân tôn trọng; những người và đơn vị hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành".

Một lần nữa, Điều 106 của Hiến pháp năm 2013 cũng khẳng định điều này như sau:

“Bản án, quyết định của Tòa án nhân dân có hiệu lực pháp luật phải được cơ quan, tổ chức, cá nhân tôn trọng; cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành.”

2. Phạm vi điều chỉnh của Luật thi hành án dân sự năm 2008

Ngày 14/11/2008, Quốc hội Khoá XII tại kỳ họp thứ tư đã thông qua Luật thi hành án dân sự số 26/2008/QH12 và Nghị quyết về việc thi hành Luật thi hành án dân sự số 24/2008/QH12.

Trong đó, Điều 1 của Luật thi hành án dân sự năm 2008 quy định rõ về phạm vi điều chỉnh như sau:

“Điều 1. Phạm vi điều chỉnh

Luật này quy định nguyên tắc, trình tự, thủ tục thi hành bản án, quyết định dân sự, hình phạt tiền, tịch thu tài sản, truy thu tiền, tài sản thu lợi bất chính, xử lý vật chứng, tài sản, án phí và quyết định dân sự trong bản án, quyết định hình sự, phần tài sản trong bản án, quyết định hành chính của Tòa án, quyết định của Tòa án giải quyết phá sản, quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh của Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh của Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Hội đồng giải quyết khiếu nại quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh có liên quan đến tài sản của bên phải thi hành và phán quyết, quyết định của Trọng tài thương mại (sau đây gọi chung là bản án, quyết định); hệ thống tổ chức thi hành án dân sự và Chấp hành viên; quyền, nghĩa vụ của người được thi hành án, người phải thi hành án, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan; nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động thi hành án dân sự.”

3. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thi hành án dân sự

Tại Đề cương giới thiệu Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự số 26/2008/QH12 do Quốc hội ban hành đã nêu rõ:

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác thi hành Luật thi hành án dân sự năm 2018 cũng đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập, thậm chí yếu kém, trong đó nổi lên là:

- Kết quả thi hành án dân sự có tăng lên so với trước khi có Luật nhưng chưa thật bền vững;

- Lượng án tồn đọng tuy có giảm nhưng số việc và tiền chuyển kỳ sau vẫn còn rất lớn và có xu hướng tăng lên;

- Việc phân loại án ở một số cơ quan thi hành án dân sự vẫn chưa thật chính xác, vẫn còn tình trạng chuyển từ án có điều kiện sang án không có điều kiện, trong khi Tòa án không nắm được bản án, quyết định mà Tòa án đã tuyên có được chấp hành đầy đủ hay không;

- Việc tổ chức thi hành án trong nhiều vụ việc còn chưa kịp thời, gặp khó khăn, vướng mắc, trong đó có những trường hợp bản án, quyết định của Tòa án tuyên không rõ ràng, thiếu khả thi nhưng việc trả lời của Tòa án đối với yêu cầu của cơ quan thi hành án về giải thích bản án còn chậm, nhiều trường hợp dẫn đến khiếu nại, tố cáo gay gắt, kéo dài;

- Công tác phối hợp trong thi hành án dân sự tuy đã có chuyển biến nhưng vẫn còn bất cập, một số cấp uỷ, chính quyền địa phương có lúc, có nơi chưa thực sự quan tâm, chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo, tạo điều kiện cho công tác thi hành án dân sự;

- Tổ chức thi hành các quyết định cạnh tranh theo thẩm quyền (quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh và quyết định giải quyết khiếu nại quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh liên quan đến tài sản của bên phải thi hành) là một trong những hoạt động quan trọng của cơ quan thi hành án dân sự. Luật Cạnh tranh năm 2018 (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2019) đã có những sửa đổi, bổ sung mới so với Luật Cạnh tranh năm 2004, trong đó có nhiều nội dung sửa đổi quan trọng liên quan đến lĩnh vực thi hành án dân sự.

Chính vì những lý do đó:

Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thi hành án dân sự, Ban hành văn bản hợp nhất số: 13/VBHN-VPQH, theo đó hợp nhất:

1. Luật Thi hành án dân sự số 26/2008/QH12 ngày 14 tháng 11 năm 2008 của Quốc hội, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2009, được sửa đổi, bổ sung bởi:

2. Luật số 64/2014/QH13 ngày 25 tháng 11 năm 2014 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2015; và

3. Luật Cạnh tranh số 23/2018/QH14 ngày 12 tháng 6 năm 2018 của Quốc hội, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2019.

Trên đây là nội dung Luật Hoàng Anh giới thiệu tới các bạn về Luật thi hành án dân sự Việt Nam.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Thi hành án dân sự

Luật Hoàng Anh