Khai thác tài sản thuê khoán?

1.Căn cứ pháp lý

Khai thác tài sản là quyền của bên thuê khoán. Tuy nhiên, để bảo vệ tài sản thuê cũng như đảm bảo lợi ích của bên có tài sản, pháp luật quy định quyền khai thác tài sản của bên thuê đồng thời với nghĩa vụ nhất định. Điều 489 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về khai thác tài sản thuê khoán của bên thuê khoán như sau:

“Điều 489. Khai thác tài sản thuê khoán
Bên thuê khoán phải khai thác tài sản thuê khoán đúng mục đích đã thỏa thuận và báo cho bên thuê khoán theo định kỳ về tình trạng tài sản và tình hình khai thác tài sản; nếu bên cho thuê khoán có yêu cầu hoặc cần báo đột xuất thì bên thuê khoán phải báo kịp thời. Khi bên thuê khoán khai thác công dụng tài sản thuê khoán không đúng mục đích thì bên cho thuê khoán có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại”

2.Nội dung

Khai thác tài sản thuê khoán là quá trình bên thuê khoán tài sản bằng hành vi của chính mình hoặc thông quan hành vi của chủ thể khác thực hiện khai thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản thuê. Khai thác tài sản là điều mà bên thuê khoán hướng đến khi tham gia giao kết hợp đồng thuê khoán tài sản, thông qua việc khai thác tài sản mà bên thuê thỏa mãn lợi ích, nhu cầu của mình. Hợp đồng thuê khoán thường được thực hiện trong một thời hạn dài, sau khi hết thời hạn bên thuê có nghĩa vụ trả lại tài sản cho bên cho thuê. Do đó, cùng với quyền khai thác tài sản trong thời hạn này, bên thuê phải tuân thủ các quy định của pháp luật trong quá trình khai thác để đảm bảo sự ổn định, toàn vẹn của tài sản thuê và lợi ích của bên cho thuê. Cụ thể, pháp luật quy định về khai thác tài sản thuê bao gồm các nội dung sau:
-Một là, nguyên tắc khai thác tài sản thuê khoán. Nguyên tắc chung mà bên bên thuê phải đảm bảo trong quá trình khai thác tài sản là khai thác tài sản phù hợp với mục đích đã thỏa thuận. Mục đích là lợi ích mà bên thuê hướng đến khi thuê khoán tài sản, được ghi nhận trong hợp đồng. Căn cứ vào mục đích thuê mà bên cho thuê có quyết định cho thuê hay không? Theo đó, mục đích khai thác tài sản bị chi phối bởi tính chất của hoạt động sản xuất, kinh doanh, tính chất của tài sản thuê và yêu cầu của chủ thể. Trường hợp các bên thỏa thuận về mục đích thuê tài sản thì phải thực hiện khai thác tài sản đúng mục đích thỏa thuận. Trường hợp các bên không thỏa thuận về mục đích thuê tài sản thì mục đích sử dụng tài sản phải phù hợp với công dụng, tính chất của tài sản thuê. Mỗi tài sản đề có những công dụng, tính chất nhất định, chỉ khi sử dụng tài sản vào mục đích phù hợp thì mới có thể khai thác triệt để lợi ích mà tài sản đem lại, đồng thời ẩm bảo sự ổn định của tài sản. Tránh trường hợp tài sản bị hư hỏng, mất mát do không được sử dụng đúng với tính chất của nó. Đồng thời quy định này cũng nhằm tránh trường hợp bên thuê sử dụng tài sản vào mục đích trái với quy định của pháp luật, và đạo đức xã hội.
-Hai là, báo cáo về tình trạng và tình hình khai thác tài sản. Tình trạng của tài sản là trạng thái, tính chất, chất lượng của tài sản. Tình trạng của tài sản được các bên kiểm tra và ghi nhận trong hợp đồng khi bên cho thuê khoán chuyển giao tài sản cho bên thuê. Việc thuê khoán được thực hiện trong thời hạn tương đối dài, do đó, để bảo vệ quyền lợi của bên thuê khoán tài sản, pháp luật quy định về nghĩa vụ báo cáo tình trạng tài sản trong quá trình sử dụng tài sản của bên thuê. Dựa trên cơ sở tình trạng tài sản ban đầu được ghi nhận trong hợp đồng mà xác định được bên thuê có bảo quản, sử dụng tài sản có hợp lý hay không. Việc báo cáo được thực hiện theo định kỳ, hoặc đột xuất theo yêu cầu của bên cho thuê tài sản. Thông thường, tình trạng và tình hình khai thác tài sản được báo cáo theo định kỳ, tuy nhiên, nếu bên cho thuê khoán yêu cầu hoặc cần báo cáo đột xuất thì bên thuê khoán không được chối bỏ nghĩa vụ mà phải thông báo kịp thời. Quy định nhằm ràng buộc trách nhiệm của bên thuê trong việc bảo quản, giữ gìn, quản lý tài sản, đồng thời là nền tảng để bên cho thuê đảm bảo giá trị tài sản của mình. 
-Ba là, hậu quả pháp lý trong trường hợp khai thác tài sản thuê khoán không đúng mục đích. Khai thác tài sản đúng mục đích là nghĩa vụ của bên thuê tài sản, nếu bên thuê sử dụng tài sản không đúng mục đích thỏa thuận thì bị xem là vi phạm nghĩa vụ và phải chịu trách nhiệm dân sự. Căn cứ vào quy định trên, nếu bên thuê sử dụng tài sản không đúng mục đích thì bên cho thuê khoán có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại. Theo quy định của pháp luật, hợp đồng thuê khoán chấm dứt kể từ thời điểm bên cho thuê khoán thông báo về việc chấm dứt hợp đồng. Đơn phương chấm dứt hợp đồng là biện pháp ngăn chặn bên thuê tiếp tục sử dụng tài sản không đúng mục đích, gây ảnh hưởng đến chất lượng của tài sản. Bên thuê khoán có nghĩa vụ trả cho bên cho thuê khoán tiền trong thời hạn thuê khoán, và trả lại tài sản khi hợp đồng chấm dứt. Bên cạnh đó, nếu tài sản thuê khoán bị thiệt hại do việc sử dụng tài sản không đúng mục đích thì bên thuê khoán có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại. Quy định này nhằm nâng cao ý thức của bên thuê trong quá trình khai thác tài sản, đồng thời bảo vệ lợi ích của bên cho thuê. 
Quy định của pháp luật về khai thác tài sản là quy định về nghĩa vụ của bên thuê khoán trong quá trình khai thác, vừa thỏa mãn nhu cầu lợi ích của mình vừa không xâm phạm đến lợi ích của bên cho thuê khoán.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh