Phân chia di sản trong trường hợp có người thừa kế mới hoặc có người người thừa kế bị bác bỏ quyền thừa kế?

Trên thực tế sau khi di sản được phân chia thì phát sinh thêm các sự kiện làm ảnh hưởng đến việc phân chia di sản trước đó, đó là các trường hợp: xuất hiện người thừa kế mới và có người thừa kế bị bác bỏ quyền thừa kế. Điều 662 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về phân chia di di sản trong các trường hợp trên như sau:

"Điều 662. Phân chia di sản trong trường hợp có người thừa kế mới hoặc có người thừa kế bị bác bỏ quyền thừa kế
1. Trường hợp đã phân chia di sản mà xuất hiện người thừa kế mới thì không thực hiện việc phân chia lại di sản bằng hiện vật, nhưng những người thừa kế đã nhận di sản phải thanh toán cho người thừa kế mới một khoản tiền tương ứng với phần di sản của người đó tại thời điểm chia thừa kế theo tỷ lệ tương ứng với phần di sản đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
2. Trường hợp đã phân chia di sản mà có người thừa kế bị bác bỏ quyền thừa kế thì người đó phải trả lại di sản hoặc thanh toán một khoản tiền tương đương với giá trị di sản được hưởng tại thời điểm chia thừa kế cho những người thừa kế, trừ trường hợp có thỏa thuận khác"

1.Xuất hiện người thừa kế mới

1.1.Chủ thể

Người thừa kế mới có thể hiểu là người thừa kế của người để lại di sản không có tại thời điểm chia di sản thừa kế, nhưng sau đó lại xuất hiện. Họ có thể là những người sau đây: con của người để lại di sản sinh ra và sống khi di sản đã được phân chia trong trường hợp sinh đôi, ba,…mà tại thời điểm chia di sản chỉ xác định là sinh một; người thừa kế còn sống và trở về sau thời điểm chia thừa kế; người yêu cầu chia thừa kế được Tòa án xác nhận là người thừa kế của người để lại di sản sau thời điểm chia di sản;…

1.2.Phân chia di sản

Khi người thừa kế mới xuất hiện thì những người thừa kế khác phải cùng nhau thanh toán cho người thừa kế mới một khoản tiền tương ứng với phần di sản của người đó tại thời điểm chia thừa kế theo tỷ lệ tương ứng với phần di sản đã nhận. Ngoài ra những người thừa kế khác có thể thỏa thuận theo phương thức khác nhưng không được trái với quy định pháp luật và đạo đức xã hội. Quy định vừa bảo vệ được quyền hưởng thừa kế của người thừa kế mới, vừa tạo điều kiện dễ dàng cho những người thừa kế còn lại không phải tiến hành chia lại di sản. Ví dụ: ông A có ba người con là B, C, D. C gặp tai nạn máy bay được xác định là đã chết (không tìm thấy thi thể). Sau khi ông A chết đi, di sản được để lại thừa kế cho các con theo pháp luật. Di sản để lại có giá trị là 900 triệu. Tuy nhiên, sau khi chia di sản thì C trở về, lúc này C được xác định là người thừa kế mới. B, D có trách nhiệm thanh toán cho C phần di sản đáng được hưởng là 300 triệu. Theo đó, mỗi người phải thanh toán 150 triệu.

2.Người thừa kế bị bác bỏ quyền thừa kế

2.1.Chủ thể

Người thừa kế là người sau khi phân chia di sản họ mới được xác định là người không có quyền hưởng di sản. Họ có thể là những người sau đây: người không có quyền hưởng di sản, vì thế họ bị những người thừa kế khác khởi kiện yêu cầu Tòa án bác bỏ quyền hưởng di sản thừa kế và Tòa án đã ra quyết định bác bỏ quyền thừa kế của họ; người không phải người thừa kế di sản để lại, trên thực tế có thể xảy ra trường hợp hợp xác định sai người thừa kế, sau khi phân chia di sản xong mới phát hiện ra người đó không có quyền hưởng di sản;…

2.2.Phân chia lại di sản

Sau khi chia di sản mà phát hiện ra người không có quyền thừa kế thì những người thừa kế có quyền yêu cầu Tòa án bác bỏ quyền thừa kế của người đó. Khi bác bỏ quyền thừa kế của một chủ thể di sản sẽ không được chia lại, mà người bị bác bỏ phải trả lại di sản hoặc có thể thanh toán bằng tiền một khoản tương đương với giá trị di sản đã nhận cho những người thừa kế còn lại. Quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của những người thừa kế khác và người để lại di sản. Trên thực tế có trường hợp người lập di chúc truất quyền thừa kế của một cá nhân nào đó, nhưng họ vì lợi ích của mình mà sửa đổi di chúc để được hưởng di sản thừa kế, việc bác bỏ quyền thừa kế của họ dù khi đã chia di sản là tôn trọng ý chí, nguyện vọng của người đã chết. Ví dụ: ông A có vợ là bà B và hai con trai là anh C và D. Do mâu thuẫn giữa hai vợ chồng, nên khi chết ông A lập di chúc chỉ để lại tài sản cho hai con. Bà B biết vậy tìm cơ hội lén thay đổi nội dung di chúc để cũng có quyền hưởng di sản. Sau khi di sản được chia, anh C tình cờ nghe được cuộc nói chuyện của bà B và biết sự thật, đã yêu cầu Tòa án bác bỏ quyền thừa kế của bà B. Lúc này bà B phải trả lại di sản đã nhận, phần di sản này được chia đều cho hai người thừa kế còn lại là C và D.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh