Phạt tiền đến 50.000.000 đồng khi vi phạm khai quật khảo cổ, bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh

Khai quật khảo cổ là khái niệm luật định, được định nghĩa tại  Khoản 6 Điều 3 Quy chế thăm dò, khai quật khảo cổ ban hành kèm theo Văn bản hợp nhất 3210/VBHN-BVHTTDL, hợp nhất từ Quyết định số 86/2008/QĐ-BVHTTDL (Có hiệu lực từ ngày 30/01/2009) và văn bản sửa đổi, bổ sung là Thông tư số 07/2011/TT-BVHTTDL (Có hiệu lực từ ngày 25/7/2011), theo đó:

Khai quật khảo cổ là hoạt động khoa học nhằm nghiên cứu địa tầng của địa điểm khảo cổ và tìm kiếm, thu thập di vật khảo cổ, các loại dấu tích của quá khứ để xác định rõ nội dung, giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học của địa điểm khảo cổ.

Văn bản hợp nhất số 10/VBHN-VPQH 2013 hợp nhất Luật Di sản văn hóa nêu rõ: Di sản văn hóa bao gồm di sản văn hóa phi vật thể và di sản văn hóa vật thể, là sản phẩm tinh thần, vật chất có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

• Di tích lịch sử - văn hóa là công trình xây dựng, địa điểm và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc công trình, địa điểm đó có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học.
• Danh lam thắng cảnh là cảnh quan thiên nhiên hoặc địa điểm có sự kết hợp giữa cảnh quan thiên nhiên với công trình kiến trúc có giá trị lịch sử, thẩm mỹ, khoa học.

Nội dung:

Việc khai quật khảo cổ, bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh là tác động tới những vật chất tồn tại thuộc về giá trị lịch sử, được gìn giữ qua bao đời và cần phải có những hiểu biết nhất định. Do đó, pháp luật phải đặt những chế tài riêng biệt về xử phạt hành chính, quy định cụ thể tại Điều 24, Nghị định 38/2021/NĐ-CP.

1. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng.

Đối với một trong các hành vi sau đây:

a. Thăm dò, khai quật khảo cổ không đúng nội dung ghi trong giấy phép.

Khoản 5, 6, Điều 3, VBHN 3210/VBHN-BVHTTDL quy định:

• Thăm dò khảo cổ là việc đào có tính chất thử nghiệm địa điểm khảo cổ với diện tích nhỏ nhằm bước đầu khẳng định sự tồn tại của địa điểm khảo cổ, phạm vi, niên đại, tính chất của địa điểm khảo cổ.
• Khai quật khảo cổ là hoạt động khoa học nhằm nghiên cứu địa tầng của địa điểm khảo cổ và tìm kiếm, thu thập di vật khảo cổ, các loại dấu tích của quá khứ để xác định rõ nội dung, giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học của địa điểm khảo cổ.

Một trong những điều kiện để các tổ chức, cá nhân tiến hành hoạt động thăm dò, khai quật khảo cổ là giấy phép thăm dò, khai quật khảo cổ. Mọi cá nhân, tổ chức khi tham gia hoạt động này chỉ được làm những gì quy định trong nội dung giấy phép được cấp. Những hành vi khác nằm ngoài phạm vi được tính là vi phạm pháp luật và không được nhà nước bảo hộ.

Nếu như Nghị định 158/2013/NĐ-CP xử phạt hành vi này là phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng thì sang đến Nghị định 38/2021/NĐ-CP, mức phạt tổi thiểu tăng lên 04 lần, từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng.

b. Bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh không đúng nội dung quy hoạch, dự án và thiết kế kỹ thuật đã được phê duyệt.

Khoản 1, Điều 2, Nghị định 166/2018/NĐ-CP quy định: Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích là việc xác định nội dung và biện pháp bảo quản, tu bổ, phục hồi các yếu tố gốc của di tích, định hướng tổ chức không gian các hạng mục công trình xây dựng mới, hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật và tạo lập môi trường cảnh quan thích hợp trong khu vực di tích (sau đây gọi là quy hoạch di tích).

Như vậy, việc bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh phải phù hợp với quy hoạch, dự án và thiết kế mỹ thuật, có sự công nhận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (Bộ Văn hóa thể thao và Du lịch) thông qua hồ sơ được quy định và các bước tiến hành tại Nghị định 166/2018/NĐ-CP bởi nó ảnh hưởng tới nhiều người cũng như giá trị của di tích nếu không có sự quản lý nghiêm ngặt từ phía Nhà nước. Do đó, khi bảo tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh không đúng nội dung quy hoạch, dự án và thiết kế kỹ thuật đã được phê duyệt, mức phạt tiền được tăng lên rất nhiều so với Nghị định 158/2013/NĐ-CP, ở mức từ 5.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng lên mức từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng.

2. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng.

Đối với một trong các hành vi sau đây:

a. Thăm dò, khai quật khảo cổ không có giấy phép.

Một trong ba điều kiện để các tổ chức, cá nhân tiến hành hoạt động thăm dò, khai quật khảo cổ là phải có giấy phép thăm dò, khai quật khảo cổ. Theo đó, tổ chức có chức năng thăm dò, khai quật khảo cổ gửi một (01) bộ hồ sơ đề nghị cấp phép thăm dò, khai quật khảo cổ tới Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch bằng cách nộp trực tiếp hoặc gửi qua đường bưu điện. Trong vòng 15 ngày làm việc, kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp giấy phép thăm dò, khai quật khảo cổ và tổ chức, cá nhân có thể thực hiện hoạt động trên thực tế.

Khi không có giấy phép, được hiểu rằng tổ chức, cá nhân chưa đủ điều kiện để tiến hành thăm dò, khai quật khảo cổ nhưng vẫn cố ý thực hiện. Hành vi này ở Nghị định 158/2013/NĐ-CP phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng thị Nghị định 38/2021/NĐ-CP nâng lên mức từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng.

b. Bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh mà không có văn bản đồng ý của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Tương tự ở trên, khi bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh phải có trong quy hoạch di tích,, chịu sự quản lý nhà nước về di sản văn hóa đối với mọi hoạt động liên quan đến lĩnh vực này bằng Văn bản đồng ý được cấp sau khi nộp đủ hồ sơ.

Khi bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh mà không có văn bản đồng ý của cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì nâng mức phạt tiền lên từ 15.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng thành từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng khi vi phạm.

3. Phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.

Đối với hành vi đào bới, trục vớt trái phép tại các địa điểm khảo cổ.

Một trong bốn hành vi bị nghiêm cấm khi khai quật khảo cổ được quy định là tự ý tìm kiếm, đào bới làm sai lệch hoặc gây nguy cơ xâm hại, hủy hoại địa điểm khảo cổ, di vật khảo cổ; trao đổi, mua bán và vận chuyển trái phép di vật khảo cổ.

Tự ý ở đây có nghĩa là không được sự cho phép của cơ quan chức năng quản lý di sản mà cá nhân, tổ chức đó vẫn tự mình thực hiện đào bới, trục vớt trái phép tại các địa điểm khảo cổ. Trong khi, hoạt động này chỉ hợp pháp khi có văn bản đồng ý chấp thuận của Bộ văn hóa thể thao và Du lịch.

Điều này vi phạm nghiêm trọng pháp luật, được tăng mức xử phạt trần lên cao hơn so với Nghị định cũ 158/2013/NĐ-CP ở việc phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng thành phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.

Nhìn chung, về cơ bản, Nghị định 38/2021/NĐ-CP phát triển và hoàn thiện trên cơ sở của Nghị định 158/2013/NĐ-CP nhưng mức phạt tăng lên khá nhiều, số hành vi vi phạm giữ nguyên. Theo đó, xác định mức phạt tiền tối thiểu là 20.000.000 đồng, tối đa là 50.000.000 đồng cho một hành vi vi phạm về khai quật khảo cổ, bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật xử lý vi phạm hành chính

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Nghị định xử phạt hành chính trong lĩnh vực văn hóa, quảng cáo

Luật Hoàng Anh