Tài sản cầm cố, thế chấp được xử lý theo phương thức nào?

1.Căn cứ pháp lý

Điều 303 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về các phương thức xử lý tài sản cầm cố thế chấp như sau:

“Điều 303. Phương thức xử lý tài sản cầm cố, thế chấp
1. Bên bảo đảm và bên nhận bảo đảm có quyền thỏa thuận một trong các phương thức xử lý tài sản cầm cố, thế chấp sau đây:
a) Bán đấu giá tài sản;
b) Bên nhận bảo đảm tự bán tài sản;
c) Bên nhận bảo đảm nhận chính tài sản để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm;
d) Phương thức khác.
2. Trường hợp không có thỏa thuận về phương thức xử lý tài sản bảo đảm theo quy định tại khoản 1 Điều này thì tài sản được bán đấu giá, trừ trường hợp luật có quy định khác”

2.Nội dung

Theo quy định trên, bên nhận bảo đảm được xử lý tài sản bảo đảm bằng biện pháp bảo đảm cầm cố, thế chấp khi đến hạn theo thỏa thuận. Trên thực tế, khi giao kết hợp đồng bảo đảm các bên thường thỏa thuận và xác định nội dung của phương thức xử lý tài sản bảo đảm ghi nhận ngay trong hợp đồng. Tuy nhiên, mặc dù đã có thỏa thuận nhưng khi xử lý tài sản bảo đảm, những phương thức xử lý không phù hợp dễ dẫn đến trường hợp các bên vẫn có thể phát sinh tranh chấp trong quá trình xử lý tài sản. Sự không thiện chí đó khiến cho bên nhận bảo đảm khó khăn trong việc xử lý tài sản. Vì vậy, mà bên bảo đảm và bên nhận bảo đảm có quyền thỏa thuận lựa chọn phương thức xử lý tài sản, nhưng phải là một trong các phương thức mà pháp luật quy định, cụ thể:
-Bán đấu giá tài sản: là phương thức mua bán khách quan do pháp luật quy định nhằm tạo điều kiện để tài sản được bán với giá cao nhất. Khi xác lập biện pháp bảo đảm các bên có thể thỏa thuận về việc bán đấu giá tài sản tại tổ chức bán đấu giá để thanh toán nghĩa vụ. Xử lý tài sản bảo đảm theo phương thức này nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho bên bảo đảm thực hiện nghĩa vụ của mình. . Khoản 1 Điều 52 nghị định 21/2021 NĐ-CP quy định thi hành Bộ luật Dân sự năm 2015 về xử lý tài sản bảo đảm, quy định về trường hợp các bên thỏa thuận về xử lý tài sản cầm cố, thế chấp theo phương thức đấu giá và có thỏa thuận riêng về thủ tục đấu giá, tổ chức đấu giá tài sản thì việc xử lý tài sản thực hiện theo thỏa thuận này. Trường hợp không có thỏa thuận riêng thì thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu giá tài sản.
-Bên nhận bảo đảm tự bán tài sản: là việc bên nhận bảo đảm sau khi được bên bảo đảm chuyển giao tài sản, thì tự mình bán tài sản đó trực tiếp cho người mua tài sản
-Bên nhận tài sản nhận chính tài sản đó để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm. Nhận tài sản bảo đảm cũng là phương thức xử lý tài sản bảo đảm, vì thông thường tài sản bảo đảm có giá trị bằng hoặc lớn hơn nghĩa vụ được bảo đảm. Nên việc bên nhận bảo đảm nhận chính tài sản đó là hoàn toàn phù hợp. 
-Ngoài ra các bên cũng có thể thỏa thuận lựa chọn một phương thức khác phù hợp, mà hai bên cho rằng quyền và lợi ích của mình được bảo vệ. 
Nếu các bên không có thỏa thuận về việc lựa chọn phương thức xử lý tài sản bảo đảm thì, tài sản phương thức xử lý mặc định là bán đấu giá. Sở dĩ pháp luật quy định như vậy vì như đã trình bày ở trên, phương thức bán đấu giá là phương thức có lợi nhất cho cả hai bên. Tài sản được bán với giá cao, lại đảm bảo tính khách quan, minh bạch. Tuy nhiên, thủ tục hơi mất thời gian và chi phí cho việc xử lý tài sản cũng cao hơn. Khoản 3 Điều 52 nghị định 21/2021/NĐ-CP quy định: “Trường hợp các bên không có thỏa thuận về phương thức xử lý tài sản bảo đảm mà tài sản bảo đảm là chứng khoán niêm yết, hàng hóa trên sàn giao dịch hàng hóa hoặc động sản khác có thể xác định được giá cụ thể, rõ ràng trên thị trường thì bên nhận bảo đảm được bán theo giá tại thị trường giao dịch chứng khoán hoặc tại sàn giao dịch liên quan khác nhưng phải thông báo cho bên bảo đảm và các bên cùng nhận bảo đảm khác (nếu có) biết trước khi bán”
Ngoài ra Điều 52 nghị định 21/2021/NĐ-CP quy định thi hành Bộ luật Dân sự năm 2015 về xử lý tài sản bảo đảm, quy định về việc các bên có thể thỏa thuận về việc xử lý một phần hoặc toàn bộ tài sản. Đồng thời thời hạn xử lý tài sản bảo đảm thực hiện theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo đảm hoặc thỏa thuận khác. Trường hợp không có thỏa thuận thì bên nhận bảo đảm quyết định thời hạn xử lý sau khi thực hiện nghĩa vụ thông báo về việc xử lý tài sản bảo đảm.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh