Thời hạn trả lời chấp nhận giao kết hợp đồng?

Khi nhận được đề nghị giao kết hợp đồng, bên được đề nghị chấp nhận đề nghị đó và mong muốn giao kết hợp đồng thì phải trả lời trong quãng thời gian nhất định. Cụ thể, Điều 394 Bộ luật Dân sự  năm 2015 quy định thời hạn trả lời chấp nhận giao kết hợp đồng như sau:

“Điều 394. Thời hạn trả lời chấp nhận giao kết hợp đồng
1. Khi bên đề nghị có ấn định thời hạn trả lời thì việc trả lời chấp nhận chỉ có hiệu lực khi được thực hiện trong thời hạn đó; nếu bên đề nghị giao kết hợp đồng nhận được trả lời khi đã hết thời hạn trả lời thì chấp nhận này được coi là đề nghị mới của bên chậm trả lời.
Khi bên đề nghị không nêu rõ thời hạn trả lời thì việc trả lời chấp nhận chỉ có hiệu lực nếu được thực hiện trong một thời hạn hợp lý.
2. Trường hợp thông báo chấp nhận giao kết hợp đồng đến chậm vì lý do khách quan mà bên đề nghị biết hoặc phải biết về lý do khách quan này thì thông báo chấp nhận giao kết hợp đồng vẫn có hiệu lực, trừ trường hợp bên đề nghị trả lời ngay không đồng ý với chấp nhận đó của bên được đề nghị.
3. Khi các bên trực tiếp giao tiếp với nhau, kể cả trong trường hợp qua điện thoại hoặc qua phương tiện khác thì bên được đề nghị phải trả lời ngay có chấp nhận hoặc không chấp nhận, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận về thời hạn trả lời”

1.Quy định chung

Căn cứ vào quy định trên có thể hiểu thời hạn chấp nhận giao kết hợp đồng là khoảng thời gian do bên đề nghị ấn định hoặc hai bên thỏa thuận để bên được đề nghị cân nhắc, trả lời trong thời gian đó. Việc xác định thời hạn trả lời có ý nghĩa quan trọng, vì trả lời chỉ có hiệu trong thời hạn nhất định, sau thời hạn đó việc trả lời chấp nhận không còn được xem là câu trả lời nữa, mà chuyển sang đề nghị mới, theo đó, bên đề nghị ban đầu sẽ trở thành bên được đề nghị, việc chấp nhận hay không phụ thuộc vào ý chí của bên đề nghị. Thời hạn trả lời được xác định theo hai cách:
-Một là: bên đề nghị ấn định. Đề nghị là ý chí của bên đề nghị, do đó, chỉ họ mới nhận biết rõ thời hạn trả lời trong bao lâu thì đảm bảo được lợi ích tối đa của cả hai bên. Hơn nữa, đề nghị giao kết hợp đồng được xây dựng dựa trên ý chí của chủ thể, chứ không là quy định bắt buộc của pháp luật, mà pháp luật chỉ điều chỉnh các vấn đề xoay quanh nó để đảm bảo các bên vừa được tự do tham gia vào các quan hệ dân sự, vừa đảm bảo trật tự xã hội. Chính vì lẽ đó, mà pháp luật đã trao cho các chủ thể quyền được tự mình ấn định thời hạn trả lời chấp nhận. 
-Hai là: khoảng thời gian hợp lý do các bên thỏa thuận hoặc cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định. Quy định này nhằm dự phòng trong trường hợp bên đề nghị không ấn định thời hạn trả lời chấp nhận. Vì trong thời hạn đợi bên được đề nghị trả lời, bên đề nghị không được giao kết hợp đồng với bên thứ ba. Nếu bên đề nghị không ấn định thời hạn trả lời, mà pháp luật không quy định gì thêm thì thời hạn trả lời sẽ tồn tại mãi mãi, như vậy sẽ ảnh hưởng đến việc giao kết hợp đồng của bên đề nghị với bên thứ ba. Không có quy định nào ghi nhận “thời hạn hợp lý” là như thế nào? Vì không phải hợp đồng nào cũng như nhau, tùy thuộc vào từng hợp đồng cụ thể mà thời hạn có sự khác biệt. Ví dụ: thời hạn của đề nghị mua bán sản phẩm là hoa quả đương nhiên sẽ ngắn so với đề nghị mua bán thiết bị điện từ, vì hoa quả là mặt hàng dễ hư hỏng nếu để lâu. Do đó, trong trường này có thể hiểu thời hạn hợp lý là thời hạn mà các bên thỏa thuận hoặc do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định. 

2.Trường hợp thông báo chấp nhận hợp đồng đến muộn vì lý do khách quan

Trên thực tế, khi thực hiện bất kỳ việc gì không phải lúc nào kết quả cũng tương xứng với hành vi đã thực hiện. Sự tác động của các lý do khách quan đã làm cho kết quả xảy ra không như mong muốn của chủ thể. Trong việc gửi thông báo chấp nhận đề nghị giao kết có thể xảy ra trường hợp, bên được đề nghị đã gửi thông báo đúng thời hạn và dự liệu thông báo sẽ đến đúng thời hạn, nhưng vì lý do khách quan nên thông báo đã đến chậm. Lý do khách quan có thể xuất phát từ yếu tố tự nhiên, hoặc do lỗi của bên thứ ba, đó không phải ý chí chủ quan của bên được đề nghị, bản thân họ cũng không lường trước được sự việc có thể xảy ra. Khi đó, hậu quả của việc của việc gửi thông báo chậm được giải quyết như sau:
-Một là: nếu bên đề nghị biết và buộc phải biết về sự kiện khách quan xảy ra thì thông báo chấp nhận giao kết hợp đồng vẫn có hiệu lực. Buộc phải biết là sự kiện khách quan xảy ra công khai, mà tất cả mọi người đều biết về sự việc đó, nó có thể được truyền tải qua các phương tiện truyền thông. Ví dụ: A đề nghị B giao kết hợp đồng mua bán tài sản, thời hạn trả lời là một tuần. B chấp nhận giao kết và soạn văn bản đồng ý giao kết gửi cho A. Nhưng do khu B ở có người bị nhiễm Covid-19, nên cả khu bị phong tỏa, bên trong không thể ra ngoài và ngược lại bên ngoài không thể vào trong. Trường hợp này, dịch bệnh được xem là yếu tố khách quan mà bên được đề nghị biết và buộc phải biết, nên thông báo gửi muộn vẫn có hiệu lực pháp luật. Quy định này nhằm tạo điều kiện cho các bên dễ dàng ký kết hợp đồng với nhau, tuy nhiên, ý chí vẫn xuất phát từ chính các chủ thể trong quan hệ. Theo đó, có thể trong thời hạn quá hạn mà thông báo bên được đề nghị chưa được gửi đến, bên đề nghị đã giao kết hợp đồng với chủ thể khác, thì họ có quyền được từ chối ngay về thông báo chấp nhận đó của bên được đề nghị.
-Hai là: ngược lại, nếu bên đề nghị không biết hoặc không buộc phải biết về sự kiện khách quan xảy ra, thì thông báo chấp nhận của bên được đề nghị vẫn bị xem là không có hiệu lực, và không hình thành hợp đồng. Đó cũng là sự kiện khách quan không phụ thuộc vào ý chí của bên được đề nghị, nhưng không mang tính phổ biến rộng rãi. Vậy nên, bên đề nghị không thể biết cũng không có nghĩa vụ phải biết về sự kiện đó, nên thông báo không được chấp nhận. Ví dụ: A đề nghị giao kết hợp đồng mua bán tài sản với B, có ấn định thời hạn trả lời chấp nhận. Đến ngày cuối cùng, B định gửi mail cho A về việc chấp nhận giao kết hợp đồng, những do điện nhà B bị trục trặc nên mail được gửi đến vào ngày hôm sau. Trường hợp này, mặc dù cũng là sự kiện khách quan nhưng không mang tính phổ biến, A không biết và cũng không buộc phải biết về điều đó, nên thông báo vẫn bị xem là không có hiệu lực pháp lý.

3.Trả lời chấp nhận khi không ấn định thời hạn trả lời. 

Quá trình giao kết hợp đồng được thực hiện thông qua nhiều phương thức khác nhau. Khi bên đề nghị đưa ra lời đề nghị trực tiếp, hoặc qua điện thoại hoặc bất kỳ phương tiện nào khác, mà không ấn định thời hạn trả lời, thì việc bên được đề nghị trả lời chấp nhận trực tiếp hay gián tiếp sẽ ảnh hưởng đến hiệu lực của câu trả lời. Theo đó, bên được đề nghị phải trả lời ngay là có chấp nhận hay không. Đương nhiên, việc trả lời ngay chỉ xảy ra trong một số trường hợp nhất định mà bên đề nghị không ấn định thời hạn, cũng không thỏa thuận với bên được đề nghị về thời hạn trả lời. Thông thường việc trả lời ngay chỉ xảy ra khi đối tượng của quan hệ hợp đồng có giá trị nhỏ, còn với những đối tượng hợp đồng có giá trị lớn thì việc trả lời ngay hầu như sẽ không xảy ra. Ví dụ:  việc A đề nghị giao kết hợp đồng mua bán với B, là đối tượng là quyền sách sẽ khác với đối tượng là chiếc điện thoại.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh