Thực hiện công việc không có ủy quyền là gì?

1.Căn cứ pháp lý

Trên thực tế, có thể thực hiện một công việc vì lợi ích của người khác mà không có điều kiện hay sự ủy quyền từ người có công việc đó. Việc thực hiện dựa trên thiện chí của chủ thể nhằm mục đích tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau. Hoạt động này diễn ra phổ biến trong đời sống hàng ngày và được pháp luật ghi nhận với tên gọi thực hiện công việc không có ủy quyền. Điều 574 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về thực hiện công việc không có ủy quyền như sau:

“Điều 574. Thực hiện công việc không có ủy quyền
Thực hiện công việc không có ủy quyền là việc một người không có nghĩa vụ thực hiện công việc nhưng đã tự nguyện thực hiện công việc đó vì lợi ích của người có công việc được thực hiện khi người này không biết hoặc biết mà không phản đối”

2.Nội dung

2.1.Khái niệm

Thông thường, một chủ thể chỉ thực hiện công việc vì lợi ích của người khác khi bên có công việc cần thực hiện có yêu cầu. Tuy nhiên, trong thực tế các chủ thể bằng ý chí, hành vi của mình đã thực hiện việc quản lý tài sản, điều hành công việc của người khác mà không có yêu cầu hay thỏa thuận gì với người đó. Hành vi đó phát sinh dựa trên thiện chí của chủ thể, nên pháp luật cần thừa nhận và bảo vệ lợi ích cho họ. Theo đó, thực hiện công việc không có ủy quyền là việc một người không có nghĩa vụ thực hiện công việc nhưng đã tự nguyện thực hiện công việc đó vì lợi ích của người có công việc được thực hiện khi người này không biết hoặc biết mà không phản đối. 

2.2.Điều kiện

Trên thực tế, có nhiều chủ thể vì trục lợi cho cá nhân mà lợi dụng quy định của pháp luật về việc thực hiện công việc không có ủy quyền để gây bất lợi cho người có công việc. Bên cạnh đó, đây cũng là một giao dịch dân sự chịu sự điều chỉnh của pháp luật. Do đó, để xác định một hành vi có thực sự là thuộc trường hợp thực hiện công việc không có ủy quyền hay không thì cần phải xem xét các điều kiện cụ thể. Theo đó, việc thực hiện công việc của chủ thể được xem là thực hiện công việc không có ủy quyền khi đáp ứng tất cả các điều kiện sau:
-Một là, người thực hiện công việc không có nghĩa vụ thực hiện công việc đó. Thực hiện công việc không có ủy quyền phải hoàn toàn xuất phát từ ý chí tự nguyện của người đó. Trong thực tế có những trường hợp một người hoàn toàn tự nguyện làm thay công việc cho người khác trên tinh thần tương thân, tương trợ giúp đỡ lẫn nhau, giữa họ không có mối quan hệ pháp lý nào về công việc thực hiện. Công việc được thực hiện trong quan hệ này không phải là một nghĩa vụ pháp lý có tính chất bắt buộc. Tức họ có thực hiện hay không thực hiện công việc đó thì cũng không phải gánh chịu bất kỳ chế tài nào. Trước thời điểm thực hiện công việc, giữ hai bên không có bất kỳ ràng buộc pháp lý hay thỏa thuận nào. 
-Hai là, việc thực hiện công việc phải hoàn toàn vì lợi ích của bên có công việc. Quy định này có thể hiểu là tại thời điểm bắt đầu thực hiện công việc họ phải ý thức được việc, công việc này nếu không có ai thực hiện thì có thể gây thiệt hại cho người có công việc hoặc chủ sở hữu. Tức họ thể hiện ý chí về việc thực hiện công việc vì lợi ích của người có công việc hoặc ngăn chặn thiệt hại có thể xảy ra. Người thực hiện công việc coi đó là bổn phận của mình và hành vi phải xuất phát từ lợi ích của người có công việc. Tuy nhiên, việc xác định ý chí của chủ thể có phải xuất phát từ mong muốn đem lại lợi ích cho người có công việc hay không chỉ mang tính chất tương đối. Bởi trên thực tế, sau khi chủ thể hoàn thành công việc có thể được người có công việc trả cho một khoản tiền gọi là tiền thù lao thực hiện công việc. Có những người thực hiện công việc cho người khác thực chất là để hưởng khoản thù lao đó. Chính vì vậy, để xác định một chủ thể thực hiện công việc cho người khác có phải vì lợi ích của người đó hay không cần phải xem xét yếu tố chuyên nghiệp trong hành vi của người thực hiện. Nếu công việc đó là một công việc thường xuyên tại cùng một địa điểm, công việc có tính chất lặp đi lặp lại và mỗi lần kết thức chủ thể thực hiện đều nhận một khoản thù lao từ người có công việc, thì không được coi là thực hiện công việc hoàn toàn vì lợi ích của người khác. Nhưng nếu công việc đó không mang tính chất thường xuyên, tức công việc xảy ra tức thì và bên thực hiện công việc không biết trước được thì có thể xem là thực hiện công việc hoàn toàn vì lợi ích của người khác.
-Ba là, người có công việc không biết hoặc biết mà không phản đối về việc thực hiện công việc. Tại thời điểm công việc đang được thực hiện, người có công việc không biết hoặc biết nhưng không phản đối về việc thực hiện công việc đó. Bản chất của thực hiện công việc không có ủy quyền là nhằm tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau vượt qua khó khăn trước mắt, tránh việc xảy ra những thiệt hại không đáng có. Do đó, người có công việc trong trường hợp này có thể rơi vào hai trường hợp là không có mặt tại nơi thực hiện công việc nên không thể thực hiện công việc đó, hoặc có mặt và biết về việc thực hiện công việc nhưng không đủ điều kiện để thực hiện nên đã để cho người thực hiện công việc tiếp tục thực hiện. Nếu người có công việc có mặt tại nơi đó và mong muốn thực hiện công việc đó thì sẽ không làm phát sinh hành vi của chủ thể thực hiện công việc không có ủy quyền. Người có công việc với tư cách là chủ sở hữu, người có quyền lợi liên quan trực tiếp đến công việc xét thấy việc thực hiện công việc của chủ thể khác là vì lợi ích của chính mình thì có thể không phản đối việc đó. Nhưng nếu người có công việc phản đối thì thì chủ thể không được tiếp tục thực hiện công việc nữa, nếu tiếp tục thực hiện thì sẽ bị coi là hành vi vi phạm và phải chịu trách nhiệm.
-Bốn là, việc thực hiện công việc phải thực sự cần thiết. Sự cần thiết của công việc thể hiện ở chỗ, nếu công việc không được thực hiện thì sẽ gây ra thiệt hại cho người có công việc. Bởi trên thực tế, có nhiều trường hợp chủ thể thực hiện công việc mà người có công việc không biết và làm phát sinh các chi phí mà người có công việc phải thanh toán, nhưng chính bản thân người có công việc không đồng ý vì họ không có mong muốn để chủ thể khác thực hiện công việc thay mình. Do đó, chủ thể chỉ được thực hiện công việc không có ủy quyền khi cảm thấy việc thực hiện đó thực sự cần thiết.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh