Trả lại tài sản gửi giữ?

1.Căn cứ pháp lý

Trả lại tài sản gửi giữ quy định liên quan đến hợp đồng gửi giữ được điều chỉnh bởi quy định của pháp luật và được ghi nhận lần đầu tại Bộ luật Dân sự năm 1995. Hiện nay, vấn đề này được quy định tại Điều 559 Bộ luật Dân sự năm 2015, cụ thể:

“Điều 559. Trả lại tài sản gửi giữ
1. Bên giữ phải trả lại chính tài sản đã nhận và cả hoa lợi nếu có, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Địa điểm trả tài sản gửi giữ là nơi gửi; nếu bên gửi yêu cầu trả tài sản ở địa điểm khác thì phải chịu chi phí vận chuyển đến nơi đó, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
2. Bên giữ phải trả lại tài sản đúng thời hạn và chỉ có quyền yêu cầu bên gửi lấy lại tài sản trước thời hạn, nếu có lý do chính đáng”

2.Nội dung

2.1.Chủ thể có nghĩa vụ trả tài sản gửi giữ

Hợp đồng gửi giữ tài sản là sự thỏa thuận giữ các chủ thể, theo đó bên gửi giao tài sản thuộc sở hữu của mình hoặc của người khác cho bên giữ, bên giữ nhận tài sản và thực hiện việc trông coi, bảo quản tài sản trong thời hạn nhất định theo thỏa thuận của các bên. Sau khi kết thúc thời hạn gửi giữ hoặc bên gửi yêu cầu bên giữ trả lại tài sản hoặc bên giữ yêu cầu bên gửi nhận lại tài sản, thì bên giữ có nghĩa vụ trả lại tài sản cho bên gửi. Như vậy, chủ thể có nghĩa vụ trả lại tài sản gửi giữ là bên giữ tài sản.
Bản chất của hợp đồng gửi giữ là sự thỏa thuận của các bên, cùng nhau đưa ra các điều khoản, nội dung, quyền và nghĩa vụ của hợp đồng theo nguyên tắc tự do, tự nguyện, thống nhất. Việc gửi giữ là hành vi của bên gửi chuyển giao tài sản cho bên giữ nhưng chỉ mang tính chất tạm thời, chứ không phải chuyển giao hoàn toàn quyền sở hữu, vì vậy trả lại tài sản là một điều tất yếu trong hợp đồng. 

2.2.Thực hiện nghĩa vụ trả lại tài sản

Trả lại tài sản gửi giữ là nghĩa vụ bắt buộc trong hợp đồng gửi giữ tài sản, cho nên, nhằm xác định rõ ràng trách nhiệm của mỗi bên và hạn chế tranh chấp có thể xảy ra thì quá trình trả lại tài sản phải được thực hiện đúng, đầy đủ theo quy định của pháp luật. Cụ thể:
-Một là, phải trả lại chính tài sản. Bên giữ tài sản đơn thuần là thay bên gửi trông giữ và bảo quản tài sản trong một thời hạn nhất định, sau khi kết thúc việc gửi giữ bên giữ có nghĩa vụ phải trả lại cho bên gửi là chủ thể có quyền với tài sản chính tài sản đã nhận giữ. Tài sản mà bên giữ phải trả bao gồm cả hoa lợi, lợi tức sinh ra từ tài sản đó. Bản chất của tài sản gửi giữ là tài sản của bên gửi, do đó, nếu không có thỏa thuận khác thì hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản cũng thuộc quyền sở hữu của bên gửi. Trong một số trường hợp, các bên có thỏa thuận về việc để bên giữ được hưởng hoa lợi lợi tức từ tài sản thay cho chi phí bảo quản tài sản hoặc tiền công giữ tài sản thì được pháp luật công nhận, bảo vệ. Địa điểm trả tài sản là nơi giữ tài sản. Do đó, bên gửi phải trực tiếp đến nơi giữ tài sản để nhận lại tài sản, bên giữ không có nghĩa vụ phải vận chuyển đến địa điểm theo yêu cầu của bên gửi. Bởi, hợp đồng gửi giữ phát sinh và tồn tại dưới cả hai hình thức là đền bù và không đền bù. Trong trường hợp, hợp đồng gửi giữ không đền bù, bên giữ thực hiện công việc phục vụ cho lợi ích của bên gửi mà không nhận lại bất kỳ lợi ích nào. Nếu quy định bắt buộc bên giữ phải chuyển giao tài sản đến địa điểm theo yêu cầu của bên gửi thì sẽ thiệt hại cho họ. Cho nên, pháp luật ấn định địa điểm trả tài sản là nơi giữ tài sản, đồng thời ghi nhận thỏa thuận của các bên trong việc thỏa thuận yêu cầu bên giữ tài sản trả tài sản ở địa điểm khác. Trong trường hợp, bên gửi yêu cầu trả tài sản ở địa điểm khác thì bên giữ có thể thỏa thuận về việc thanh toán chi phí vận chuyển đến địa điểm đó cho bên giữ. 
-Hai là, phải trả tài sản đúng thời hạn. Hợp đồng gửi giữ tài sản có thể thỏa thuận về thời hạn thực hiện hợp đồng hoặc không. Trong trường hợp có thỏa thuận về thời hạn gửi giữ, thì theo nguyên tắc chung khi hợp đồng hết thời hạn các bên phải hoàn thành nghĩa vụ của mình. Theo đó, bên giữ có nghĩa vụ trả lại tài sản đúng theo thời hạn đã thỏa thuận. Tuy nhiên, pháp luật ghi nhận quyền được trả lại tài sản trước thời hạn của bên giữ tài sản có lý do chính đáng. Bên cạnh quy định về quyền của giữ được yêu cầu bên gửi nhận lại tài sản bất kỳ lúc nào, nếu hợp đồng không thỏa thuận về thời hạn thực hiện hợp đồng được quy định tại khoản 3 Điều 558 BLDS. Thì pháp luật cũng ghi nhận quyền của bên được yêu cầu bên gửi nhận lại tài sản trước thời hạn trong hợp đồng gửi giữ có thỏa thuận về thời hạn thực hiện nghĩa vụ, và điều kiện là phải có lý do chính đáng. Lý do chính đáng ở đây chính là điều kiện để thực hiện nghĩa vụ, bên giữ bị rơi vào tình huống không đủ điều kiện để tiếp tục thực hiện nghĩa vụ thì có thể thỏa thuận với bên gửi về việc chấm dứt hợp đồng trước thời hạn. Quy định này cũng phù hợp với quy định về các trường hợp làm chấm dứt hợp đồng nói chung tại Điều 422 BLDS năm 2015. Quy định này đồng thời làm phát sinh nghĩa vụ của bên giữ trong việc chứng minh mình không thể tiếp tục thực hiện hợp đồng. 

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh