Trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong hợp đồng vận chuyển tài sản?

1.Căn cứ pháp lý

Trong một quan hệ dân sự, trách nhiệm bồi thường thiệt hại được đặt ra khi một bên có hành vi vi phạm gây thiệt hại cho bên còn lại. Hợp đồng vận chuyển tài sản là một loại hợp đồng dân sự, theo đó các bên trong hợp đồng đều có quyền và nghĩa vụ tương ứng với nhau. Trong quá trình thực hiện hợp đồng, trách nhiệm dân sự của một bên phát sinh khi họ có hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật. Cụ thể, Điều 541 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về trách nhiệm dân sự của các bên trong hợp đồng vận chuyển tài sản như sau:

“Điều 541. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại
1. Bên vận chuyển phải bồi thường thiệt hại cho bên thuê vận chuyển nếu để tài sản bị mất hoặc hư hỏng, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 536 của Bộ luật này.
2. Bên thuê vận chuyển phải bồi thường thiệt hại cho bên vận chuyển và người thứ ba về thiệt hại do tài sản vận chuyển có tính chất nguy hiểm, độc hại mà không có biện pháp đóng gói, bảo đảm an toàn trong quá trình vận chuyển.
3. Trường hợp bất khả kháng dẫn đến tài sản vận chuyển bị mất, hư hỏng hoặc bị hủy hoại trong quá trình vận chuyển thì bên vận chuyển không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác”

2.Nội dung

Trách nhiệm bồi thường thiệt hại là hậu quả bất lợi mà chủ thể phải gánh chịu khi có hành vi vi phạm nghĩa vụ mà gây nên thiệt hại cho chủ thể khác. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh hiệu lực với các chủ thể khi hội tụ đủ ba yếu tố là: chủ thể có hành vi vi phạm nghĩa vụ đã thỏa thuận hoặc quy định của pháp luật, có thiệt hại thực tế xảy ra, có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm và thiệt hại xảy ra. Như vậy, trong quan hệ hợp đồng vận chuyển tài sản, các bên chỉ phải chịu trách nhiệm khi có đầy đủ các yếu tố trên. Trong đó, việc xem xét hành vi gây thiệt hại của các bên không giống nhau, dựa vào vị trí của mỗi bên trong hợp đồng mà pháp luật xác định được khi nào thì một bên bị xem là có hành vi vi phạm nghĩa vụ, cụ thể:

2.1.Bên vận chuyển

Bên vận chuyển có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho bên thuê vận chuyển đối với những hư hỏng, mất mát của tài sản vận chuyển. Quy định này gắn liền với nghĩa vụ bảo quản an toàn cho tài sản trong quá trình di chuyển của bên vận chuyển. Đây đều là những nội dung cơ bản của hợp đồng vận chuyển tài sản. Lợi ích của bên thuê vận chuyển phát sinh trực tiếp từ việc thực hiện đúng, đầy đủ nghĩa vụ này của bên vận chuyển. Khi tài sản được giao cho bên vận chuyển sẽ làm phát sinh nghĩa vụ của họ trong việc bảo quản tài sản trong quá trình vận chuyển, bên vận chuyển không chỉ đơn thuần là thực hiện việc di dời tài sản. Vì vậy, nếu tài sản bị hư hỏng, mất mát trong quá trình chuyên chở thì bên vận chuyển phải chịu trách nhiệm.

2.2.Bên thuê vận chuyển

Bên thuê vận chuyển có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho bên vận chuyển và bên thứ ba bị thiệt hại về những thiệt hại do vận chuyển tài sản có tính chất nguy hiểm, độc hại mà không có biện pháp đóng gói, đảm bảo an toàn trong quá trình vận chuyển. Tài sản có tính chất nguy hiểm, độc hại có thể trở thành đối tượng của hợp đồng vận chuyển nếu pháp luật không cấm. Tuy nhiên, nếu các bên thỏa thuận chuyên chở loại tài sản này, bên thuê vận chuyển có nghĩa vụ phải đóng gói tài sản phù hợp với quy cách chung. Việc đóng gói tài sản cẩn thận không chỉ đảm bảo an toàn cho chính tài sản đó, mà còn đảm bảo an toàn cho cả bên vận chuyển và bên thứ ba. Các loại tài sản có tính chất nguy hiểm, độc hại nhưng không bị cấm vận chuyển như gas, xăng, dầu,…đây đều là những loại tài sản có tính chất nguy hiểm, dễ bốc cháy, phát nổ, do đó các chủ thể cần lưu ý hết sức cẩn thận trong việc đảm bảo an toàn cho tài sản trong quá trình vận chuyển.

2.3.Các trường hợp loại trừ trách nhiệm bồi thường thiệt hại

Bên vận chuyển được miễn trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong những trường hợp sau:
-Trường hợp 1: Bên vận chuyển không phải chịu trách nhiệm bồi thường cho những thiệt hại xảy ra với tài sản, nếu các bên thỏa thuận về việc bên thuê vận chuyển có nghĩa vụ trông coi tài sản trong quá trình vận chuyển. Theo quy định tại khoản 3 Điều 536 BLDS năm 2015 bên thuê vận chuyển có nghĩa vụ trông coi tài sản trong quá trình vận chuyển nếu các bên có thỏa thuận. Qua lại căn cứ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại, yếu tố lỗi được xem là cơ sở để xác định trách nhiệm của một chủ thể. Trong trường hợp này, trách nhiệm của bên thuê vận chuyển gắn liền với việc bảo quản, quản lý tài sản do đó, tức bên thuê vận chuyển là bên có lỗi trong việc để xảy ra thiệt hại với tài sản vận chuyển. Do đó, nếu có thiệt hại xảy ra thì bên thuê vận chuyển phải chịu trách nhiệm, và không được bồi thường từ bên vận chuyển.
-Trường hợp 2: Bên vận chuyển còn được loại trừ trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp bất khả kháng. Trong trách nhiệm dân sự, yếu tố lỗi đóng vai trò quan trọng. Bản chất của trách nhiệm bồi thường thiệt hại là hậu quả từ việc chủ thể không thực hiện đúng nghĩa vụ, quy định nhằm nâng cao ý thức của chủ thể trong việc thực hiện nghĩa vụ. Tuy nhiên, trong quá trình vận chuyển tài sản dưới sự tác động của nhiều yếu tố, mà bên vận chuyển mặc dù không mong muốn thiệt hại xảy ra nhưng không thể ngăn cả. Thiệt hại đó xuất phát từ sự kiện bất khả kháng như thiên tai, dịch bệnh,…mà tại thời điểm giao kết các bên không thể lường trước được. Do đó, trường hợp tài sản vận chuyển bị hư hỏng, mất mát do sự tác động của sự kiện bất khả kháng thì không cần phải bồi thường thiệt hại cho bên thuê vận chuyển. Trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh