Trách nhiệm dân sự của thành viên hợp tác thực hiện như thế nào?

1.Căn cứ pháp lý

Trong quá trình thực hiện hợp đồng hợp tác, dưới sự chi phối của nhiều yếu tố có thể dẫn đến có hành vi vi phạm nghĩa vụ với người thứ ba. Lúc này, sẽ làm phát sinh trách nhiệm dân sự giữa nhóm hợp tác và người thứ ba tham gia giao dịch dân sự. Khi đó, trách nhiệm dân sự mà nhóm hợp tác phải chịu chính là trách nhiệm của mỗi thành viên hợp tác. Điều 509 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về trách nhiệm dân sự của các thành viên hợp tác như sau:

“Điều 509. Trách nhiệm dân sự của thành viên hợp tác
Các thành viên hợp tác chịu trách nhiệm dân sự chung bằng tài sản chung; nếu tài sản chung không đủ để thực hiện nghĩa vụ chung thì thành viên hợp tác phải chịu trách nhiệm bằng tài sản riêng theo phần tương ứng với phần đóng góp của mình, trừ trường hợp hợp đồng hợp tác hoặc luật có quy định khác”

2.Nội dung

Trách nhiệm dân sự là hậu quả bất lợi mà chủ thể phải gánh chịu khi có hành vi vi phạm nghĩa vụ gây thiệt hại cho bên kia. Trong quá trình thực hiện hợp đồng hợp tác, để thu được hoa lợi, lợi tức thì nhóm hợp tác phải tham gia vào các giao dịch dân sự khác. Việc xác lập giao dịch với người thứ ba làm phát quyền và nghĩa vụ của tổ hợp tác với họ. Dưới sự chi phối bởi nhiều yếu tố có thể dẫn đến có hành vi vi phạm nghĩa vụ với bên thứ ba, làm phát sinh trách nhiệm pháp lý của tổ hợp tác. Tổ hợp tác là tập hợp các cá nhân, pháp nhân cùng tham gia giao kết hợp đồng hợp tác, nên việc chịu trách nhiệm dân sự trong trường hợp vi phạm phải được thực hiện theo quy định của pháp luật sao cho không xâm phạm đến lợi ích của bất kỳ thành viên nào. Theo đó, trong hợp đồng hợp tác các thành viên đều có quyền và nghĩa vụ như nhau, vậy nên, trách nhiệm dân sự cũng do tất cả các thành viên cùng gánh chịu. Vấn đề này đã được khẳng định tại khoản 1 Điều 504 BLDS năm 2015, cụ thể: “Hợp đồng hợp tác là sự thỏa thuận giữa các cá nhân, pháp nhân về việc cùng đóng góp tài sản, công sức để thực hiện công việc nhất định, cùng hưởng lợi và cùng chịu trách nhiệm”. Theo đó, việc thực hiện trách nhiệm dân sự của các thành viên được tiến hành như sau:
-Một là, trách nhiệm dân sự được thực hiện bằng tài sản chung. Hợp đồng hợp tác được hình thành dựa trên sự đóng góp của các thành viên, cùng tạo lập hoặc được thừa kế chung, được tặng cho chung,.. Những tài sản đó tạo nên một khối tài sản chung, theo đó, các thành viên cùng nhau sử dụng, thực hiện công việc thông qua khối tài sản này. Tài sản này không chỉ là nguồn phục vụ cho việc thực hiện công việc hợp tác như sản xuất, kinh doanh,…mà còn là nguồn tài sản dùng để chịu trách nhiệm nếu gây nên thiệt hại cho người thứ ba. Phần vốn góp của các thành viên có thể không đều nhau, do đó, đặt ra vấn đề dùng tài sản chung để chịu trách nhiệm trước người thứ ba có làm chênh lệch lợi ích giữa các thành viên không? Điều này là hoàn toàn không làm chênh lệch lợi ích giữa các bên, vì, xét theo góc độ quyền lợi của các thành viên. Thành viên có vốn góp càng nhiều thì quyền lợi họ nhận được càng lớn, lợi nhuận thu được từ hoạt động sản xuất, kinh doanh càng cao. Do đó, trách nhiệm mà họ phải chịu đương nhiên sẽ càng lớn. Quy định của pháp luật là hoàn toàn phù hợp và cân bằng lợi ích của các thành viên.
-Hai là, trường hợp tài sản chung không đủ để chịu trách nhiệm dân sự. Trên thực tế, thiệt hại mà nhóm hợp tác gây ra cho bên bên thứ ba có thể là rất lớn mà khối tài sản chung của các thành viên có thể không đủ để chịu trách nhiệm dân sự. Để bảo vệ lợi ích cho bên thứ ba và buộc nhóm hợp tác phải hoàn thành trách nhiệm của mình, pháp luật đã quy định các thành viên phải chịu trách nhiệm bằng tài sản riêng tương ứng với phần vốn góp của mình. Tức, phần trách nhiệm còn thiếu sau khi đã thực hiện bằng tài sản chung sẽ được chia cho các thành viên, theo đó, mỗi thành viên phải dùng tài sản riêng của mình để bù vào, phần bù thêm của mỗi thành viên được xác định theo tỷ lệ vốn góp của họ. Phần vốn góp tỷ lệ thuận với phần phải bù thêm. Do nhóm các thành viên hợp tác không phải là một tổ chức kinh tế, nên trách nhiệm của họ là vô hạn. Quy định này mang tính chất định hướng, cân bằng lợi ích của tất cả các bên, cả các thành viên hợp tác và người thứ ba. Nhóm hợp tác có thể thực hiện theo quy định này hoặc có thể có thỏa thuận khác về việc chịu trách nhiệm dân sự của các thành viên mà vẫn được pháp luật công nhận và bảo vệ. Thỏa thuận khác của các thành viên hợp tác phải được ghi nhận trong nội dung của hợp đồng hợp tác. Trường hợp luật có quy định khác thì ưu tiên áp dụng.
Quy định về trách nhiệm dân sự của các thành viên hợp tác xuất phát từ bản chất của hợp đồng hợp tác là sự liên kết cùng nhau thực hiện công việc nhằm hưởng lợi ích, và cùng nhau chịu trách nhiệm dân sự. 

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh