Trách nhiệm do cố ý tặng cho tài sản không thuộc sở hữu của mình?

1.Căn cứ pháp lý

Tặng cho tài sản là quyền định đoạt tài sản của chủ sở hữu đối với tài sản bất kỳ thuộc sở hữu của mình. Mọi hành vi định đoạt tài sản không thuộc sở hữu của mình, cũng không được chủ sở hữu cho phép đều bị xem hành vi vi phạm pháp luật và phải chịu trách nhiệm dân sự. Do đó, nếu một chủ thể tặng cho tài sản không thuộc sở hữu của mình thì bị xem là vi phạm pháp luật. Điều 460 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về trách nhiệm do cố ý tặng cho tài sản không thuộc sở hữu của mình như sau:

“Điều 460. Trách nhiệm do cố ý tặng cho tài sản không thuộc sở hữu của mình
Trường hợp bên tặng cho cố ý tặng cho tài sản không thuộc sở hữu của mình mà bên được tặng cho không biết hoặc không thể biết về việc đó thì bên tặng cho phải thanh toán chi phí để làm tăng giá trị của tài sản cho bên được tặng cho khi chủ sở hữu lấy lại tài sản”.

2.Nội dung

Tặng cho là việc chủ sở hữu chuyển giao tài sản thuộc sở hữu của mình cho chủ thể khác. Đây là một trong những phương thức định đoạt tài sản mà chỉ có chủ sở hữu tài sản mới được thực hiện. Người không phải chủ sở hữu có quyền định đoạt tài sản nhưng chỉ khi được chủ sở hữu ủy quyền hoặc do pháp luật quy định. Điều 195 BLDS năm 2015 quy định về quyền định đoạt tài sản của người không phải chủ sở hữu như sau: “Người không phải chủ sở hữu tài sản chỉ có quyền định đoạt tài sản theo ủy quyền của chủ sở hữu hoặc theo quy định pháp luật”. Như vậy, nếu chủ thể tặng cho tài sản không thuộc sở hữu của mình mà không được chủ sở hữu ủy quyền hoặc pháp luật quy định thì bị xem là hành vi xâm phạm quyền sở hữu tài sản, do đó, họ phải chịu trách nhiệm dân sự về hành vi vi phạm của mình. Theo đó, trách nhiệm dân sự là hậu quả bất lợi mà chủ thể phải gánh chịu do hành vi vi phạm pháp luật của mình. 
Căn cứ vào quy định trên, thì bên tặng cho tài sản phải chịu trách nhiệm dân sự khi thỏa mãn các điều kiện sau:
-Một là, bên tặng cho cố ý tặng cho tài sản không thuộc sở hữu của mình. Đây là trường hợp bên tặng cho biết rõ mình không có quyền với tài sản đó nhưng vẫn mang tặng cho người khác, bên tặng cho không có sự đồng ý của chủ sở hữu mà đem tài sản tặng cho người khác. Nhưng trong trường hợp bên tặng cho ngay tình, tức không biết rằng tài sản không thuộc sở hữu của mình thì không được xem là căn cứ làm phát sinh trách nhiệm dân sự của họ. Trên thực tế, bên tặng cho mua tài sản từ một chủ thể khác mà bên bán có được tài sản này bằng việc trộm cắp, nhưng bên tặng cho không biết nên đã mua tài sản và tặng cho một chủ thể khác. Trong trường hợp này, bên tặng cho mặc dù tặng cho tài sản không thuộc sở hữu của mình, nhưng họ không biết điều đó, họ vẫn tin tưởng mình là người có quyền đối với tài sản. Việc buộc họ phải chịu trách nhiệm trong trường hợp này là vô lý, nên chỉ khi bên tặng cho cố ý tặng cho tài sản không thuộc sở hữu của mình thì bị xem là vi phạm.
-Hai là, bên được tặng không biết hoặc không thể biết về việc tài sản tặng cho không thuộc sở hữu của bên tặng cho. Các chủ thể chỉ được pháp luật bảo vệ khi ngay tình, nếu bên được tặng cho biết rõ bên tặng cho không có quyền đối với tài sản mà vẫn nhận tài sản đó thì họ có trách nhiệm trả lại tài sản cho chủ sở hữu. Tức bên tặng cho không phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình nữa. Trên thực tế, bên được tặng cho khó nhận biết được tài sản có thuộc sở hữu của bên tặng cho hay không, đặc biệt là với đối tượng là động sản không phải đăng ký. Do đó, quy định này nhằm bảo vệ lợi ích của bên được tặng cho, trong trường hợp ngay tình. 
Theo đó, nếu thỏa mãn hai điều kiện trên bên tặng cho có trách nhiệm phải thanh toán chi phí để làm tăng giá trị của tài sản cho bên được tặng cho khi chủ sở hữu lấy lại tài sản. Khi được tặng cho tài sản, bên được tặng cho có thể sửa chữa, đầu tư làm tăng giá trị của tài sản. Công việc đó có thể làm phát sinh một khoản chi phí nhất định. Mà theo quy định của pháp luật chủ sở hữu tài sản có quyền đòi lại tài sản từ người chiếm hữu không có căn cứ pháp luật và người chiếm hữu ngay tình (trừ một số trường hợp theo quy định của pháp luật), điều đó làm ảnh hưởng đến lợi ích của bên được tặng cho. Khoản chi phí mà họ bỏ ra để tu sửa tài sản không còn khi chủ sở hữu đòi lại tài sản. Để bảo vệ lợi ích của bên được tặng cho ngay tình, thì bên tặng cho phải thanh toán cho họ toàn bộ các khoản chi phí mà họ đã bỏ ra.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh