Trách nhiệm do giao vật không đồng bộ trong hợp đồng mua bán tài sản?

1.Căn cứ pháp lý

Đối tượng của hợp đồng mua bán tài sản rất đa dạng, phong phú, đó có thể là vật, quyền tài sản. Trong trường hợp đối tượng của hợp đồng là vật đồng bộ thì bên bán có nghĩa vụ phải giao đúng, đủ vật đó. Nếu không thì bị xem là vi phạm nghĩa vụ và phải chịu trách nhiệm dân sự. Điều 438 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về trách nhiệm do giao vật không đồng bộ như sau:

“Điều 438. Trách nhiệm do giao vật không đồng bộ
1. Trường hợp vật được giao không đồng bộ làm cho mục đích sử dụng của vật không đạt được thì bên mua có một trong các quyền sau đây:
a) Nhận và yêu cầu bên bán giao tiếp phần hoặc bộ phận còn thiếu, yêu cầu bồi thường thiệt hại và hoãn thanh toán phần hoặc bộ phận đã nhận cho đến khi vật được giao đồng bộ;
b) Hủy bỏ hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại.
2. Trường hợp bên mua đã trả tiền nhưng chưa nhận vật do giao không đồng bộ thì được trả lãi đối với số tiền đã trả theo lãi suất thỏa thuận giữa các bên nhưng không được vượt quá mức lãi suất được quy định tại khoản 1 Điều 468 của Bộ luật này; nếu không có thỏa thuận thì thực hiện theo quy định tại khoản 2 Điều 468 của Bộ luật này và yêu cầu bên bán bồi thường thiệt hại do giao vật không đồng bộ, kể từ thời điểm phải thực hiện hợp đồng cho đến khi vật được giao đồng bộ”

2.Nội dung

Điều 114 BLDS năm 2015 quy định: “Vật đồng bộ là vật gồm các phần hoặc các bộ phận ăn khớp, liên hệ với nhau hợp thành chỉnh thể mà nếu thiếu một trong các phần, các bộ phận hoặc có phần hoặc bộ phận không đúng quy cách, chủng loại thì không sử dụng được hoặc giá trị sử dụng của vật đó bị giảm sút”. Với tính chất không thể tách rời, vật đồng bộ chỉ có thể được khai thác, sử dụng khi đi kèm với nhau. Vì vậy, khi bên bán thực hiện nghĩa vụ chuyển giao vật đồng bộ thì phải chuyển giao toàn bộ các phần hoặc các bộ phận hợp thành để bên mua có thể sử dụng vật đúng mục đích đặt ra. 
Chuyển giao vật đồng bộ đầy đủ và đúng quy cách các bộ phận cấu thành vật là nghĩa vụ của bên bán. Trường hợp bên bán chuyển giao vật không đồng bộ làm cho mục đích sử dụng vật của bên mua không đạt được, thì bên mua có thể lựa chọn giải quyết theo 02 cách sau:
-Một là: Nhận và yêu cầu bên bán giao tiếp phần hoặc bộ phận còn thiếu, yêu cầu bồi thường thiệt hại và hoãn thanh toán phần hoặc bộ phận đã nhận cho đến khi vật được giao đồng bộ. Quy định này nhằm bảo vệ lợi ích của bên mua. Theo đó, nếu xét thấy lợi ích của mình vẫn được đảm bảo nếu bên bán tiếp tục thực hiện nghĩa vụ thì bên mua có quyền yêu cầu bên bán tiếp tục thực hiện giao bộ phận còn thiếu. Hợp đồng mua bán tài sản được xây dựng dựa trên ý chí thỏa thuận, thống nhất của các bên. Mỗi bên đại diện cho lợi ích của mình và hòa nhập với lợi ích của bên kia cùng thống nhất một nội dung chung, qua đó, lợi ích của các bên chỉ được đáp ứng tối đa khi hợp đồng được thực hiện đúng. Do đó, dù cho việc giao vật không đồng bộ của bên bán tác động ít đến bên mua, nhưng dù sao cũng gây nên thiệt hại. Chính vì vậy, ngoài việc tiếp tục giao kết hợp đồng và giao nốt phần bộ phận còn thiếu của vật đó cho bên mua, bên bán còn phải bồi thường thiệt hại do không thực hiện đứng nghĩa vụ. Đồng thời, tránh việc bên bán chây ỳ, cố tình không giao vật thì bên mua chỉ phải thanh toán phần hoặc bộ phận đã nhận cho đến khi vật được giao đồng bộ. Trường hợp này, mặc dù bên bán đã giao một phần nhưng bên mua vẫn có quyền chưa thanh toán phần đó, bởi lỗi thuộc về bên bán, bên cạnh đó việc sở hữu một phần vật đồng bộ cũng không giúp bên mua khai thác được lợi ích gì. 
-Hai là: Hủy bỏ hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại. Việc không giao đúng vật đồng bộ là do lỗi của bên bán, trường hợp này bên mua là bên có quyền lợi bị xâm phạm, vì vậy bên mua dựa trên ý chí của mình và sự cho phép của pháp luật có quyền hủy bỏ hợp đồng theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 423 BLDS năm 2015. Theo Điều 427 BLDS năm 2015 quy định về hậu quả của việc hủy bỏ hợp đồng, thì hợp đồng mua bán tài sản không có hiệu lực kể từ thời điểm giao kết, và các bên phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Đồng thời, bên bán là bên có lỗi dẫn đến họp đồng bị hủy bỏ khiến cho bên mua bị ảnh hưởng không đạt được lợi ích ban đầu, nên bên bán phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho bên mua. 
Trường hợp bên mua đã trả tiền nhưng chưa nhận vật do giao không đồng bộ thì được trả lãi đối với số tiền đã trả theo lãi suất thỏa thuận giữa các bên nhưng không được vượt quá 20%/năm/số tiền bên mua đã thanh toán. Nếu không có thỏa thuận về trả lãi thì lãi suất phải trả là 50% mức lãi suất giới hạn/ số tiền đã thanh toán. Ngoài bên mua còn có quyền yêu cầu bên bán bồi thường thiệt hại do giao vật không đồng bộ, kể từ thời điểm phải thực hiện hợp đồng cho đến khi vật được giao đồng bộ. Quy định này không chỉ bảo vệ quyền lợi của bên mua mà còn nâng cao trách nhiệm của bên bán, tạo áp lực lên ý chí thực hiện nghĩa vụ của họ. Theo đó, khoản tiền bên mua đã thanh toán mà chưa nhận được vật thì được xem như là khoản tiền vay của bên bán, và bên bán phải chịu trách nhiệm thanh toán khoản tiền vay đó.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh