Vi phạm về khai quật khảo cổ, bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh phạt gì?

Khai quật khảo cổ là hoạt động khoa học nhằm nghiên cứu địa tầng của địa điểm khảo cổ và tìm kiếm, thu thập di vật khảo cổ, các loại dấu tích của quá khứ để xác định rõ nội dung, giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học của địa điểm khảo cổ.

Di tích lịch sử - văn hóa được hiểu là công trình xây dựng, địa điểm và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc công trình, địa điểm đó có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học.

Còn danh lam thắng cảnh là cảnh quan thiên nhiên hoặc địa điểm có sự kết hợp giữa cảnh quan thiên nhiên với công trình kiến trúc có giá trị lịch sử, thẩm mỹ, khoa học.

Việc khai quật khảo cổ, bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh là tác động tới những vật chất tồn tại thuộc về giá trị lịch sử, được gìn giữ qua bao đời và cần phải có những hiểu biết nhất định. Do đó, pháp luật phải đặt những chế tài riêng biệt về xử phạt hành chính, quy định cụ thể tại Điều 24, Nghị định 38/2021/NĐ-CP. Bên cạnh nhận hình thức xử phạt chính là phạt tiền thì hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả chủ thể phải chịu, bao gồm:

1. Hình thức xử phạt bổ sung khi vi phạm về khai quật khảo cổ, bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh

Hình thức xử phạt bổ sung là hình thức xử phạt được áp dụng kèm theo hình thức xử phạt chính đối với những hành vi nhất định nhằm tăng cường, củng cố tác dụng của hình thức xử phạt chính. Nếu cá nhân, tổ chức không bị áp dụng hình thức xử phạt chính thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền không được áp dụng hình thức xử phạt bổ sung đối với họ.

Tịch thu tang vật vi phạm có được do thực hiện hành vi vi phạm là một trong những hình thức xử phạt bổ sung quy định tại Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 và áp dụng cụ thể tại Nghị định 38/2021/NĐ-CP. Theo đó, tịch thu tang vật vi phạm là việc sung vào ngân sách nhà nước vật, tiền, hàng hoá, phương tiện có liên quan trực tiếp đến vi phạm hành chính, được áp dụng đối với vi phạm hành chính nghiêm trọng do lỗi cố ý của cá nhân, tổ chức. Đối với các hành vi vi phạm trong Nghị định 38/2021/NĐ-CP, hình phạt bổ sung này có thể đi kèm với hình thức xử phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền, đảm bảo răn đe cho các tổ chức, cá nhân khi vi phạm.

• Thăm dò, khai quật khảo cổ không đúng nội dung ghi trong giấy phép.
• Thăm dò, khai quật khảo cổ không có giấy phép.

Có thể thấy rằng, pháp luật quy định một trong những điều kiện để các tổ chức, cá nhân tiến hành hoạt động thăm dò, khai quật khảo cổ là giấy phép thăm dò, khai quật khảo cổ. Mọi cá nhân, tổ chức khi tham gia hoạt động này chỉ được làm những gì quy định trong nội dung giấy phép được cấp. Những hành vi khác nằm ngoài phạm vi được tính là vi phạm pháp luật và không được nhà nước bảo hộ.

Việc phải xin giấy phép là một trong những nghĩa vụ bắt buộc của các chủ thể khi hoạt động và làm đúng những gì trong giấy phép vừa là quyền và nghĩa vụ để nhà nước bảo hộ cho quyền lợi của mình. Khi không làm đúng quy định pháp luật đồng nghĩa với việc không tuân thủ quy định nhưng cũng hiểu là tự bước bỏ đi quyền của mình. Do đó, bên cạnh việc xử phạt chính là phạt tiền thì còn kèm theo hình thức xử phạt bổ sung là tịch thu các phương tiện khi thăm dò, khai quật khảo cổ.

• Đối với hành vi đào bới, trục vớt trái phép tại các địa điểm khảo cổ.

Tương tự, pháp luật quy định một trong bốn hành vi bị nghiêm cấm khi khai quật khảo cổ được quy định là tự ý tìm kiếm, đào bới làm sai lệch hoặc gây nguy cơ xâm hại, hủy hoại địa điểm khảo cổ, di vật khảo cổ; trao đổi, mua bán và vận chuyển trái phép di vật khảo cổ.

Trái phép ở đây tức là tự thực hiện mà chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép. Do đó, chế tài xử phạt chính là phạt tiền kèm hình thức xử phạt bổ sung là tịch thu phương tiện, công cụ đào bới, trục vớt trái phép tại các địa điểm khảo cổ.

2. Biện pháp khắc phục hậu quả khi vi phạm về khai quật khảo cổ, bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh

Biện pháp khắc phục hậu quả được hiểu là hình thức cưỡng chế do Nhà nước tiến hành, buộc người có hành vi vi phạm hành chính phải thực hiện những nghĩa vụ pháp lý nhất định nhằm hạn chế hoặc khôi phục lại tình trạng ban đầu do vi phạm hành chính gây ra. Trong đó, buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu đối với hành vi vi phạm là một trong những biện pháp chung quy định trong xử phạt vi phạm hành chính nhằm khắc phục lỗi của chủ thể.

Theo đó, buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu có nghĩa là chủ thể làm thay đổi hiện trạng của đối tượng phải hoàn lại tình trạng cũ như trước khi bị thay đổi do chịu phải tác động từ hành vi của mình. Với những hành vi sau thì phải áp dụng, gồm:

• Thăm dò, khai quật khảo cổ không đúng nội dung ghi trong giấy phép.
• Thăm dò, khai quật khảo cổ không có giấy phép.
• Đối với hành vi đào bới, trục vớt trái phép tại các địa điểm khảo cổ.

Từ những phân tích ở trên, chúng ta thấy được rằng:

- Thăm dò, khai quật khảo cổ không đúng nội dung ghi trong giấy phép nhận hình thức xử phạt chính là phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng. Kèm theo hình thức xử phạt bổ sung là tịch thu thu tang vật vi phạm và biện pháp khắc phục hậu quả là buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu.

- Thăm dò, khai quật khảo cổ không có giấy phép nhận hình thức xử phạt chính là phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng. Kèm theo hình thức xử phạt bổ sung là tịch thu thu tang vật vi phạm và biện pháp khắc phục hậu quả là buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu.

- Đối với hành vi đào bới, trục vớt trái phép tại các địa điểm khảo cổ nhận hình thức xử phạt chính là phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng. Kèm theo hình thức xử phạt bổ sung là tịch thu thu tang vật vi phạm và biện pháp khắc phục hậu quả là buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật xử lý vi phạm hành chính

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Nghị định xử phạt hành chính trong lĩnh vực văn hóa, quảng cáo

Luật Hoàng Anh