Xác định thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm?

1.Căn cứ pháp lý

Xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác cũng là căn cứ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Theo đó, mức bồi thường thiệt hại được xác định dựa trên những thiệt hại quy định tại Điều 592 Bộ luật Dân sự năm 2015, cụ thể:

“Điều 592. Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm
1. Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm bao gồm:
a) Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại;
b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút;
c) Thiệt hại khác do luật quy định.
2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định”

2.Nội dung

Danh dự, nhân phẩm, uy tín của chủ thể là những nội dung mang tính chất trừu tượng, nên không thể xác định chính xác theo một đơn vị đo lường cụ thể. Mà phải dựa trên quy định về những thiệt hại khi xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của chủ thể bị thiệt hại để xác định mức bồi thường phù hợp. Cũng như thiệt hại về sức khỏe, tính mạng, tho đó, thiệt hại về danh dự, nhân phẩm, uy tín cũng được xác định dựa trên thiệt hại về vật chất và thiệt hại về tinh thần:

2.1.Thiệt hại về vật chất

Thiệt hại về vật chất có thể xác định cụ thể thông qua các phương pháp khác nhau, và người bị thiệt hại phải chứng minh các thiệt hại xảy ra khi yêu cầu bồi thường. Thực chất là xác định những tổn thất vật chất do danh dự, nhân phẩm, uy tín của chủ thể bị xâm phạm nhằm phục hồi tình trạng ban đầu của người bị thiệt hại. Những chi phí đó bao gồm:
-Một là, chi phí để hạn chế, khắc phục thiệt hại. Pháp luật quy định, khi một bên có hành vi trái pháp luật gây thiệt hại cho bên kia, thì với tư cách là người có quyền và lợi ích bị xâm phạm họ có nghĩa vụ phải áp dụng các biện pháp cần thiết để hạn chế, ngăn chặn thiệt hại xảy ra. Khoản 5 Điều 585 BLDS năm 2015 quy định: “Bên có quyền, lợi ích bị xâm phạm không được bồi thường nếu thiệt hại xảy ra do không áp dụng các biện pháp cần thiết, hợp lý để ngăn chặn, hạn chế thiệt hại cho chính mình”. Tuy nhiên, nghĩa vụ này chỉ đặt ra khi bên bị thiệt hại có đủ điều kiện để áp dụng biện pháp cần thiết để ngăn chặn, hạn chế thiệt hại. Nếu họ có đủ kiện áp dụng các biện pháp đó có thể sẽ làm phát sinh các khoản chi phí cần thiết. Những khoản chi phí này là căn cứ để xác định thiệt hại về danh dự, nhân phẩm, uy tín, bởi nếu không có hành vi trái pháp luật của chủ thể thì người bị thiệt hại cũng không cần bỏ chi phí để ngăn chặn, hạn chế thiệt hại. Nói cách khác, hành vi trái pháp luật gây thiệt hại cho người khác chính là nguyên nhân làm phát sinh chi phí ngăn chặn, hạn chế thiệt hại. Các khoản chi phí này được xác định cụ thể ngay tại thời điểm có hành vi tác động của chủ thể khác
-Hai là, thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút. Việc một chủ thể có hành vi xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác có thể khiến cho người đó bị mất hoặc giảm sút thu nhập. Thu nhập là những khoản thu thường xuyên và hợp pháp trên thực tế của người bị thiệt hại. Ví dụ: A và B là đồng nghiệp cùng công ty, B tung tin, bịa đặt chuyện gia đình của A khiến cho A phải nghỉ làm 01 tuần. Như vậy, thu nhập trong 01 tuần đó là căn cứ để xác định mức bồi thường thiệt hại mà B phải bồi thường cho A. Thu nhập có thể bị mất hoàn toàn hoặc có thể bị giảm sút, tùy vào từng trường hợp mà mức thiệt hại không giống nhau. Theo đó, thu nhập bị mất là trong quãng thời gian kể từ thời điểm có hành vi gây thiệt hại đến khi khắc phục được thiệt hại đó, người bị thiệt hại không thể làm việc, không có thu nhập mà đáng lẽ họ được hưởng. Bên gây thiệt hại phải bồi thường toàn bộ thu nhập mà người bị thiệt hại mất trong quãng thời gian khắc phục, giải quyết thiệt hại. Còn thiệt hại bị giảm sút là phần chênh lệch giữa thu nhập trước khi xảy ra thiệt hại đến khi sự việc được giải quyết. Trong trường hợp này, bên gây thiệt hại chỉ phải bồi thường phần chênh lệch đó. 
-Ba là, các thiệt hại khác. Liên quan đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của một chủ thể có thể làm phát sinh những thiệt hại khác phụ thuộc vào từng trường hợp, mà pháp luật không thể liệt kê hết tất cả. Do đó, quy định này là quy định mở rộng bao hàm các trường hợp còn lại trên thực tế.

2.2.Thiệt hại về tinh thần

Thiệt hại về tinh thần không thể xác định cụ thể bằng các đo lường, nhưng bản thân người bị thiệt hại không có nghĩa vụ phải chứng minh thiệt hại. Bởi đây là những thiệt hại đương nhiên khi danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm. Có thể hành vi xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của chủ thể khác không làm phát sinh thiệt hại vật chất, nhưng chắc chắn trong mọi trường hợp đều sẽ phát sinh thiệt hại về tinh thần. Bởi tinh thần của người bị thiệt dù ít hay nhiều cũng bị ảnh hưởng, mà không phụ thuộc vào mức độ thiệt hại về vật chất lớn hay nhỏ. Cũng như những nghĩa vụ bồi thường thiệt hại về tinh thần khi có hành vi xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe,…Mức bồi thường do các bên tự do thỏa thuận. Nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.

 Xem thêm: Tổng hợp các bài viết hỏi đáp Luật Dân sự

Luật Hoàng Anh