Tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã nộp, chi phí đầu tư vào đất còn lại, tài sản gắn liền với đất được xử lý như thế nào khi Nhà nước thu hồi đất?

Nhà nước quy định như thế nào về việc xử lý tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã nộp, chi phí đầu tư vào đất còn lại, tài sản gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi đất? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

1. Khái niệm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, chi phí đầu tư vào đất còn lại

Tiền sử dụng đất, tiền thuê đất là các khoản chi phí phải nộp khi Nhà nước giao đất, cho thuê đất. 

Căn cứ quy định tại Khoản 13, Điều 3, Luật đất đai số 45/2013/QH13 ngày 29/11/2013 (sau đây gọi tắt là Luật đất đai năm 2013), chi phí đầu tư vào đất còn lại bao gồm chi phí san lấp mặt bằng và chi phí khác liên quan trực tiếp có căn cứ chứng minh đã đầu tư vào đất mà đến thời điểm Nhà nước thu hồi đất còn chưa thu hồi được.

2. Các trường hợp xử lý tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã nộp, chi phí đầu tư vào đất còn lại, tài sản gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi đất 

Khoản 2, Điều 4, Nghị định 01/2017/NĐ-CP ngày 06/01/2017 của Chính phủ quy định 05 trường hợp xử lý tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã nộp, chi phí đầu tư vào đất còn lại, tài sản gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi đất bao gồm:

2.1. Trường hợp 1

Đây là trường hợp Nhà nước thu hồi đất do đất được giao, cho thuê không đúng đối tượng hoặc không đúng thẩm quyền; người sử dụng đất không thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước và đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà không chấp hành; người sử dụng đất tự nguyện trả lại đất.

Trong trường hợp này, chủ sở hữu tài sản được trả lại giá trị còn lại của tài sản gắn liền với đất đã tạo lập hợp pháp theo quy định của pháp luật mà không có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước. 

a. Nguyên tắc trả lại trong trường hợp này

Trong trường hợp này, chủ sở hữu tài sản được trả lại giá trị còn lại của tài sản gắn liền với đất đã tạo lập hợp pháp theo quy định của pháp luật mà không có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước theo nguyên tắc: 

+ Việc hoàn trả giá trị còn lại của tài sản gắn liền với đất được thực hiện khi Nhà nước giao, cho thuê đất đã thu hồi cho người khác sử dụng;

+ Người được Nhà nước giao đất, cho thuê đất có trách nhiệm hoàn trả giá trị còn lại của tài sản gắn liền với đất cho người có đất thu hồi;

+ Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét từng trường hợp cụ thể để quyết định việc trả lại giá trị còn lại của tài sản gắn liền với đất đối với các trường hợp thu hồi đất này.

b. Cách xác định giá trị còn lại của tài sản gắn liền với đất.

Việc xác định giá trị còn lại của tài sản gắn liền với đất đã tạo lập hợp pháp theo quy định của pháp luật mà không có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước để hoàn trả cho chủ sở hữu tài sản khi Nhà nước thu hồi đất trong trường hợp này được hướng dẫn chi tiết tại Điều 3, Điều 4, Thông tư 80/2017/TT-BTC ngày 02/08/2017 của Bộ Tài chính.

2.2. Trường hợp 2

Đây là trường hợp Nhà nước thu hồi đất đối với tổ chức được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất, được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất mà tiền sử dụng đất có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước bị giải thể, phá sản. 

Trong trường hợp này, chi phí đầu tư vào đất còn lại, tài sản gắn liền với đất (nếu có) của người sử dụng đất được xử lý theo quy định của pháp luật về giải thể, phá sản.

2.3. Trường hợp 3

Đây là trường hợp người sử dụng đất tự nguyện trả lại đất mà đất đó được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, công nhận quyền sử dụng đất có thu tiền sử dụng đất, đất thuê trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê mà người sử dụng đất đã thực hiện nghĩa vụ tài chính và hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất nông nghiệp có nguồn gốc được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất mà đủ điều kiện được bồi thường.

Khi đó, giá trị quyền sử dụng đất được trả lại như sau: 

+ Việc xác định giá trị quyền sử dụng đất để hoàn trả thực hiện tại thời điểm Nhà nước quyết định thu hồi đất;

+ Giá trị quyền sử dụng đất hoàn trả được tính theo giá đất trong bảng giá đất do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành theo mục đích sử dụng đất đã được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất của thời hạn sử dụng đất còn lại đối với đất sử dụng có thời hạn. 

Trường hợp hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp đang sử dụng đất nông nghiệp có nguồn gốc được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất thì được trả lại nguyên giá trị quyền sử dụng đất mà không trừ giá trị quyền sử dụng đất đối với thời gian đã sử dụng;

+ Việc hoàn trả giá trị quyền sử dụng đất cho người tự nguyện trả lại đất được thực hiện khi Nhà nước giao, cho thuê đất đã thu hồi cho người khác sử dụng;

+ Người được Nhà nước giao đất, cho thuê đất có trách nhiệm hoàn trả giá trị quyền sử dụng đất cho người có đất thu hồi;

Việc xác định chi tiết giá trị quyền sử dụng đất, tiền thuê đất, giá trị còn lại của tài sản gắn liền với đất để hoàn trả cho người sử dụng đất trong trường hợp này được quy định chi tiết tại Điều 4, Thông tư 80/2017/TT-BTC ngày 02/08/2017 của Bộ Tài chính.

2.4. Trường hợp 4

Đây là trường hợp Nhà nước thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai

Khi đó, người sử dụng đất không được trả lại tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã nộp, chi phí đầu tư vào đất còn lại (nếu có) và giá trị còn lại của tài sản gắn liền với đất, trường trường hợp Nhà nước thu hồi đất do đất được giao, cho thuê không đúng đối tượng hoặc không đúng thẩm quyền; người sử dụng đất không thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước và đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà không chấp hành theo quy định tại mục 2.1. 

2.5. Trường hợp 5

Đây là trường hợp Nhà nước thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật.

Khi đó, việc xử lý tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã nộp, chi phí đầu tư vào đất còn lại được thực hiện như sau: 

+ Không được trả lại tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã nộp, trừ trường hợp quy định tại mục 2.3.

+ Không được trả lại chi phí đầu tư vào đất còn lại, trừ trường hợp quy định tại mục 2.2.

2.6. Trường hợp 6

Đây là trường hợp vi phạm pháp luật về đất đai mà đã có quyết định thu hồi đất của Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền trước ngày 01/7/2014 nhưng chưa xử lý tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, chi phí đầu tư vào đất còn lại, tài sản đã đầu tư trên đất (nếu có).

Trong trường hợp này tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, chi phí đầu tư vào đất còn lại, tài sản đã đầu tư trên đất được xử lý theo quy định của pháp luật về đất đai trước ngày 01/07/2014. 

Xem thêm: 

Người thuê đất trả tiền hàng năm mà đã trả tiền trước cho nhiều năm thì tiền thuê đất còn lại được xử lý ra sao khi Nhà nước thu hồi đất?

Luật Hoàng Anh