Doanh nghiệp bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp trong các trường hợp nào?

Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp là căn cứ pháp lý cho sự tồn tại và hoạt động của doanh nghiệp. Vậy trong các trường hợp cụ thể nào thì Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp sẽ bị thu hồi? Luật Hoàng Anh xin giải đáp vấn đề này trong bài viết dưới đây.

Việc thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp được thực hiện dựa trên việc xác định hành vi vi phạm có tính chất nghiêm trọng của doanh nghiệp, đồng thời chấm dứt hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Các trường hợp cụ thể được quy định tại Điều 212 Luật Doanh nghiệp năm 2020 như sau:

“Điều 212. Thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp

1. Doanh nghiệp bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp trong trường hợp sau đây:

a) Nội dung kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp là giả mạo;

b) Doanh nghiệp do những người bị cấm thành lập doanh nghiệp theo quy định tại khoản 2 Điều 17 của Luật này thành lập;

c) Doanh nghiệp ngừng hoạt động kinh doanh 01 năm mà không thông báo với Cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan thuế;

d) Doanh nghiệp không gửi báo cáo theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 216 của Luật này đến Cơ quan đăng ký kinh doanh trong thời hạn 06 tháng kể từ ngày hết hạn gửi báo cáo hoặc có yêu cầu bằng văn bản;

đ) Trường hợp khác theo quyết định của Tòa án, đề nghị của cơ quan có thẩm quyền theo quy định của luật.”

Trong các trường hợp cụ thể sau, doanh nghiệp sẽ bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp:

1. Nội dung kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp là giả mạo

Việc xác định nội dung kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp là giả mạo được hướng dẫn bởi Điều 74 Nghị định 01/2021/NĐ-CP ngày 04 tháng 01 năm 2021 của Chính phủ:

“Điều 74. Xác định nội dung kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp là giả mạo

1. Trường hợp có căn cứ xác định nội dung kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp là giả mạo, tổ chức, cá nhân có quyền đề nghị Phòng Đăng ký kinh doanh thực hiện thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và có trách nhiệm cung cấp cho Phòng Đăng ký kinh doanh một trong các văn bản cần thiết theo quy định tại khoản 2 Điều này.

2. Văn bản xác định nội dung kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp là giả mạo bao gồm:

a) Bản sao văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp văn bản trả lời văn bản do cơ quan đó cấp bị giả mạo;

b) Bản sao văn bản trả lời của cơ quan công an về việc nội dung kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp là giả mạo.

3. Trường hợp cần xác định nội dung kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp là giả mạo để làm cơ sở thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 212 Luật Doanh nghiệp, Phòng Đăng ký kinh doanh gửi văn bản kèm theo hồ sơ đăng ký doanh nghiệp đến cơ quan quy định tại điểm a, điểm b khoản 2 Điều này. Các cơ quan có trách nhiệm trả lời bằng văn bản về kết quả xác định theo đề nghị của Phòng Đăng ký kinh doanh trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được văn bản đề nghị. Căn cứ kết luận của các cơ quan nêu trên, Phòng Đăng ký kinh doanh thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp theo trình tự, thủ tục quy định tại khoản 1 Điều 75 Nghị định này nếu nội dung kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp là giả mạo.”

Khi phát hiện nội dung kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp là giả mạo, bất cứ tổ chức, cá nhân nào cũng có quyền đề nghị Phòng Đăng ký kinh doanh thực hiện thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, tuy nhiên tổ chức, cá nhân đó phải cung cấp đủ văn bản cần thiết chứng minh có giả mạo của doanh nghiệp.

2. Doanh nghiệp do những người bị cấm thành lập doanh nghiệp theo quy định tại khoản 2 Điều 17 của Luật này thành lập.

Khoản 2 Điều 17 quy định những chủ thể bị cấm thành lập doanh nghiệp như sau:

“Điều 17. Quyền thành lập, góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp và quản lý doanh nghiệp

2. Tổ chức, cá nhân sau đây không có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp tại Việt Nam:

a) Cơ quan nhà nước, đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân sử dụng tài sản nhà nước để thành lập doanh nghiệp kinh doanh thu lợi riêng cho cơ quan, đơn vị mình;

b) Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức;

c) Sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng trong các cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam; sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp, công nhân công an trong các cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân Việt Nam, trừ người được cử làm đại diện theo ủy quyền để quản lý phần vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp hoặc quản lý tại doanh nghiệp nhà nước;

d) Cán bộ lãnh đạo, quản lý nghiệp vụ trong doanh nghiệp nhà nước theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 88 của Luật này, trừ người được cử làm đại diện theo ủy quyền để quản lý phần vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp khác;

đ) Người chưa thành niên; người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; người bị mất năng lực hành vi dân sự; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi; tổ chức không có tư cách pháp nhân;

e) Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc hoặc đang bị Tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định; các trường hợp khác theo quy định của Luật Phá sản, Luật Phòng, chống tham nhũng.

Trường hợp Cơ quan đăng ký kinh doanh có yêu cầu, người đăng ký thành lập doanh nghiệp phải nộp Phiếu lý lịch tư pháp cho Cơ quan đăng ký kinh doanh;

g) Tổ chức là pháp nhân thương mại bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định theo quy định của Bộ luật Hình sự.”

Ngay trong quy định chung về thành lập doanh nghiệp, pháp luật đã không cho phép các chủ thể này có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp. Nếu những chủ thể này có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp sẽ ảnh hưởng đến lợi ích xã hội và nhà nước. Vì bất cứ lý do nào mà họ vẫn có thể đăng ký thành lập doanh nghiệp, khi phát hiện sai phạm trong quá trình cấp, cơ quan nhà nước sẽ thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp của doanh nghiệp đó.

3. Doanh nghiệp ngừng hoạt động kinh doanh 01 năm mà không thông báo với Cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan thuế.

Trong quá trình hoạt động, nếu có nhu cầu ngừng sản xuất kinh doanh trong một khoảng thời gian, doanh nghiệp có thể làm thủ tục tạm ngừng kinh doanh tại Cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan thuế. Việc doanh nghiệp ngừng hoạt động kinh doanh 1 năm mà không thông báo với cơ quan có thẩm quyền là căn cứ để tiến hành thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.

4. Doanh nghiệp không gửi báo cáo theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 216 của Luật này đến Cơ quan đăng ký kinh doanh trong thời hạn 06 tháng kể từ ngày hết hạn gửi báo cáo hoặc có yêu cầu bằng văn bản.

Cụ thể quy định tại điểm c khoản 1 Điều 216 Luật Doanh nghiệp năm 2020 là:

“Điều 216. Cơ quan đăng ký kinh doanh

1. Cơ quan đăng ký kinh doanh có nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:

c) Yêu cầu doanh nghiệp báo cáo về việc tuân thủ quy định của Luật này khi xét thấy cần thiết; đôn đốc việc thực hiện nghĩa vụ báo cáo của doanh nghiệp;”

Một doanh nghiệp khi thành lập và hoạt động có nghĩa vụ tuân thủ theo quy định về Luật Doanh nghiệp. Bất cứ tổ chức nào dù có tư cách pháp nhân hay không cũng giống như thể nhân, luôn phải chịu mọi trách nhiệm về mọi mặt hoạt động của mình cũng như phải gánh mọi nghĩa vụ liên quan đến mình. Trong trường hợp thấy cần thiết, nhằm bảo đảm môi trường kinh doanh, cơ quan đăng ký kinh doanh yêu cầu doanh nghiệp báo cáo về việc tuân thủ quy định pháp luật. Tuy nhiên, như thế nào là trường hợp cần thiết, căn cứ cho việc nếu doanh nghiệp báo cáo không rõ ràng, không được chấp nhận… Đây lại là vấn đề mà pháp luật chưa quy định rõ.

5. Trường hợp khác theo quyết định của Tòa án, đề nghị của cơ quan có thẩm quyền theo quy định của luật.

Khi doanh nghiệp có sai phạm nghiêm trọng, Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền có thể đưa ra quyết định, đề nghị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp của doanh nghiệp đó.

Trên đây là các trường hợp thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Doanh nghiệp bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp là một trong các trường hợp dẫn tới giải thể doanh nghiệp. Thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp đồng nghĩa với việc khai tử doanh nghiệp. Điều này sẽ dẫn tới những hậu quả tiêu cực như: người lao động của doanh nghiệp bị mất việc làm; doanh nghiệp mất khả năng trả nợ thuế; mất đi một doanh nghiệp và mất đi khoản thuế trong tương lai. Vì thế, việc quy định và thực hiện các quy định này luôn cần sự nghiêm túc và phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức, cá nhân.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật Doanh nghiệp

Luật Hoàng Anh