Hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ là gì?

Theo quy định của pháp luật thì hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ là một trong hai hoạt động giao dịch, bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh.

Theo Khoản 18 Điều 2 Thông tư 58/2021/TT-BTC quy định về khái niệm hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ như sau:

“Điều 2. Giải thích từ ngữ

18. Hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ là hợp đồng tương lai dựa trên tài sản cơ sở là trái phiếu Chính phủ hoặc trái phiếu giả định có một số đặc trưng cơ bản của trái phiếu Chính phủ.”

Trong đó theo quy định tại Khoản 1 Điều 4 Thông tư 58/2021/TT-BTC quy định tài sản cơ sở của hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ là

- Trái phiếu Chính phủ đang giao dịch trên thị trường; hoặc

- Trái phiếu giả định có một số đặc trưng cơ bản của trái phiếu Chính phủ. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước xây dựng các đặc trưng cơ bản của trái phiếu Chính phủ, thiết kế trái phiếu giả định báo cáo Bộ Tài chính chấp thuận trước khi thực hiện.

Theo Khoản 2, Khoản 3, Khoản 4 Điều 4 Thông tư 58/2021/TT-BTC quy định về hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ như sau:

- Hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ khi đáo hạn được thực hiện dưới hình thức thanh toán bằng tiền hoặc chuyển giao tài sản cơ sở theo quy chế của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam. Phương thức thanh toán phải được quy định trước khi niêm yết.

- Mẫu hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ do Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam ban hành sau khi báo cáo và được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chấp thuận.

- Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội phối hợp với Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam xác định và công bố trên trang thông tin điện tử các nội dung sau:

+ Danh sách các trái phiếu Chính phủ có thể chuyển giao, nguyên tắc xác định và hệ số chuyển đổi (đối với hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ thực hiện hợp đồng dưới hình thức chuyển giao tài sản cơ sở);

+ Danh sách các trái phiếu Chính phủ được sử dụng để xác định giá thanh toán cuối cùng, nguyên tắc xác định và tỷ trọng từng trái phiếu trong danh sách đó (đối với hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ thực hiện hợp đồng dưới hình thức thanh toán bằng tiền).

- Việc xác định và công bố thông tin về các trái phiếu Chính phủ thực hiện theo quy chế của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam. Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội phối hợp với Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam xác định thời điểm cuối cùng để chốt danh sách các trái phiếu Chính phủ có thể chuyển giao hoặc được sử dụng để xác định giá thanh toán cuối cùng. Sau thời điểm đó, Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội và Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam không được điều chỉnh danh sách các trái phiếu Chính phủ nêu trên.

Ví dụ về hợp đồng trái phiếu Chính phủ:

Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) đã ra mắt sản phẩm phái sinh mới là hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ (TPCP) kỳ hạn 10 năm. Cụ thể, hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm có tài sản cơ sở là TPCP giả định có kỳ hạn 10 năm, mệnh giá 100.000 đồng, lãi suất danh nghĩa 5,0%/năm, trả lãi định kỳ cuối kỳ 12 tháng/lần, trả gốc một lần khi đáo hạn. 

- Số lượng hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm tối đa được nắm giữ trên 1 tài khoản đối với nhà đầu tư tổ chức chuyên nghiệp là 10.000 hợp đồng, nhà đầu tư tổ chức là 5.000 hợp đồng, và nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp là 3.000 hợp đồng.

- Cũng giống như các hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ khác, nhà đầu tư cũng cần phải ký quỹ đảm bảo thanh toán. Tỷ lệ ký quỹ sẽ do VSD quy định và sẽ được công bố thông tin 02 ngày trước khi áp dụng chính thức. Các công ty chứng khoán có thể áp dụng các mức ký quỹ bằng hoặc cao hơn mức ký quỹ do Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) công bố.

- Biên độ dao động giá của hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm là ±3% so với giá tham chiếu. Giá tham chiếu là giá thanh toán cuối ngày của ngày giao dịch liền trước hoặc giá lý thuyết đối với mã hợp đồng niêm yết mới.

- Ngày thanh toán cuối cùng là ngày làm việc thứ ba kể từ ngày giao dịch cuối cùng. Ngày giao dịch cuối cùng là ngày 25 của tháng đáo hạn hoặc ngày giao dịch liền trước nếu ngày 25 là ngày nghỉ.

- Phương thức thanh toán sẽ là chuyển giao vật chất tại ngày thanh toán cuối cùng. Tiêu chuẩn trái phiếu chuyển giao là TPCP do Kho bạc Nhà nước (KBNN) phát hành trả lãi định kỳ cuối kỳ 12 tháng/lần, và có các kỳ trả lãi bằng nhau, trả gốc một lần khi đáo hạn, có kỳ hạn còn lại từ 8 năm đến 11 năm tính đến ngày thanh toán cuối cùng, có giá trị niêm yết tối thiểu 2.000 tỷ đồng. Hệ số chuyển đổi được tính theo lãi suất danh nghĩa 5,0%/năm.

Nhà đầu tư có thể lựa chọn đáo hạn vị thế hoặc đóng vị thế trước hạn. Khi nhà đầu tư muốn đóng vị thế trước hạn chỉ cần thực hiện giao dịch ngược lại với vị thế ban đầu của mình với số hợp đồng và kỳ hạn tương ứng

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật chứng khoán.

Luật Hoàng Anh