Phạm vi điều chỉnh của Luật đầu tư được quy định như thế nào?

Phạm vi điều chỉnh của luật đầu tư được hiểu là giới hạn những nội dung pháp lý mà pháp luật về đầu tư điều chỉnh. Nói cái khác, pháp luật về đầu tư sẽ chỉ điều chỉnh các quan hệ đầu tư phát sinh từ những nội dung pháp lý này. Tùy thuộc vào quan điểm, cách tiếp cận của mỗi quốc gia về đầu tư mà nội dung điều chỉnh của pháp luật đầu tư có sự thay đổi, khác nhau.

Theo Điều 1 Luật đầu tư số 61/2020/QH14 ngày 17 tháng 6 năm 2020 quy định về phạm vi điều chỉnh của Luật đầu tư như sau:

“Điều 1. Phạm vi điều chỉnh

Luật này quy định về hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam và hoạt động đầu tư kinh doanh từ Việt Nam ra nước ngoài.”

Xét ở góc độ chủ thể, vì Luật đầu tư điều chỉnh hoạt động đầu tư kinh doanh, nên chủ thể chính của Luật đầu tư là các cá nhân, tổ chức tự mình thực hiện hoạt động đầu tư dưới những hình thức mà pháp luật quy định. Do vậy, luật đầu tư giới hạn phạm vi điều chỉnh ở những vấn đề liên quan đến đầu tư kinh doanh của các nhà đầu tư là các tổ chức, cá nhân kinh doanh.

Đối với hoạt động đầu tư kinh doanh, những nội dung pháp lý thường được điều chỉnh bao gồm: xác định nội hàm của đầu tư, bảo đảm đầu tư, ưu đãi đầu tư, hỗ trợ đầu tư, thủ tục đầu tư, triển khai hoạt động. Đây là những vấn đề mà nhà đầu tư quan tâm khi quyết định thực hiện hoạt động đầu tư, đặc biệt, đối với những nhà đầu tư nước ngoài, khi mang tài sản thực hiện hoạt động đầu tư tại lãnh thổ của một quốc gia khác. Chính vì vậy, pháp luật về đầu tư của mỗi quốc gia thường có những quy định về những nội dung này để tạo sự yên tâm cho các nhà đầu tư.

Trước tiên là vấn đề xác định nội hàm của đầu tư. Việc xác định nội hàm của đầu tư có ý nghĩa tiên quyết trong việc xác định đối tượng và phạm vi điều chỉnh của luật đầu tư. Bởi tất cả những quan hệ thuộc đối tượng điều chỉnh cũng như những vấn đề pháp lý thuộc phạm vi điều chỉnh của luật đầu tư sẽ xoay quanh Nội hàm của đầu tư. Nếu đó là các quan hệ phát sinh từ đầu tư thì sẽ thuộc đối tượng điều chỉnh của Luật đầu tư. Những vấn đề pháp lý liên quan đến đầu tư sẽ thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật đầu tư.

Tiếp theo là vấn đề bảo đảm đầu tư. Vì hoạt động đầu tư liên quan trực tiếp đến tài sản mà nhà đầu tư bỏ ra, với mong muốn tài sản của mình phải được bảo toàn trong quá trình thực hiện đầu tư nhằm mục đích lợi nhuận, nên pháp luật đầu tư thường có những quy định về bảo đảm đầu tư. Đặc biệt, đối với những nhà đầu tư nước ngoài, khi họ mang tài sản đến một nước khác để thực hiện hoạt động đầu tư, họ luôn có tư tưởng không an tâm trước những quyết định hành chính của quốc gia nước tiếp nhận đầu tư xâm phạm đến quyền sở hữu đối với tài sản của mình. Do vậy, để đem lại sự an tâm nhất cho các nhà đầu tư, quốc gia tiếp nhận đầu tư thường luận hóa những cam kết về bảo đảm quyền sở hữu đối với tài sản của nhà đầu tư khi thực hiện hoạt động đầu tư trên lãnh thổ quốc gia. Bên cạnh đó, các nhà đầu tư cũng mong muốn việc thực hiện các hoạt động đầu tư không bị chi phối quá nhiều bởi những chính sách gây cản trở, khó khăn cho việc thực hiện hoạt động đầu tư. Ví dụ: chính sách liên quan đến yêu cầu tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm, yêu cầu về tỷ lệ xuất khẩu... Do vậy, pháp luật đầu tư của các quốc gia cũng thường có quy định về vấn đề này như cam kết bảo đảm quyền sở hữu của nhà đầu tư, cam kết liên quan đến hoạt động đầu tư nhằm hạn chế sự can thiệp của các cơ quan quản lý nhà nước đối với hoạt động đầu tư, cam kết liên quan đến sự ổn định pháp luật về đầu tư, cam kết về phương thức giải quyết tranh chấp liên quan đến đầu tư.

Bên cạnh bảo đảm đầu tư, các vấn đề về ưu đãi, hỗ trợ đầu tư có ý nghĩa quan trọng trong việc khuyến khích, thu hút đầu tư. Một quốc gia muốn thu hút, thúc đẩy hoạt động đầu tư thì cần phải có những quy định pháp luật mang tính ưu đãi, hỗ trợ cho việc thực hiện hoạt động đầu tư. Pháp luật đầu tư của mỗi quốc gia sẽ có thể chứa đựng hoặc không chứa đựng các quy định liên quan đến ưu đãi, hỗ trợ đầu tư tùy vào chính sách về đầu tư của quốc gia mình. Ngoài ra, những vấn đề liên quan đến quá trình triển khai thực hiện hoạt động đầu tư cũng được các nhà đầu tư quan tâm và điều chỉnh bởi pháp luật về đầu tư. Ví dụ, các nội dung liên quan đến tạm dừng hoạt động đầu tư, chuyển nhượng dự án đầu tư, chấm dứt hoạt động đầu tư.

Một trong những vấn đề trọng tâm mà pháp luật về đầu tư thường phải được quy định rõ ràng, đó là các trình tự, thủ tục đầu tư. Đây là các quy định giúp thực hiện quản lý nhà nước về hoạt động đầu tư, cũng là những quy định có ý nghĩa quan trọng đối với việc thu hút, thúc đẩy hoạt động đầu tư. Trình tự, thủ tục đầu tư càng ngắn gọn, nhanh chóng sẽ giúp các hoạt động đăng ký đầu tư như được thực hiện hiệu quả, mang lại lợi ích cho các nhà đầu tư. Các quy định này giúp nhà đầu tư xác định được những việc cần phải làm đối với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền khi muốn thực hiện hoạt động đầu tư.

Bên cạnh những nội dung nêu trên, những vấn đề liên quan đến phương thức giải quyết tranh chấp giữa các nhà đầu tư, giữa nhà đầu tư với cơ quan có thẩm quyền của nước tiếp nhận đầu tư cũng thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật đầu tư. Khi thực hiện các hoạt động đầu tư, những mâu thuẫn, bất đồng sẽ là khó tránh khỏi giữa các nhà đầu tư cùng thực hiện chung dự án, giữa nhà đầu tư với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền đối với những quyết định hành chính liên quan đến hoạt động đầu tư của họ. Chính vì vậy, điều mà các nhà đầu tư quan tâm là quyền được sử dụng các phương thức giải quyết tranh chấp. Đối với các nhà đầu tư nước ngoài, các quy định về phương thức giải quyết tranh chấp được quyền sử dụng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với họ, giúp họ yên tâm để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi có tranh chấp xảy ra, nhất là khi những tranh chấp đó liên quan đến cơ quan có thẩm quyền của nước tiếp nhận đầu tư, và việc sử dụng phương thức giải quyết tranh chấp, nhưng trọng tài hoặc trọng tài quốc tế... Có thể giúp mang đến cho họ cảm giác an toàn và khách quan hơn so với việc sử dụng các phương thức giải quyết thông qua Tòa án quốc gia.

Việc xác định phạm vi điều chỉnh của luật đầu tư giúp giới hạn những vấn đề của luật đầu tư điều chỉnh, đó là những vấn đề liên quan đến đầu tư, đến các nhà đầu tư. Do đó, những quan hệ phát sinh không liên quan đến đầu tư, không liên quan đến các nhà đầu tư sẽ không thuộc phạm vi điều chỉnh của luật đầu tư.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật đầu tư

Luật Hoàng Anh