Các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính là gì?

1. Căn cứ pháp lý

Các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính được quy định tại Chương XXII Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 ngày 27/11/2015 ngày 27/11/2015 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 12/2017/QH14 ngày 26/06/2017 (sau đây gọi tắt là Bộ luật hình sự).

Các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính được hiểu là các hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm đến một nhóm các quan hệ xã hội cùng tính chất là trật tự quản lý hành chính, xâm phạm đến hoạt động đúng đắn và bình thường của các cơ quan Nhà nước, tổ chức, làm giảm hiệu lực quản lý của các cơ quan Nhà nước.

Quản lý hành chính là chức năng cơ bản và là bộ phận quan trọng nhất của hoạt động quản lý xã hội của Nhà nước. Biện pháp hình sự được xây dựng trên cơ sở kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục, thuyết phục và cưỡng chế nhằm bảo đảm cho mọi hành vi xâm phạm trật tự quản lý hành chính phải được phát hiện nhanh chóng, kịp thời và xử lý nghiêm minh.

Gồm 22 Điều luật cụ thể như sau:

Điều 330. Tội chống người thi hành công vụ

Điều 331. Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân

Điều 332. Tội trốn tránh nghĩa vụ quân sự

Điều 333. Tội không chấp hành lệnh gọi quân nhân dự bị nhập ngũ

Điều 334. Tội làm trái quy định về việc thực hiện nghĩa vụ quân sự

Điều 335. Tội cản trở việc thực hiện nghĩa vụ quân sự

Điều 336. Tội đăng ký hộ tịch trái pháp luật

Điều 337. Tội cố ý làm lộ bí mật nhà nước; tội chiếm đoạt, mua bán hoặc tiêu hủy vật hoặc tài liệu bí mật nhà nướcĐiều 338. Tội vô ý làm lộ bí mật nhà nước; tội làm mất vật, tài liệu bí mật nhà nước

Điều 338. Tội vô ý làm lộ bí mật nhà nước; tội làm mất vật, tài liệu bí mật nhà nước

Điều 339. Tội giả mạo chức vụ, cấp bậc, vị trí công tác

Điều 340. Tội sửa chữa và sử dụng giấy chứng nhận, các tài liệu của cơ quan, tổ chức

Điều 341. Tội làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; tội sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan, tổ chức

Điều 342. Tội chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức

Điều 343. Tội vi phạm các quy định về quản lý nhà ở

Điều 344. Tội vi phạm quy định về hoạt động xuất bản

Điều 345. Tội vi phạm các quy định về bảo vệ và sử dụng di tích lịch sử - văn hóa, danh lam, thắng cảnh gây hậu quả nghiêm trọng

Điều 346. Tội vi phạm quy chế về khu vực biên giới

Điều 347. Tội vi phạm quy định về xuất cảnh, nhập cảnh; tội ở lại Việt Nam trái phép

Điều 348. Tội tổ chức, môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh hoặc ở lại Việt Nam trái phép

Điều 349. Tội tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép

Điều 350. Tội cưỡng ép người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép

Điều 351. Tội xúc phạm Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc ca

Các tội phạm quy định tại Chương XXII Bộ luật hình sự là những hành vi nguy hiểm cho xã hội xâm phạm các quan hệ xã hội cùng loại liên hệ chặt chẽ với nhau, tác động qua lại lẫn nhau và có những đặc điểm chung nên được sắp xếp trong cùng một chương. Đó là những quan hệ xã hội trong lĩnh vực quản lý hành chính Nhà nước.

2. Dấu hiệu pháp lý của các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính

2.1. Khách thể của tội phạm

Các tội phạm này không chỉ xâm phạm trật tự quản lý hành vi nói chung, mà trong nhiều trường hợp còn trực tiếp xâm phạm và gây thiệt hại về tính mạng, thiệt hại nghiêm trọng về sức khoẻ của nhân dân, tài sản của Nhà nước, của các tổ chức hoặc của công dân. Việc quy định các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính trong Bộ luật hình sự không chỉ nhằm bảo đảm hoạt động quản lý hành chính của bộ máy Nhà nước xã hội chủ nghĩa đạt hiệu quả mà còn bảo vệ tính mạng, sức khoẻ của nhân dân, tài sản của Nhà nước, của các tổ chức và của công dân.

Trật tự quản lý hành chính là trật tự trong hoạt động quản lý của các cơ quan Nhà nước đối với các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội. Giữ gìn trật tự trong lĩnh vực này cũng đồng thời nhằm bảo đảm sự an toàn về tính mạng, sức khoẻ cho những người thực hiện nhiệm vụ quản lý hành chính.

2.2. Mặt khách quan của tội phạm

Mặt khách quan của đa số các tội phạm quy định trong Chương XXII Bộ luật hình sự được thể hiện cả ở dạng hành động và không hành động.

Một số tội phạm chỉ có thể được thực hiện ở dạng hành động như tội chống người thi hành công vụ; tội cố ý làm lộ bí mật Nhà nước, chiếm đoạt, mua bán, tiêu huỷ tài liệu bí mật Nhà nước; tội sửa chữa, sử dụng giấy chứng nhận và các tài liệu của cơ quan, tổ chức; tội làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức;...

Hậu quả nghiêm trọng về tính mạng, sức khỏe hoặc về tài sản không phải là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành của đa số các tội phạm quy định trong Chương XX.

2.3. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của các tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính có thể là bất kì ai. Họ có thể là người Việt Nam, người nước ngoài hoặc người không quốc tịch.

Ngoài ra, chủ thể của tội phạm phải thỏa mãn điều điện là người có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự và từ đủ 16 tuổi trở lên.

Bộ luật Hình sự không quy định thế nào là năng lực trách nhiệm hình sự nhưng có quy định loại trừ trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội trong tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự tại Điều 21 Bộ luật Hình sự. Theo đó, người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự. Như vậy, người có năng lực trách nhiệm hình sự phải là người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi có năng nhận thức và khả năng điều khiển hành vi của mình.

Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự. Người từ đủ 16 tuổi sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với mọi loại tội. Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một số điều nhưng không có điều nào thuộc Chương XXII Bộ luật hình sự. Như vậy chủ thể của tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính là người từ đủ 16 tuổi trở lên.

2.4. Mặt chủ quan của tội phạm

Đa số hành vi phạm tội quy định ở Chương XXII Bộ luật hình sự được thực hiện do lỗi cố ý. Chỉ có một số ít hành vi phạm tội được thực hiện do lỗi vô ý.

Mục đích và động cơ phạm tội không phải là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành của các tội phạm này. Đối với một số tội, mục đích và động cơ phạm tội là một trong các căn cứ để phân biệt các tội này với các tội xâm phạm an ninh quốc gia.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Bộ luật Hình sự

Luật Hoàng Anh