Chủ thể nào có thẩm quyền tiến hành tố tụng đối với người dưới 18 tuổi?

1. Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 415 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) tuân thủ pháp luật về người tiến hành tố tụng đối với người dưới 18 tuổi được quy định như sau:

“Điều 415. Người tiến hành tố tụng

Người tiến hành tố tụng đối với vụ án có người dưới 18 tuổi phải là người đã được đào tạo hoặc có kinh nghiệm điều tra, truy tố, xét xử vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi, có hiểu biết cần thiết về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người dưới 18 tuổi.”

2. Quy định BLTTHS 2015 về người tiến hành tố tụng đối với vụ án có người dưới 18 tuổi.

Người tiến hành tố tụng là người được phân công trực tiếp giải quyết các vụ án hình sự theo chức năng thẩm quyền được giao. Họ là Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán. Để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình họ phải có đầy đủ các tiêu chuẩn do pháp luật quy định. Như đối với Điều tra viên, Luật tổ chức CQĐT hình sự quy định phải là công dân Việt Nam trung thành với Tổ quốc và Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam, có phẩm chất đạo đức tốt, liên khiết, trung thực, bản lĩnh chính trị vững vàng, có tinh thần kiên quyết bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa; có trình độ Đại học An ninh, đại học Cảnh sát hoặc cử nhân luật trở lên; Có thời gian làm công tác pháp luật theo quy định của Luật này; Đã được đào tạo về nghiệp vụ Điều tra; Có sức khỏe bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao (theo quy định tại Điều 46 Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự số: 99/2015/QH13 ngày 26 tháng 11 năm 2015.)

Hay theo quy định tại Điều 75 Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân 2014 có quy định về tiêu chuẩn của Kiểm sát viên như sau:

“Điều 75. Tiêu chuẩn chung của Kiểm sát viên

1. Là công dân Việt Nam trung thành với Tổ quốc và Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, có phẩm chất đạo đức tốt, liêm khiết, trung thực, bản lĩnh chính trị vững vàng, có tinh thần kiên quyết bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa.

2. Có trình độ cử nhân luật trở lên.

3. Đã được đào tạo về nghiệp vụ kiểm sát.

4. Có thời gian làm công tác thực tiễn theo quy định của Luật này.

5. Có sức khỏe bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Và Điều 67 Luật tổ chức Tòa án nhân dân 2014 có quy định về tiêu chuẩn của Thẩm phán như sau:

“Điều 67. Tiêu chuẩn Thẩm phán

1. Là công dân Việt Nam, trung thành với Tổ quốc và Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, có phẩm chất đạo đức tốt, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có tinh thần dũng cảm và kiên quyết bảo vệ công lý, liêm khiết và trung thực.

2. Có trình độ cử nhân luật trở lên.

3. Đã được đào tạo nghiệp vụ xét xử.

4. Có thời gian làm công tác thực tiễn pháp luật.

5. Có sức khỏe bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao.”

Khi tiến hành giải quyết các vụ án hình sự có người bị bắt, bị tạm giữ, bị can, bị cáo, người bị hại, người làm chứng là người dưới 18 tuổi, Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán ngoài những kiến thức chung về người phạm tội, pháp luật tố tụng hình sự đòi hỏi họ cần phải có thêm những hiểu biết cần thiết về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người dưới 18 tuổi cũng như về hoạt động đấu tranh phòng, chống tội phạm do người dưới 18 tuổi để bảo đảm cho việc tiến hành các hoạt động điều tra truy tố, xét xử được tuân thủ theo đúng pháp luật và phù hợp với chính sách hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội. Tương tự như vậy, Hội thẩm nhân dân tham gia phiên tòa xét xử người dưới 18 tuổi phạm tội cũng phải là người có kinh nghiệm công tác giáo dục người chưa thành niên như Cán bộ trong tổ chức Đoàn thanh niên, giáo viên giảng dạy trong các nhà trường, hay là những người có kiến thức, hiểu biết về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người dưới 18 tuổi.

Ngoài ra, việc phân công người có thẩm quyền tiến hành tố tụng được quy định tại Điều 5 Thông tư liên tịch 06/2018/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BTP-BLĐTBXH, cụ thể:

“Điều 5. Phân công người có thẩm quyền tiến hành tố tụng

1. Điều tra viên, Cán bộ điều tra, Kiểm sát viên, Thẩm phán khi được phân công tiến hành tố tụng đối với vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi phải có ít nhất một trong các điều kiện sau đây:

a) Có kinh nghiệm khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử các vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi;

b) Đã được đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng về kỹ năng giải quyết các vụ án hình sự có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi;

c) Đã được đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người dưới 18 tuổi.

2. Hội thẩm tham gia Hội đồng xét xử sơ thẩm vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi phải có người là giáo viên, cán bộ Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh hoặc người có kinh nghiệm, hiểu biết tâm lý người dưới 18 tuổi.

Người có kinh nghiệm, hiểu biết tâm lý người dưới 18 tuổi là người có thâm niên công tác trong lĩnh vực tư pháp, quản lý, đào tạo, bảo vệ, chăm sóc và giáo dục người dưới 18 tuổi; người được đào tạo về giáo dục thanh, thiếu niên, nhi đồng hoặc những người khác có kinh nghiệm, hiểu biết tâm lý người dưới 18 tuổi.”

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015

Luật Hoàng Anh