Đình chỉ thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh khi nào?

1. Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 454 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) tuân thủ pháp luật về đình chỉ thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh được quy định như sau:

“Điều 454. Đình chỉ thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh

1. Biện pháp bắt buộc chữa bệnh được thực hiện ở cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần do Viện kiểm sát hoặc Tòa án chỉ định theo quy định của pháp luật.

2. Khi có thông báo của thủ trưởng cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần về việc người bị bắt buộc chữa bệnh đã khỏi bệnh thì cơ quan đã đề nghị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh hoặc Viện kiểm sát, Tòa án đã ra quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh trưng cầu giám định pháp y tâm thần về tình trạng bệnh của người bị bắt buộc chữa bệnh.

Căn cứ kết luận giám định về việc người bị bắt buộc chữa bệnh đã khỏi bệnh, Viện kiểm sát, Tòa án ra quyết định đình chỉ thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh.

3. Quyết định đình chỉ thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh phải được cơ quan đã đề nghị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh hoặc Viện kiểm sát, Tòa án gửi ngay cho cơ sở bắt buộc chữa bệnh và người đại diện của người bị bắt buộc chữa bệnh.

4. Các hoạt động tố tụng, việc chấp hành hình phạt đã bị tạm đình chỉ có thể được phục hồi theo quy định của Bộ luật này.”

2. Quy định của BLTTHS 2015 về đình chỉ thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh

Biện pháp bắt buộc chữa bệnh được thực hiện ở cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần. Hiện nay, tổ chức cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần nước ta gồm có những tổ chức sau:

- Viện giám định pháp y tâm thần Trung ương và bệnh viện tâm thần Trung ương 1 (Thường tín, Hà Nội) có trách nhiệm tiếp nhận, quản lý, điều trị những người bị bắt buộc chữa bệnh ở các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thuộc khu vực phía Bắc;

- Bệnh viện tâm thần Đà Nẵng (thành phố Đà Nẵng) có trách nhiệm tiếp nhận, quản lý, điều trị những người bị bắt buộc chữa bệnh ở các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thuộc khu vực miền Trung, Tây Nguyên;

- Phân viện giám định pháp y tâm thần phía Nam và Bệnh viện tâm thần Trung ương 2 (Biên hòa, Đồng Nai) có trách nhiệm tiếp nhận, quản lý, điều trị những người bị bắt buộc chữa bệnh ở các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thuộc khu vực phía Nam.

Ngoài các cơ sở này, không cơ sở y tế nào khác có thẩm quyền tiến nhận và chữa bệnh cho những người bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh. Tùy theo vị trí địa lý, Viện kiểm sát Tòa án ra quyết định về việc áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh, trong quyết định phải chỉ định rõ việc cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần nào có trách nhiệm thi hành quyết định. Quyết định này phải được gửi trực tiếp cho cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần được chỉ định để thi hành.

Đình chỉ thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh là việc chấm dứt việc bắt buộc chữa bệnh theo thông báo của thủ trưởng cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần về việc người bị bắt buộc chữa bệnh đã khỏi bệnh. Khi có thông báo của thủ trưởng cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần về việc người bị bắt buộc chữa bệnh đã khỏi bệnh thì cơ quan đã đề nghị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh hoặc Viện kiểm sát, Tòa án đã ra quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh trưng cầu giám định pháp y tâm thần về tình trạng bệnh của người bị bắt buộc chữa bệnh. Việc trưng cầu giám định pháp y tâm thần về tình trạng bệnh của người bị bắt buộc chữa bệnh trong trường hợp này là cần thiết để đảm bảo tính khách quan, chính xác trong việc ra các quyết định tố tụng.

Trong trường hợp kết luận giám định xác định người bị bắt buộc chữa bệnh đã khỏi bệnh thì căn cứ kết luận giám định, Viện kiểm sát, Tòa án quyết định đình chỉ thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh.

Quyết định đình chỉ thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh phải được cơ quan đã đề nghị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh hoặc Viện kiểm sát, Tòa án gửi ngay cho cơ sở bắt buộc chữa bệnh và người đại diện của người bị bắt buộc chữa bệnh.

Sau khi có quyết định đình chỉ thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh các hoạt động tố tụng, việc chấp hành hình phạt đã bị tạm đình chỉ có thể được phục hồi theo quy định của BLTTHS 2015.

Như vậy, BLTTHS 2015 có những điểm sửa đổi, bổ sung so với BLTTHS 2003 như sau:

- Đã quy định rõ biện pháp bắt buộc chữa bệnh được thực hiện ở các cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần do Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Tòa án chỉ định theo quy định của pháp luật chứ không chung chung.

- Chỉ tiến hành trên cơ sở thông báo của thủ trưởng cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần chứ không dựa trên đơn yêu cầu của người thân thích hoặc yêu cầu của Viện kiểm sát như quy định tại Điều 317 BLTTHS 2003.

- Quy định “có quan đã đề nghị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh” cũng có quyền trưng cầu giám định pháp y tâm thần về tình trạng bệnh của người bị bắt buộc chữa bệnh.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015

Luật Hoàng Anh