Giám định lại trong trường hợp đặc biệt?

1. Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 212 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) giám định lại trong trường hợp đặc biệt được quy định như sau:

“Điều 212. Giám định lại trong trường hợp đặc biệt

Trường hợp đặc biệt, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quyết định việc giám định lại sau khi đã có kết luận của Hội đồng giám định. Việc giám định lại trong trường hợp đặc biệt phải do Hội đồng mới thực hiện, những người đã tham gia giám định trước đó không được giám định lại. Kết luận giám định lại trong trường hợp này được sử dụng để giải quyết vụ án.”

2. Quy định của BLTTHS 2015 về giám định lại trong trường hợp đặc biệt.

Đây là Điều luật mới được quy định trong BLTTHS 2015.  Giám định lại trong trường hợp đặc biệt là việc giám định được tiến hành sau khi có kết luận của Hội đồng giám định nhưng kết luận giám định là chứng cứ rất quan trọng để xác định người phạm tội, là cơ sở xác định tính chất của vụ án tuy nhiên kết luận giám định còn có những mâu thuẫn với nguồn tài liệu chứng cứ khác mà chưa được làm rõ hoặc kết luận giám định này bị can, người bị hại kiên quyết phản đối.

Để bảo đảm tính khách quan, việc giám định lại trong trường hợp đặc biệt phải do Hội đồng mới thực hiện, những người đã tham gia giám định trước đó không được giám định lại. Hội đồng giám định lại lần 2 là những giám định viên có uy tín và kinh nghiệm, chuyên sâu về lĩnh vực giám định, thể hiện tính khách quan và trí tuệ cao nhất thuộc lĩnh vực chuyên môn giám định, do đó kết luận giám định lại trong trường hợp này được sử dụng để giải quyết vụ án.

Khi vụ án đang trong giai đoạn khởi tố, điều tra truy tố thì chủ thể có quyền được trình bày ý kiến của mình về kết luận giám định tới Cơ quan Điều tra, Viện kiểm sát theo quy định tại Điều 214 BLTTHS 2015 cụ thể:

“Điều 214. Quyền của bị can, bị cáo, bị hại, người tham gia tố tụng khác đối với kết luận giám định

1. Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được đề nghị trưng cầu giám định của bị can, bị cáo, bị hại, người tham gia tố tụng khác, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải xem xét, ra quyết định trưng cầu giám định.

2. Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được kết luận giám định thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải thông báo kết luận giám định cho bị can, bị cáo, bị hại, người tham gia tố tụng khác có liên quan.

3. Bị can, bị cáo, bị hại, người tham gia tố tụng khác có quyền trình bày ý kiến của mình về kết luận giám định; đề nghị giám định bổ sung hoặc giám định lại. Trường hợp họ trình bày trực tiếp thì Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án phải lập biên bản.

4. Trường hợp Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án không chấp nhận đề nghị của bị can, bị cáo, bị hại, người tham gia tố tụng khác thì phải thông báo cho người đề nghị bằng văn bản và nêu rõ lý do.”

Khi vụ án đang trong giai đoạn xét xử, tại phiên tòa các chủ thể cũng có quyền yêu cầu giám định, căn cứ quy định tại Điều 316 BLTTHS 2015, cụ thể:

“Điều 316. Hỏi người giám định, người định giá tài sản

1. Hội đồng xét xử tự mình hoặc theo đề nghị của Kiểm sát viên, người bào chữa, người khác tham gia phiên tòa yêu cầu người giám định, người định giá tài sản trình bày kết luận của mình về vấn đề được giám định, định giá tài sản. Khi trình bày, người giám định, người định giá tài sản có quyền giải thích bổ sung về kết luận giám định, định giá tài sản, căn cứ để đưa ra kết luận giám định, định giá tài sản.

2. Kiểm sát viên, người bào chữa, người tham gia tố tụng khác có mặt tại phiên tòa có quyền nhận xét về kết luận giám định, định giá tài sản, được hỏi những vấn đề còn chưa rõ hoặc có mâu thuẫn trong kết luận giám định, định giá tài sản hoặc có mâu thuẫn với những tình tiết khác của vụ án.

3. Trường hợp người giám định, người định giá tài sản không có mặt tại phiên tòa thì chủ tọa phiên tòa công bố kết luận giám định, định giá tài sản.

4. Khi xét thấy cần thiết, Hội đồng xét xử quyết định giám định bổ sung hoặc giám định lại, định giá lại tài sản.”

Như vậy, thực tế cho thấy, có những trường hợp, sau khi có kết luận của Hội đồng giám định, kết quả giám định vẫn chưa đảm bảo giải quyết đúng đắn vụ án. Cá biệt có trường hợp, vụ án đã được giải quyết bằng quyết định hoặc bản án có hiệu lực pháp luật nhưng vẫn phát sinh yêu cầu giám định lại. Trong những trường hợp đặc biệt này, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quyết định việc giám định lại sau khi đã có kết luận của Hội đồng giám định.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015

Luật Hoàng Anh