Kê biên tài sản đối với pháp nhân bị khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử là gì?

1. Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 437 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) tuân thủ pháp luật về kê biên tài sản được quy định như sau:

“Điều 437. Kê biên tài sản

1. Kê biên tài sản áp dụng đối với pháp nhân bị khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử về tội mà Bộ luật hình sự quy định hình phạt tiền hoặc để bảo đảm bồi thường thiệt hại.

2. Chỉ kê biên phần tài sản tương ứng với mức có thể bị tịch thu, phạt tiền hoặc bồi thường thiệt hại. Tài sản bị kê biên được giao cho người đứng đầu pháp nhân có trách nhiệm bảo quản; nếu để xảy ra việc tiêu dùng, sử dụng trái phép, chuyển nhượng, đánh tráo, cất giấu, hủy hoại tài sản bị kê biên thì người này phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật.

3. Khi kê biên tài sản của pháp nhân phải có mặt những người sau:

a) Người đại diện theo pháp luật của pháp nhân;

b) Đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn nơi pháp nhân có tài sản bị kê biên;

c) Người chứng kiến.

4. Thẩm quyền, trình tự, thủ tục kê biên tài sản được thực hiện theo quy định tại Điều 128 của Bộ luật này.”

2. Quy định của BLTTHS 2015 về kê biên tài sản đối với pháp nhân bị khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử.

Kê biên tài sản trong tố tụng hình sự đối với pháp nhân là kê ra những tài sản của pháp nhân bị khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và quản lý tài sản đó theo một quy định cụ thể để chờ xử lý theo pháp luật. Việc kê biên tài sản chỉ áp dụng đối với pháp nhân bị khởi tố, điều tra, truy tố xét xử về tội mà BLHS quy định hình phạt tiền hoặc để bảo đảm bồi thường thiệt hại. Từ yêu cầu này đặt ra cho việc áp dụng pháp luật của các cơ quan tiến hành tố tụng là không kê biên tài sản một cách tùy tiện, tràn lan mà chỉ áp dụng biện pháp này khi trong quá trình xử lý vụ án hình sự có một trong các đặc điểm sau:

- Vụ án mà pháp nhân bị khởi tố, điều tra truy tố, xét xử về tội mà BLHS quy định hình phạt tiền.

- Vụ án có phần bồi thường thiệt hại theo đúng quy định của pháp luật.

Chỉ kê biên phần tài sản tương ứng với mức có thể bị tịch thu, phạt tiền hoặc bồi thường thiệt hại. Tài sản bị kê biên được giao cho người đứng đầu pháp nhân có trách nhiệm bảo quản; nếu để xảy ra việc tiêu dùng, sử dụng trái phép, chuyển nhượng, đánh tráo, cất giấu, hủy hoại tài sản bị kê biên thì người này phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật. Quy định này đòi hỏi trước khi thực hiện việc kê biên, cơ quan có thẩm quyền kê biên phải xác định được chính xác, có căn cứ về mức tài sản có thể bị tịch thu, mức tiền có thể bị phạt hoặc bồi thường thiệt hại. Khi giao tài sản bị kê biên cho người đứng đầu pháp nhân có trách nhiệm bảo quản phải xác định cho họ nghĩa vụ và trách nhiệm trong việc bảo quản tài sản phải xác định cho họ nghĩa vụ và trách nhiệm trong việc bảo quản tài sản bị kê biên theo quy định của pháp luật cũng như hậu quả pháp lý mà họ bị gánh chịu nếu như họ để xảy ra việc tiêu dùng, sử dụng trái phép, chuyển nhượng, đánh tráo, cất giấu, hủy hoại tài sản bị kê biên.

Về trình tự tiến hành kê biên tài sản, khoản 3 Điều 437 BLTTHS 2015 quy định: khi kê biên tài sản của pháp nhân phải có mặt những người sau:

- Thứ nhất, người đại diện theo pháp luật của pháp nhân;

- Thứ hai, đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn nơi pháp nhân có tài sản bị kê biên;

- Thứ ba, người chứng kiến.

Người tiến hành kê biên phải lập biên bản, ghi rõ tên và tình trạng của từng tài sản bị kê biên. Biên bản phải lập theo quy định tại Điều 178 BLTTHS 2015 và đọc cho những người có mặt nghe và cùng ký tên. Ý kiến khiếu nại của người đại diện theo pháp luật của pháp nhân, đại diện chính quyền cấp xã nơi pháp nhân có tài sản bị kê biên và người chứng kiến liên quan đến việc kê biên được ghi vào biên bản, có chữ ký xác nhận của họ và người tiến hành kê biên. Biên bản kê biên được lập thành 04 bản, trong đó một bản được giao ngay cho người đại diện theo pháp luật của pháp nhân sau khi kê biên xong, một bản giao ngay cho chính quyền xã, phường thị trấn nơi có tài sản bị kê biên, một bản gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp và một bản đưa vào hồ sơ vụ án.

Về thẩm quyền, trình tự, thủ tục kê biên tài sản đối với pháp nhân bị khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử được thực hiện theo quy định tại Điều 128 của BLTTHS 2015.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015

Luật Hoàng Anh