Kiểm sát viên rút quyết định truy tố hoặc kết luận về tội nhẹ hơn tại phiên tòa xét xử?

1. Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 319 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) kiểm sát viên rút quyết định truy tố hoặc kết luận về tội nhẹ hơn tại phiên tòa được quy định như sau:

“Điều 319. Kiểm sát viên rút quyết định truy tố hoặc kết luận về tội nhẹ hơn tại phiên tòa

Sau khi kết thúc việc xét hỏi, Kiểm sát viên có thể rút một phần hoặc toàn bộ quyết định truy tố hoặc kết luận về tội nhẹ hơn.”

2. BLTTHS 2015 về việc Kiểm sát viên rút quyết định truy tố hoặc kết luận về tội nhẹ hơn tại phiên tòa.

Việc rút một phần hay toàn bộ quyết định truy tố hoặc kết luận về tội nhẹ hơn được Kiểm sát viên thể hiện trong lời luận tội. Khi Kiểm sát viên rút một phần hay toàn bộ quyết định truy tố hoặc kết luận về tội nhẹ hơn, thì Hội đồng xét xử vẫn tiếp tục xét xử vụ án.

Trường hợp Kiểm sát viên rút một phần quyết định truy tố hoặc kết luận về tội nhẹ hơn, Hội đồng xét xử vẫn tiếp tục xét xử vụ án và ra bản án theo thủ tục chung. Nghĩa là, Hội đồng xét xử có thể chấp nhận hoặc không chấp nhận việc Kiểm sát viên rút một phần quyết định truy tố hoặc kết luận về tội nhẹ hơn.

Trong trường hợp Kiểm sát viên rút toàn bộ quyết định truy tố thì Hội đồng xét xử yêu cầu những người tham gia tố tụng tại phiên tòa trình bày ý kiến về việc rút truy tố đó. Sau đó Hội đồng xét xử nghị án theo thủ tục quy định tại khoản 4 Điều 326 BLTTHS. Cụ thể:

“Điều 326. Nghị án

4. Trường hợp Kiểm sát viên rút toàn bộ quyết định truy tố thì Hội đồng xét xử vẫn giải quyết những vấn đề của vụ án theo trình tự quy định tại khoản 1 Điều này. Nếu có căn cứ xác định bị cáo không có tội thì Hội đồng xét xử tuyên bị cáo không có tội; nếu thấy việc rút quyết định truy tố không có căn cứ thì quyết định tạm đình chỉ vụ án và kiến nghị Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện trưởng Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp.”

Và việc cùng với việc luận tội nếu Kiểm sát viên rút một phần quyết định truy tố hoặc kết luận về tội nhẹ hơn thì Hội đồng xét xử vẫn tiếp tục xét xử vụ án. Nếu Kiểm sát viên rút toàn bộ quyết định truy tố thì trước khi nghị án Hội đồng xét xử yêu cầu những người tham gia tố tụng trình bày ý kiến về việc rút đó. Khi nghị án, nếu Hội đồng xét xử cho rằng việc rút quyết định truy tố đúng đắn thì ra bản án tuyên bị cáo vô tội; nếu thấy bị cáo có tội và rút quyết định truy tố không đúng, thì ra quyết định tạm đình chỉ vụ án và kiến nghị lên Viện trưởng VKSND cùng cấp hoặc Viện trưởng VKSND cấp trên trực tiếp.

Việc Kiểm sát viên rút quyết định truy tố, nhưng Hội đồng xét xử vẫn tiếp tục xét xử vụ án hoặc kiến nghị lên VKSND cấp trên, điều này không phù hợp bởi nếu Kiểm sát viên đã rút rút toàn bộ cáo trạng thì đương nhiên sẽ không có lời luận tội, cũng không có việc đối đáp tranh luận giữa các bên và nếu Tòa án vẫn tiếp tục xét xử, vẫn ra bản án thì trái với chức năng xét xử của Tòa án, qua đó ảnh hưởng đến quyền lợi của người bị buộc tội. Đáng lẽ ra, khi Kiểm sát viên rút quyết định truy tố phần nào, thì HĐXX chỉ được xét xử phần còn lại, và nếu Kiểm sát viên rút toàn bộ quyết định truy tố thì vụ án phải được tuyên bố bị cáo vô tội, không phải HĐXX lựa chọn là tiếp tục xét xử. Như vậy, thẩm quyền của Tòa án trong vấn đề rút quyết định truy tố đã mâu thuẫn với chức năng xét xử.

Vì giới hạn xét xử và quyền công tố của Kiểm sát viên đặt ra yêu cầu nếu không có buộc tội thì không phát sinh việc xét xử. Vì vậy, Bổ sung vào Điều 319 quy định về việc Kiểm sát viên rút quyết định truy tố hoặc kết luận về tội nhẹ hơn tại phiên tòa: “Sau khi kết thúc việc xét hỏi, Kiểm sát viên có thể rút một phần hoặc toàn bộ quyết định truy tố hoặc kết luận về tội nhẹ hơn.”

Tại phiên tòa, sau khi xét hỏi, nếu Kiểm sát viên rút một phần quyết định truy tố thì Hội đồng xét xử chỉ xét xử phần mà Viện kiểm sát vẫn truy tố. Nếu Kiểm sát viên kết luận về tội nhẹ hơn thì Hội đồng xét xử vẫn tiếp tục giải quyết toàn bộ vụ án. Nếu Kiểm sát viên rút toàn bộ quyết định truy tố thì Hội đồng xét xử ra quyết định đình chỉ vụ án và quyết định trả tự do cho bị cáo ngay tại phiên tòa.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015

Luật Hoàng Anh