Luận tội của Kiểm sát viên phải dựa trên những căn cứ gì?

Luận tội là một trong những nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân khi thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử sơ thẩm vụ án hình sự, do Kiểm sát viên được Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp phân công nhiệm vụ thực hành quyền công tố, được thực hiện ngay sau khi kết thúc phần xét hỏi, mở đầu phần tranh luận.

1. Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 321 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) Luận tội của kiểm sát viên được quy định như sau:

“Điều 321. Luận tội của Kiểm sát viên

1. Luận tội của Kiểm sát viên phải căn cứ vào những chứng cứ, tài liệu, đồ vật đã được kiểm tra tại phiên tòa và ý kiến của bị cáo, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác tại phiên tòa.

2. Nội dung luận tội phải phân tích, đánh giá khách quan, toàn diện, đầy đủ những chứng cứ xác định có tội, chứng cứ xác định vô tội; tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội; hậu quả do hành vi phạm tội gây ra; nhân thân và vai trò của bị cáo trong vụ án; tội danh, hình phạt, áp dụng điểm, khoản, điều của Bộ luật hình sự, những tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự; mức bồi thường thiệt hại, xử lý vật chứng, biện pháp tư pháp; nguyên nhân, điều kiện phạm tội và những tình tiết khác có ý nghĩa đối với vụ án.

3. Đề nghị kết tội bị cáo theo toàn bộ hay một phần nội dung bản cáo trạng hoặc kết luận về tội nhẹ hơn; đề nghị mức hình phạt chính, hình phạt bổ sung, biện pháp tư pháp, trách nhiệm bồi thường thiệt hại, xử lý vật chứng.

4. Kiến nghị các biện pháp phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật.”

2. Quy định của BLTTHS 2015 về luận tội của Kiểm sát viên tại phiên tòa.

Về thời điểm Kiểm sát viên trình bày luận tội, theo quy định tại Điều 320 BLTTHS 2015 “Sau khi kết thúc phần xét hỏi, Kiểm sát viên trình bày luận tội”. Như vậy luận tội không chỉ là ý kiến của Kiểm sát viên kết luận về vụ án mà còn là cơ sở mở đầu cho việc tranh luận giữa Kiểm sát viên với bị cáo; Kiểm sát viên với người bào chữa, với bị hại, với nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự và những người tham gia tố tụng khác về toàn bộ nội dung vụ án mà Viện kiểm sát đã truy tố ra trước Tòa án bằng bản Cáo trạng đã được công bố công khai tại phiên tòa.

Kiểm sát viên trình bày luận tội (có thể phát biểu hoặc đọc lời luận tội). Luận tội của Kiểm sát viên phải căn cứ vào những chứng cứ, tài liệu, đồ vật đã được kiểm tra tại phiên tòa và ý kiến của bị cáo, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự, người tham gia tố tụng khác tại phiên tòa.

Kiểm sát viên phải phân tích, đánh giá khách quan, toàn diện đầy đủ những chứng cứ xác định có tội, chứng cứ xác định vô tội; tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội; hậu quả do hành vi phạm tội gây ra; nhân thân và vai trò của bị cáo trong vụ án; tội danh, hình phạt, áp dụng điểm, khoản, điều của BLHS, những tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự; mức bồi thường thiệt hại, xử lý vật chứng, biện pháp tư pháp; nguyên nhân, điều kiện phạm tội và những tình tiết khác có ý nghĩa đối với vụ án.

Trên cơ sở phân tích, đánh giá khách quan, toàn diện, đầy đủ những vấn đề nêu trên, Kiểm sát viên đề nghị Hội đồng xét xử kết tội bị cáo theo toàn bộ hay một phần nội dung bản cáo trạng hoặc kết luận về tội nhẹ hơn tội đã truy tố, đồng thời đề nghị: áp dụng các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, loại và mức hình phạt chính, hình phạt bổ sung đối với bị cáo; tổng hợp hình phạt (nếu thuộc trường hợp phải tổng hợp hình phạt theo quy định tại Điều 55, 56, 86, 87 BLHS); cho hưởng án treo, áp dụng biện pháp tư pháp, trách nhiệm bồi thường thiệt hại, xử lý vật chứng. Nếu thấy không có căn cứ để kết tội thì rút toàn bộ quyết định truy tố và đề nghị Hội đồng xét xử tuyên bố bị cáo không có tội.

Khi luận tội, Kiểm sát viên không được kết luận về hành vi không được truy tố hoặc về tội nặng hơn tội mà bị cáo đã bị truy tố. Nhưng nếu có căn cứ để truy tố thêm người, thêm tội phạm hoặc về tội nặng hơn, thì kiểm sát viên vẫn có thể đề nghị Hội đồng xét xử quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015

Luật Hoàng Anh