Phục hồi vụ án trong giai đoạn truy tố?

1. Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 249 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) tuân thủ pháp luật về phục hồi vụ án được quy định như sau:

“Điều 249. Phục hồi vụ án

1. Khi có lý do để hủy bỏ quyết định đình chỉ vụ án hoặc quyết định tạm đình chỉ vụ án thì Viện kiểm sát ra quyết định phục hồi vụ án nếu chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự. Nếu vụ án bị đình chỉ theo quy định tại khoản 5 và khoản 6 Điều 157 của Bộ luật này mà bị can không đồng ý và yêu cầu phục hồi vụ án thì Viện kiểm sát ra quyết định phục hồi vụ án. Có thể phục hồi đối với toàn bộ vụ án hoặc phục hồi vụ án đối với từng bị can.

2. Quyết định phục hồi vụ án phải ghi rõ lý do và căn cứ phục hồi vụ án, các vấn đề khác có liên quan và các nội dung quy định tại khoản 2 Điều 132 của Bộ luật này.

3. Trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày ra quyết định, Viện kiểm sát phải giao quyết định phục hồi vụ án hoặc quyết định phục hồi vụ án đối với bị can cho bị can hoặc người đại diện của bị can; gửi cho cơ quan đã kết thúc điều tra vụ án, người bào chữa; thông báo cho bị hại, đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ.

Việc giao, nhận quyết định phục hồi vụ án, quyết định phục hồi vụ án đối với bị can được lập biên bản và đưa vào hồ sơ vụ án.

4. Thời hạn quyết định việc truy tố khi phục hồi vụ án được tính theo thủ tục chung quy định tại Bộ luật này kể từ ngày Viện kiểm sát ra quyết định phục hồi vụ án.

5. Khi phục hồi vụ án, Viện kiểm sát có quyền áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế theo quy định của Bộ luật này.

Trường hợp có căn cứ theo quy định của Bộ luật này cần phải tạm giam thì thời hạn tạm giam để phục hồi vụ án không được quá thời hạn quyết định việc truy tố.”

2. Quy định BLTTHS 2015 về phục hồi vụ án

Trong giai đoạn truy tố, khi xuất hiện các căn cứ luật định, Viện kiểm sát phải ra quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ toàn bộ vụ án, hoặc quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ vụ án chỉ với một hoặc số bị can. Đến một thời điểm nhất định, khi các căn cứ này không còn nữa thì Viện kiểm sát xem xét ra quyết định phục hồi vụ án nếu vẫn còn thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

Ví dụ: Đã có kết luận giám định, từ đó đủ căn cứ khẳng định được nguyên nhân cái chết của bị hại do hành vi của bị can, quyết định tạm đình chỉ vụ án trước đó của Viện kiểm sát vì đợi kết quả giám định này sẽ được Viện kiểm sát hủy bỏ và quyết định phục hồi sẽ ban hành.

Riêng với quyết định đình chỉ vụ án, khi bị can nhận được quyết định này và biết mình được đình chỉ theo quy định tại khoản 5 và khoản 6 Điều 157 (đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự hay tội phạm đã được đại xá) mà bị can không đồng ý thì Viện kiểm sát phải ra quyết định phục hồi vụ án theo yêu cầu phục hồi vụ án của bị can. Việc phục hồi vụ án để tiếp tục tiến trình truy tố, xét xử, làm rõ sự thật khách quan của vụ án và giải quyết các vấn đề khác đặt ra đối với vụ án, đối với bị can đó.

Cũng do trước đó Viện kiểm sát ra quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ toàn bộ vụ án, hoặc quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ vụ án chỉ với một hoặc một số bị can khi có căn cứ để hủy bỏ quyết định đình chỉ vụ án hoặc quyết định tạm đình chỉ vụ án thì Viện kiểm sát có thể phục hồi đối với toàn bộ vụ án hoặc phục hồi vụ án đối với từng bị can.

Quyết định phục hồi vụ án phải ghi rõ lý do và căn cứ phục hồi vụ án, các vấn đề khác có liên quan và các nội dung quy định tại khoản 2 Điều 132 của BLTTHS.

Do vụ án đã được phục hồi, những người tham gia tố tụng phải kịp thời được biết để có sự chuẩn bị cần thiết cho quá trình tham gia tố tụng tiếp theo, vì vậy Điều luật yêu cầu trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày ra quyết định, Viện kiểm sát phải giao quyết định phục hồi vụ án hoặc quyết định phục hồi vụ án đối với bị can cho bị can hoặc người đại diện của bị can; gửi cho cơ quan đã kết thúc điều tra vụ án, người bào chữa; thông báo cho bị hại, đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Việc giao, nhận quyết định phục hồi vụ án, quyết định phục hồi vụ án đối với bị can phải được thành lập bằng biên bản và đưa vào hồ sơ vụ án.

Để tránh các cách hiểu khác nhau trong việc tính thời hạn truy tố khi vụ án được phục hồi, điều luật quy định việc xác định thời hạn truy tố khi phục hồi vụ án được tính theo thủ tục chung quy định tại Bộ luật này kể từ ngày Viện kiểm sát ra quyết định phục hồi vụ án.

Khi phục hồi vụ án, Viện kiểm sát có quyền áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế theo quy định của BLTTHS. Ví dụ: Bị can bị bắt theo quyết định truy nã hoặc khi đã có căn cứ chính xác khẳng định bị can đã trên 18 tuổi tại thời điểm phạm tội, vụ án được phục hồi vì lý do tạm đình chỉ, lý do đình chỉ không còn nữa Điều luật cho phép Viện kiểm sát có thể áp dụng, thay đổi hoặc hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế cụ thể, phù hợp với mỗi bị can trong giai đoạn truy tố sau khi có quyết định phục hồi vụ án. Với biện pháp ngăn chặn tạm giam, nếu có căn cứ cần phải tạm giam bị can thì thời hạn tạm giam để phục hồi vụ án được xác định trên nguyên tắc không được quá thời hạn quyết định việc truy tố.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015

Luật Hoàng Anh