Quy trình, thủ tục tiếp nhận và xử lý kháng cáo như thế nào?

1. Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 334 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) tuân thủ pháp luật về thủ tục tiếp nhận và xử lý kháng cáo được quy định như sau:

“Điều 334. Thủ tục tiếp nhận và xử lý kháng cáo

1. Sau khi nhận được đơn kháng cáo hoặc biên bản về việc kháng cáo, Tòa án cấp sơ thẩm phải vào sổ tiếp nhận và kiểm tra tính hợp lệ của đơn kháng cáo theo quy định của Bộ luật này.

2. Trường hợp đơn kháng cáo hợp lệ thì Tòa án cấp sơ thẩm thông báo về việc kháng cáo theo quy định tại Điều 338 của Bộ luật này.

3. Trường hợp đơn kháng cáo hợp lệ nhưng nội dung kháng cáo chưa rõ thì Tòa án cấp sơ thẩm phải thông báo ngay cho người kháng cáo để làm rõ.

4. Trường hợp nội dung đơn kháng cáo đúng quy định của Bộ luật này nhưng quá thời hạn kháng cáo thì Tòa án cấp sơ thẩm yêu cầu người kháng cáo trình bày lý do và xuất trình chứng cứ, tài liệu, đồ vật (nếu có) để chứng minh lý do nộp đơn kháng cáo quá hạn là chính đáng.

5. Trường hợp người làm đơn kháng cáo không có quyền kháng cáo thì trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày nhận đơn, Tòa án trả lại đơn và thông báo bằng văn bản cho người làm đơn, Viện kiểm sát cùng cấp. Văn bản thông báo phải ghi rõ lý do của việc trả lại đơn.

Việc trả lại đơn có thể bị khiếu nại trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được thông báo. Việc giải quyết khiếu nại được thực hiện theo quy định tại Chương XXXIII của Bộ luật này.”

2. Quy định của BLTTHS 2015 về thủ tục tiếp nhận và xử lý kháng cáo.

Đây là Điều luật mới được quy định trong BLTTHS 2015, BLTTHS 2003 không quy định cụ thể việc sau khi nhận được đơn kháng cáo hoặc biên bản về việc kháng cáo, Tòa án cấp sơ thẩm phải vào sổ vào sổ tiếp nhận và kiểm tra tính hợp lệ của đơn kháng cáo theo quy định của Bộ luật này. Do đó để bảo đảm tính chặt chẽ về thủ tục trong BLTTHS 2015 đã quy định trình tự thực hiện của Tòa án kể từ sau khi nhận được đơn kháng cáo, tính hợp lệ của kháng cáo được xem xét dựa trên những yếu tố: thời hạn kháng cáo, chủ thể thực hiện kháng cáo, nội dung kháng cáo. Việc Tòa án phải vào sổ tiếp nhận đơn kháng cáo ngay sau khi nhận được đơn sẽ giúp cho việc Tòa án không bỏ sót, quên hoặc làm mất mát các đơn kháng cáo, đồng thời cũng xác định được thời hạn kháng cáo có đảm bảo đúng theo quy định của pháp luật hay không. Bên cạnh việc vào sổ tiếp nhận đơn kháng cáo, Tòa án cần phải kiểm tra tính hợp lệ của đơn kháng cáo để xác định đơn kháng cáo đó có đáp ứng đủ yêu cầu để giải quyết theo trình tự phúc thẩm hay không.

Tòa án cấp sơ thẩm xử lý đơn kháng cáo như sau: Nếu đơn kháng cáo hợp lệ thì Tòa án cấp sơ thẩm thông báo về việc kháng cáo theo quy định tại Điều 338 BLTTHS 2015, cụ thể:

“Điều 338. Thông báo về việc kháng cáo, gửi quyết định kháng nghị

1. Việc kháng cáo phải được Tòa án cấp sơ thẩm thông báo bằng văn bản cho Viện kiểm sát cùng cấp và những người liên quan đến kháng cáo trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày hết thời hạn kháng cáo. Thông báo phải nêu rõ yêu cầu của người kháng cáo.

2. Trong thời hạn 02 ngày kể từ ngày ra quyết định kháng nghị, Viện kiểm sát phải gửi quyết định kháng nghị kèm theo chứng cứ, tài liệu, đồ vật bổ sung (nếu có) cho Tòa án đã xét xử sơ thẩm, gửi quyết định kháng nghị cho bị cáo và những người liên quan đến kháng nghị. Viện kiểm sát đã kháng nghị phải gửi quyết định kháng nghị cho Viện kiểm sát khác có thẩm quyền kháng nghị.

3. Người tham gia tố tụng nhận được thông báo về việc kháng cáo, kháng nghị có quyền gửi văn bản nêu ý kiến của mình về nội dung kháng cáo, kháng nghị cho Tòa án cấp phúc thẩm. Ý kiến của họ được đưa vào hồ sơ vụ án.”

Khi nhận được thông báo của Tòa án về việc chấp nhận đơn kháng cáo, Viện kiểm sát cùng cấp và người có liên quan kháng cáo sẽ chủ động được trong việc chuẩn bị chứng cứ tài liệu, thời gian để tham gia vào việc xét xử phúc thẩm.

Trường hợp đơn kháng cáo hợp lệ nhưng nội dung kháng cáo chưa rõ thì Tòa án cấp sơ thẩm phải thông báo ngay cho người kháng cáo để làm rõ. Nội dung kháng cáo thể hiện yêu cầu, phạm vi của người kháng cáo. Trong một số trường hợp, nội dung kháng cáo sẽ liên quan trực tiếp đến việc Tòa án cấp phúc thẩm sẽ giải quyết bản án, quyết định sơ thẩm bị kháng cáo theo hướng nào đó. Do đó nội dung kháng cáo cần rõ ràng, nếu qua kiểm tra, Tòa án phát hiện thấy nội dung kháng cáo chưa rõ các yêu cầu đề nghị Tòa án cấp phúc thẩm giải quyết thì Tòa án cấp sơ thẩm phải thông báo ngay cho người kháng cáo biết để họ làm rõ những nội dung muốn kháng cáo.

Nếu nội dung đơn kháng cáo đúng quy định của Bộ luật này nhưng quá thời hạn kháng cáo thì Tòa án cấp sơ thẩm yêu cầu người kháng cáo trình bày lý do và xuất trình chứng cứ, tài liệu, đồ vật (nếu có) để chứng minh lý do nộp đơn kháng cáo quá hạn là chính đáng. Việc kháng cáo quá hạn được pháp luật chấp nhận nhưng chỉ khi có lý do bất khả kháng hoặc do trở ngại khách quan mà người kháng cáo không thể thực hiện được việc kháng cáo trong thời hạn Luật định. Tuy nhiên, để được chấp nhận đơn kháng cáo quá hạn thì người kháng cáo cần trình bày rõ lý do và xuất trình chứng cứ, tài liệu, đồ vật để chứng minh cho Tòa án biết việc kháng cáo quá hạn là có lý do chính đáng. Tòa án cấp sơ thẩm sẽ gửi đơn kháng cáo, bản tường trình, chứng cứ, tài liệu đó cho Tòa án cấp phúc thẩm xem xét.

Nếu người làm đơn kháng cáo không có quyền kháng cáo thì trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày nhận đơn, Tòa án trả lại đơn và thông báo bằng văn bản cho người làm đơn, Viện kiểm sát cùng cấp. Văn bản thông báo phải ghi rõ lý do của việc trả lại đơn.

Việc trả lại đơn có thể bị khiếu nại trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được thông báo. Việc giải quyết khiếu nại được thực hiện theo quy định tại Chương XXXIII của BLTTHS 2015. Trong một số trường hợp, người làm đơn kháng cáo có thể không xác định rõ được mình có quyền được thực hiện kháng cáo hay không nên họ vẫn làm đơn kháng cáo thì Tòa án cũng phải trả lại đơn và thông báo bằng văn bản cho người làm đơn biết, đồng thời thông báo cũng được gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp biết. Nếu họ đồng ý với việc trả lại đơn kháng cáo của Tòa án, họ có thể làm đơn khiếu nại. Tòa án sẽ xem xét giải quyết đơn khiếu nại của họ theo thủ tục về khiếu nại theo quy định của BLTTHS 2015.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015

Luật Hoàng Anh