Quy trình, thủ tục xem xét vật chứng?

1. Cơ sở pháp lý

Căn cứ Điều 312 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 (BLTTHS) tuân thủ pháp luật về xem xét vật chứng được quy định như sau:

“Điều 312. Xem xét vật chứng

1. Vật chứng, ảnh hoặc biên bản xác nhận vật chứng được đưa ra để xem xét tại phiên tòa.

Khi cần thiết, Hội đồng xét xử có thể cùng với Kiểm sát viên, người bào chữa, người khác tham gia phiên tòa đến xem xét tại chỗ những vật chứng không thể đưa đến phiên tòa được. Việc xem xét vật chứng tại chỗ được lập biên bản theo quy định tại Điều 133 của Bộ luật này.

2. Kiểm sát viên, người bào chữa, người khác tham gia phiên tòa có quyền trình bày nhận xét của mình về vật chứng. Hội đồng xét xử, Kiểm sát viên, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự có thể hỏi thêm người tham gia phiên tòa về những vấn đề có liên quan đến vật chứng.”

2. Quy định của BLTTHS 2015 về việc xem xét vật chứng.

Vật chứng là vật được dùng làm công cụ, phương tiện phạm tội; vật mang dấu vết tội phạm, vật là đối tượng của tội phạm cũng như tiền bạc và vật khác có giá trị chứng minh tội phạm và người phạm tội được thu thập trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử và được đưa vào hồ sơ vụ án. Đối với những vật chứng không thể đưa vào hồ sơ vụ án, thì CQĐT chụp ảnh và đưa vào trong hồ sơ vụ án.

Biên bản về vật chứng bao gồm: biên bản thu thập vật chứng; biên bản niêm phong vật chứng; biên bản chuyển giao vật chứng là tiền, vàng, bạc, kim khí quý, đá quý, đồ cổ ngân hàng bảo quản; biên bản giao vật chứng là chất nổ, chất cháy, chất độc, chất phóng xạ cho cơ quan có trách nhiệm bảo quản; biên bản giao vật chứng đó cho chủ sở hữu; người quản lý hợp pháp đồ vật, tài sản hoặc người thân thích của họ hoặc chính quyền địa phương, cơ quan tổ chức nơi có vật chứng bảo quản; biên bản bán hóa giá và biên bản chuyển tiền bán hóa giá vật chứng là hàng hóa mau hỏng hoặc khó bảo quản đến tài khoản tạm giữ của cơ quan có thẩm quyền tại kho bạc nhà nước để quản lý.

Theo quy định của điều luật, vật chứng, ảnh hoặc biên bản xác nhận vật chứng được đưa ra để xem xét tại phiên tòa. Việc xem xét vật chứng, ảnh hoặc biên bản về vật chứng được thực hiện như sau:

- Đối với vật chứng và ảnh vật chứng, thì có thể giới thiệu để những người tham gia phiên tòa cùng biết;

- Đối với biên bản về vật chứng, thì Hội đồng xét xử có thể công bố. Nếu có người tham gia tố tụng yêu cầu được xem tận mắt, thì Hội đồng xét xử cho họ xem.

Khi cần thiết, Hội đồng xét xử có thể cùng với Kiểm sát viên, người bào chữa, người khác tham gia phiên tòa đến xem xét tại chỗ những vật chứng không thể đưa đến phiên tòa được. Việc xem xét vật chứng tại chỗ được lập biên bản theo quy định tại Điều 133 BLTTHS, cụ thể:

“Điều 133. Biên bản

1. Khi tiến hành hoạt động tố tụng phải lập biên bản theo mẫu thống nhất.

Biên bản ghi rõ địa điểm, giờ, ngày, tháng, năm tiến hành tố tụng, thời gian bắt đầu và thời gian kết thúc, nội dung của hoạt động tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng hoặc người liên quan đến hoạt động tố tụng, khiếu nại, yêu cầu hoặc đề nghị của họ.

2. Biên bản phải có chữ ký của những người mà Bộ luật này quy định. Những điểm sửa chữa, thêm, bớt, tẩy xóa trong biên bản phải được xác nhận bằng chữ ký của họ.

Trường hợp người tham gia tố tụng không ký vào biên bản thì người lập biên bản ghi rõ lý do và mời người chứng kiến ký vào biên bản.

Trường hợp người tham gia tố tụng không biết chữ thì người lập biên bản đọc biên bản cho họ nghe với sự có mặt của người chứng kiến. Biên bản phải có điểm chỉ của người tham gia tố tụng và chữ ký của người chứng kiến.

Trường hợp người tham gia tố tụng có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc vì lý do khác mà không thể ký vào biên bản thì người lập biên bản đọc biên bản cho họ nghe với sự có mặt của người chứng kiến và những người tham gia tố tụng khác. Biên bản phải có chữ ký của người chứng kiến.”

Biên bản xem xét vật chứng tại chỗ là một phần của biên bản phiên tòa, do Thư ký Tòa án thực hiện và được Chủ tọa phiên tòa kiểm tra và cùng ký xác nhận.

BLTTHS không quy định thời điểm xem xét vật chứng, ảnh vật chứng và biên bản về vật chứng. Vì vậy, Hội đồng xét xử tự mình hoặc theo đề nghị của người xét hỏi quyết định thời điểm xem xét vật chứng, ảnh vật chứng và biên bản về vật chứng. Thực tiễn cho thấy, vật chứng, ảnh vật chứng và biên bản về vật chứng được đưa ra xem xét khi cần hỏi về vật chứng đó.

 Khi xem xét vật chứng, ảnh vật chứng và biên bản về vật chứng, Hội đồng xét xử, Kiểm sát viên, người bào chữa, người khác tham gia phiên tòa có quyền trình bày nhận xét của mình về vật chứng. Hội đồng xét xử, Kiểm sát viên, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự có thể hỏi thêm người tham gia phiên tòa về những vấn đề có liên quan đến vật chứng.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015

Luật Hoàng Anh