So sánh tội chấp hành không nghiêm chỉnh mệnh lệnh với tội cản trở đồng đội thực hiện nhiệm vụ?

Nội dung

Tội chấp hành không nghiêm chỉnh mệnh lệnh

Tội cản trở đồng đội thực hiện nhiệm vụ

Căn cứ pháp lý

Điều 395 Bộ luật Hình sự

Điều 396 Bộ luật Hình sự

Khách thể

Tội phạm này xâm phạm đến quan hệ chỉ huy, phục tùng trong quân đội. Ngoài ra, tội phạm này còn có thể xâm phạm đến các quan hệ xã hội khác như: làm cho đơn vị không hoàn thành nhiệm vụ, xâm phạm tính mạng, sức khoẻ của người khác.

Tội cản trở đồng đội thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm trực tiếp xâm phạm hoạt động thực hiện nhiệm vụ theo chức trách của quân nhân, quan hệ đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau để cùng hoàn thành nhiệm vụ. Ngoài ra, tội phạm có thể còn xâm phạm đến các quan hệ xã hội khác: danh dự, nhân phẩm và sức khoẻ của đồng đội.

Mặt khách quan

Hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm này được thể hiện ở hành vi chấp hành không nghiêm chỉnh mệnh lệnh của người chỉ huy hoặc cấp trên có thẩm quyền.

Chấp hành không nghiêm chỉnh mệnh lệnh là chấp hành một cách chiếu lệ (lơ là, qua loa, đại khái không quan tâm đến kết quả công việc,...), chậm trễ (không đúng thời gian quy định về thời điểm bắt đầu, kết thúc và tiến độ thực hiện mệnh lệnh) hoặc tuỳ tiện (tự ý thay đổi nội dung mệnh lệnh).

Hành vi chấp hành không nghiêm chỉnh mệnh lệnh chỉ cấu thành tội phạm khi gây ra hậu quả nghiêm trọng về tính mạng, sức khoẻ, về vũ khí, tài sản hoặc kết quả hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị.

Để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội cần xác định mối quan hệ nhân quả giữa hành vi chấp hành không nghiêm chỉnh mệnh lệnh và hậu quả xảy ra. Tội phạm hoàn thành từ thời điểm có hậu quả nghiêm trọng xảy ra.

Hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm được thể hiện ở hành vi cản trở đồng đội thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm theo quy định của Điều lệnh quân đội.

Cản trở đồng đội thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm là tạo ra các điều kiện, hoàn cảnh gây trở ngại cho việc thực hiện nhiệm vụ của đồng đội (như cất giấu công cụ, phương tiện...), tác động trực tiếp đến quân nhân đang thực hiện nhiệm vụ bằng sức mạnh vật chất hoặc đe doạ, ép buộc không cho quân nhân tiếp tục thực hiện nhiệm vụ.

Được coi là đồng đội nếu người cản trở và người bị cản trở có cùng cấp bậc, chức vụ và giữa họ không có quan hệ công tác hoặc tuy có cấp bậc, chức vụ khác nhau nhưng việc phạm tội không liên quan đến quan hệ công tác.

Hậu quả nghiêm trọng không phải là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm này. Tội phạm hoàn thành từ thời điểm người vi phạm thực hiện hành vi cản trở đồng đội thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm.

Chủ thể

Chủ thể của tội chống mệnh lệnh là chủ thể đặc biệt. Chỉ những người được quy định tại Điều 392 Bộ luật Hính sự mới có thể bị bắt buộc phục tùng mệnh lệnh.

Ngoài ra, người phạm tội phải đáp ứng đủ điều kiện về tuổi chịu trách nhiệm hình sự và có đầy đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự.

Mặt chủ quan

Tội phạm được thực hiện do lỗi vô ý, có thể là lỗi vô ý do tự tin hoặc lỗi vô ý do cẩu thả. Người phạm tội thấy trước hành vi của mình có thể gây hậu quả nguy hiểm cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn chặn được (vô ý do tự tin) hoặc không thấy được hậu quả, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước (vô ý do cẩu thả).

Tội cản trở đồng đội thực hiện nhiệm vụ được thực hiện do lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội nhận thức được hành vi của mình là cản trở đồng đội thực hiện nhiệm vụ và mong muốn để đồng đội không thực hiện được nhiệm vụ đó.

Hình phạt

Điều 395 Bộ luật Hình sự quy định 02 Khung hình phạt đối với người phạm tội như sau:

- Người nào chấp hành mệnh lệnh của người có thẩm quyền một cách lơ là, chậm trễ, tùy tiện gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Trong chiến đấu;

b) Trong khu vực có chiến sự;

c) Trong thực hiện nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn;

d) Trong tình trạng khẩn cấp;

đ) Gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.

Điều 396 Bộ luật Hình sự quy định 03 Khung hình phạt đối với người phạm tội như sau:

- Người nào cản trở đồng đội thực hiện nhiệm vụ dẫn đến người đó không thực hiện được hoặc thực hiện không đầy đủ nhiệm vụ được giao, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 03 năm.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Là chỉ huy hoặc sĩ quan;

b) Lôi kéo người khác phạm tội;

c) Dùng vũ lực;

d) Gây hậu quả nghiêm trọng hoặc rất nghiêm trọng.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:

a) Trong chiến đấu;

b) Trong khu vực có chiến sự;

c) Trong thực hiện nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn;

d) Trong tình trạng khẩn cấp;

đ) Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.